Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Deyimlere Yönelik Bir Uygulama Önerisi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 216 - 226, 16.12.2019

Hanife Kılıç , Talat Aytan

Öz

Türkçenin
yabancı dil olarak öğretimi, son yıllarda büyük bir ihtiyaç hâline gelmiştir.
Hem yurt içinde hem de yurt dışında Türkçe öğrenmek isteyen yabancıların sayısı
gün geçtikçe artmaktadır. Bu durum söz konusu alandaki çalışmaların da
çoğalmasını sağlamıştır. Dil öğretiminde üzerinde durulan konuların başında
“Kelime öğretimi” gelmektedir. Sahip olunan söz varlığı hedef dildeki anlama ve
anlatma becerilerini etkili bir şekilde kullanmayı doğrudan etkilemektedir. Söz
varlığı, bir dili meydana getiren kelime, deyim, atasözü, ikileme, kalıp söz,
kalıplaşmış söz, terim ve yabancı sözcüklerden meydana gelen unsurları içerir
ve bir dildeki sözlerin bütününü meydana getirir. Bu nedenle yabancılara Türkçe
öğretirken kelime öğretimi konusu üzerinde hassasiyetle durmak gerekir. Bir
dile ait kelimeler hedef kitleye öğretilirken çeşitli yöntemler kullanılabilir.
Bu bağlamda anlatma esasına dayanan hikâyelerden yararlanılabilir. Avrupa
Konseyi üye ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de yabancı dil öğretiminde
Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nin (The Common European Framework of
Reference for Languages) tanımladığı öğrenme düzeyleri ve dil yeterlilik
ölçütleri temel alınmıştır. Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde
tanımlanmış B1 ve B2 düzeyleriyle sınırlandırılan bu çalışmada çeşitli
konularda bu düzeye yönelik hikâyeler yazılmış, bu hikâyeler hakkında çeşitli
sorular hazırlanmıştır. Bu çalışmada Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlere
deyimlerin “hikâye içindeki bağlamlarından” 
hareketle anlamlı ve kalıcı olarak öğretilmesi amaçlanmaktadır.  Ayrıca öğrencilerin deyimleri daha hızlı ve
kolay öğrenmelerini sağlamak amacıyla deyimlerin öğretiminde kaynak dilden
(öğrencinin ana dili) yararlanılmıştır. Hikâye metinlerinin yazarlar tarafından
kaleme alınmış özgün metinler olması da çalışmanın ayırıcı bir özelliğidir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe Öğretimi, Kelime Öğretimi, Deyimler ve Hikâyeler

Teşekkür

Çalışmamda bana her konuda yardımcı olan pek kıymetli danışman Hocam Doç. Dr.Talat AYTAN'a teşekkürü bir borç bilirim.

Kaynakça

• Aksan, D. (2001). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Akpınar, M. (2010). Deyim ve Atasözlerinin Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Akpınar, M. ve Açık, F. (2010). Avrupa Dil Gelişim Dosyası Bağlamında Yabancılara Türkçe Öğretiminde Deyim ve Atasözlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine Aktarımı. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erten Dalak, H. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde İletişimsel Yaklaşımın Deyim Öğretimindeki Başarıya Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Güneş, S. (2009). Yabancı Dil Öğretiminde Deyim Öğretimi: Yöntemler, Teknikler ve Uygulamalar. Dilbilim, 2 (2), 59-78.
• Kaplan, M. (2001). Kültür ve Dil (14. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Keray, D. B. ve Savur, H. (2019). Yabancılara Türkçe Deyim ve Atasözü Öğretiminde Kullanılabilecek Bir Araç: Tarkan Şarkıları. International Journal of Language Academy, (7), 1.
• Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe B1 Seviyesinde Deyim Öğretimi/Öğrenimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Kula, O. B. (2012). Dil Felsefesi Edebiyat Kuramı-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Mete, F. (2014). Kültürel Ortaklığın Göstergesi Deyimlerin Öğretimi. Türkoloji Dergisi, 21 (2), 113-128.
• Mutlu, K. (2016). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Benzer Atasözü ve Deyimlerin Önemi ve Polonyalılara Türkçe Öğretiminde Bunların Kullanımı. Belleten, 64 (2), 245-268.
• Şalvarlı, B. (2010). Türkçe Deyim Öğretimi İçin Metin Hazırlama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Tekin, E. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kitaplarında Atasözü ve Deyimlerin Öğretim Stratejileri Üzerine Bir Durum Tespiti. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.