ELİT TAKIM SPORCULARININ PERFORMANS ÖNCESİ VE SIRASINDAKİ BATIL İNANÇ YÖNELİMLERİNİN VE KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 22 - 38, 24.08.2022

Ali Emre Erol , Manolya Çalışır , Umut Çıvgın , Serhat Deniz

https://doi.org/10.55376/ijtsep.1098469

Öz

Bu araştırma, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Futbol Süper lig, 1. Lig futbolcuları ve yanı sıra diğer takım sporlarının liglerinde faaliyet gösteren elit basketbolcu, voleybolcu ve hentbolcuların yaş, cinsiyet, uyruk ve benzeri demografik özellikleri çerçevesinde müsabaka öncesi ve esnasındaki gerçekleştirdikleri batıl inanç ve davranış örüntülerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya toplamda 177 elit sporcu kolay örnekleme yöntemi ile seçilmiş ve katılımcılar çalışmaya gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla Demografik Bilgi Formu ile Sporda Batıl İnanç ve Davranış Envanteri’nin kısaltılarak uyarlanmış bir versiyonu kullanılmıştır. Çalışmada katılımcıların batıl inançlarına yönelik davranışlarının bireysel başarılarına etki ettiğine dayalı inanç düzeyi ve batıl inanç davranışının yapılmadığında hissedilen kaygı düzeyinin cinsiyet, eğitim düzeyi, medeni hal, uyruk ve spor branşı grupları açısından farklılaşıp farklılaşmadığı t-test ve Varyans Analizi (ANOVA) ile; yaş, lisanslı olarak müsabakalara katılım yılı, katılımcıların batıl inançlarına yönelik davranışlarının başarıya etki ettiğine dayalı inanç düzeyi ve batıl inanç davranışının yapılmadığında ortaya çıkan kaygı düzeyi arasındaki ilişkiler ise Pearson Korelasyon Analizi aracılığıyla test edilmiştir. Yürütülen istatistiksel analizler ile yaş ve lisanslı olunan yıl arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir (r= .786, p <.01); sporcuların batıl inançlarına yönelik davranışlarının başarıya etki ettiğine dayalı inanç düzeyi ve batıl inanç davranışının yapılmadığında ortaya çıkan kaygı arasında da (r= .468, p <.01) olumlu ve orta düzeyde anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Çalışma bulguları ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor psikolojisi, batıl inanç, batıl davranış, kaygı

Kaynakça

• Açıkada, C. ve Ergen E. (1990). Bilim ve Spor. Ankara: Büro Tek Ofset Matbaacılık.
• Altungül, O. (2006). Futbol aktivitelerine katılanların kişilik özellikleri işığında stres düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Elazığ.
• Arslan, M. (2004). Kişilerin batıl inanç kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6), 9-34.
• Aybey, H. Y. (2005). Türkiye süper lig takımlarından Gaziantepsporun müsabaka öncesi ve müsabaka sonrası kaygı düzeyi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Bandura, A. (1997). Self Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Barut, A.İ. (2008). Sporda batıl davranış ve öz-yeterlik ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.
• Britannica, T. (2020). Editors of Encyclopedia (2020, November 12). Volleyball. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/sports/volleyball
• Buhrmann, H., Brown, B. ve Zaugg, M. (1982). Superstitious beliefs and behavior: A comparison of male and female basketball players. Journal of Sport Behavior, 5: 175- 185.
• Burger, J. M. ve Lynn, A. L. (2005). Superstitious behavior among American and Japanese professional baseball players. Basic and Applied Social Psychology, 27(1), 71-76.
• Candangil, S. Ö. Ve Ceyhan, A. A. (2006). Denetim odakları farklı lise öğrencilerinin bazı kişisel özelliklerine göre karar vermede öz-saygı ve stres düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 71-88.
• Civan, A., Arı, R., Görücü, A. ve Özdemir, M. (2010). Bireysel ve takım sporcularının müsabaka öncesi ve sonrası durumluk ve sürekli kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 193-206.193-206.
• Çumralıgil, B. ve Görücü, A. (2007). Örgütlenme Yönetim Biçimleriyle Spor. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayını.
• Eluère, M. ve Héas, S. (2017). Superstitions, cultures et sports, entre croyances et rationalisations. Le cas exploratoire d’une équipe féminine professionnelle de volleyball en France. Les Cahiers internationaux de psychologie sociale, (1), 25-55.
• Gregory, C. J. ve Petrie, B. M. (1972). Superstition in sport. Proceedings of the Fