İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler ve İnsan Hakları, Yurttaşlık Demokrasi Ders Kitaplarının 21. Yüzyıl Becerileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 73 - 101, 27.05.2024

Hafize Merve Takak Kartal , Ebru Uzunkol , Gül Emine Kılıç , Fatma Nur Aydın

https://doi.org/10.53046/ijotem.1467138

Öz

Günümüzde eğitim-öğretimin amacı öğrencileri kendilerini tanıyan, topluma uyum sağlayan ve çağın gerekliliklerini yerine getirebilen bireyler yetiştirmektir. Bu amaca ulaşabilmek için ise çağın gerektirdiği becerilere odaklanmak gerekmektedir. Bu bağlamda 21. yüzyıl becerileri olarak tanımlanan beceriler büyük bir önem kazanmıştır. 21. yüzyıl becerilerinin kazandırılmasında büyük öneme sahip derslerden ikisi de Sosyal Bilgiler (SB) ve İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi (İHYD) dersleridir. SB ve İHYD derslerinde öğretmenler çoğunlukla ders kitaplarına başvurmaktadırlar. Bu araştırmada ilkokul 4. sınıf SB ve İHYD ders kitaplarını 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. İlkokul 4. sınıf SB ders kitabında yaratıcı düşünme becerisine 89, işbirliği becerisine 102, eleştirel düşünme becerisine 93, iletişim becerisine 106 kez değinildiği, bu becerilere daha çok metinler ve sorularda yer verildiği görülmüştür. İlkokul 4. sınıf İHYD ders kitabında ise yaratıcı düşünme becerisine 40, iş birliği becerisine 88, eleştirel düşünme becerisine 90, iletişim becerisine 184 kez değinildiği, bu becerilere daha çok hazırlık çalışmaları ve etkinlik bölümlerinde yer verildiği görülmüştür. Her iki kitabında 21. yüzyıl becerileri açısından geliştirilebilir olduğu ortaya çıkmıştır. Bulgular ışığında ilkokul 4. sınıf SB ve İHYD ders kitaplarının 21. yüzyıl becerileri hedeflerine göre zenginleştirilmesi önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi, öğrenme ve yenilenme becerileri, ders kitabı

Analysis of Primary School 4th Grade Social Studies and Human Rights, Citizenship and Democracy Textbooks in terms of 21st Century Skills

Öz

In today’s education system, the aim is to educate students who can adapt to society and read the requirements of the modern era. One way to achieve this is by equipping students with 21st-century skills. Two important subjects for developing these skills are Social Studies and Human Rights, Citizenship, and Democracy. Teachers often rely on textbooks for these subjects. This research aims to examine the 4th grade Social Studies and Human Rights, Citizenship, and Democracy textbooks in terms of 21st-century skills. The research used the document analysis technique, which is a qualitative research method. It was found that the 4th grade Social Studies textbook mentions creative thinking skills 89 times, collaboration skills 102 times, critical thinking skills 93 times, and communication skills 106 times. These skills are mostly addressed through texts and questions. On the other hand, the Human Rights, Citizenship, and Democracy textbook mentions creative thinking skills 40 times, collaboration skills 88 times, critical thinking skills 90 times, and communication skills 184 times. These skills are mostly addressed through preparatory activities and exercises. Both textbooks are limited in terms of addressing 21st-century skills. Based on these findings, it is recommended to enrich the 4th grade Social Studies and Human Rights, Citizenship, and Democracy textbooks in terms of 21st-century skills. This can be done by incorporating more activities, projects, and discussions that promote creative thinking, collaboration, critical thinking, and communication skills. Additionally, the textbooks should include content that helps students understand different perspectives and addresses issues related to diversity. By enriching the textbooks in this way, they can become more effective tools in equipping students with 21st-century skills. It is also important for teachers to improve their teaching and assessment methods for these skills. The education system should make such improvements to support students in developing their 21st-century skills.

Anahtar Kelimeler

Social studies, human rights, citizenship and democracy, learning and renewal skills, textbook

Kaynakça

• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 276-297.
• Anagün, S., Atalay, N., Kılıç, Z., & Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. Yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 160-175.
• Aslan, B., Okumuş, O., & Koçoğlu, Y. (2015). Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarının Öğrencilerin Gelişim Düzeyine Uygunluğunun İncelenmesi A Research on Conformıty Of Secondary Level Hıstory Textbooks Pertınent To Students Degree of Development. Journal Of International Social Research, 8(37).
• Aslan, S., & Aybek, B. (2018). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. Sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 233-262.
• Aydemir, M. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan beceriler açısından incelenmesi. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 3(2), 1-17.
• Bakioğlu, A., & Kurt, T.(2016). Eğitimde demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik. Nobel.
• Bektaş, M., Sellüm, F. S., & Polat, D. (2018). 2018 hayat bilgisi dersi öğretim programının 21. Yüzyıl öğrenme ve yenilikçilik becerileri açısından incelenmesi. Sakarya Universtiy Journal of Education, 9(1), 129-147.
• Berat, G., & Candan, A. S. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ortaokul sosyal ders kitaplarına ilişkin görüşleri (Karabük Örneği). Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 5(10), 513-531.
• Bernal, E. (2014). A casestudy on thimpazt of globalization and multinational corporations on the development og 21st century skills and educational leadership. (Unpuplished doctoral dissertation). Universty of Southern California, USa.
• Brookhart, S. M. (2010). How to assess higher-order thinking skills in your classroom. Ascd.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: Öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (3), 969-990.
• Demir, A. Y., & Özyurt, M. (2021). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarının 21. yüzyıl becerileri bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1254- 1290. https://doi.org/10.17679/inuefd.867905
• Demirbilek, N. & Bozanoğlu, B. (2023). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumu, iletişim becerileri ve yaşam boyu öğrenme düzeyleri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1) , 312-333. https://doi.org/10.17679/inuefd.1132020
• Elkatmış, M. (2013). 1998 vatandaşlık ve insan hakları eğitimi programı ile 2010 vatandaşlık ve demokrasi eğitimi programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 59-74.
• Evans, C. M. (2020). Measuring student success skills: A review of the literature on collaboration. Dover, NH: National Center for the Improvement of Educational Assessment.
• Gelen, İ (2017). P21_ Program ve öğretimde 21. Yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD Uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in arts, Sports & Science Education, 2(1), 8-26.
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. Sınıf insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641-660.
• Hablemitoğlu, Ş., & Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54.
• Haçat, S. O., & Demir F. B. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin insan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersine ilişkin görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-17.
• Kan, Ç. (2009). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (3), 895-904.
• Karakaş, M. M.(2015).Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin Fen Bilimlerine yönelik 21.yüzyıl beceri düzeylerinin ölçülmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kuş, Z. (2020). Türkiye’de ve dünyada vatandaşlık eğitimi. Pegem Akademi.
• MEB. (2018). İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (4. Sınıf). Talim Terbiye Kurulu.
• Memişoğlu, H. (2014). SB öğretmenlerinin görüşlerine göre vatandaşlık eğitimi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 1565-1584.
• Newton, L. D., & Newton, D. P. (2014). Creativity in 21st-century education. Prospects, 44, 575–589.
• Noor, K. B. M. (2008). Case study: A strategic research methodology. American Journal of Applied Sciences, 5(11), 1602-1604.
• Önal, H. & Kaya, N. (2013). SB ders kitaplarının (4 ve 5. Sınıf) değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 21-37.
• Özkılıç, R. (2009). İletişim, (Edt: Mustafa Sarıtaş), Öğretim Teknolojileri ve materyal tasarımı. A Pegem Akademi.
• Polat, E. G. (2011). Osmanlı’ dan günümüze vatandaşlık anlayışı. Ankara Barosu Dergisi, 3, 127-157.
• Seferoğlu, S., & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• The Partnership for 21st Centrul Learning (2015). Framework for 21st centrul learning. The Partners for 21st Centrul Learning:https://www.p21.org/storage/documents/docs/P21_Framework_Definiti ons_New_Logo_2015.pdf
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st Centrul Skills: Learning for Life in Our Times. CA: John Wiley & Sons.
• Uçak, S., & Erdem, H. H. (2020). Eğitiminde yeni bir yön arayışı bağlamında “21.yüzyıl becerileri ve eğitim felsefesi”. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1),76-93.
• UNESCO. (2015). Global citizenship education: Topics and learning objectives. Paris: UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/imeges/0023/002329/232993e.pdf
• Üstel, F. (2004). “Makbul vatandaş”ın peşinde: II. Meşrutiyet’ten bugune Türkiye’de vatandaşlık eğitimi. (1.Baskı.). İletişim Yayınları.
• Westheimer, J., & Kahne, J. (2004). What kind of citizen? The politics of educating for democracy. American educational research journal, 41(2), 237-269.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A., Seçken, N., & Morgil İ. (1998). Lise 11. sınıf, kimya 3 ders kitaplarının kimya eğitime uygunluklarının araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 73-83.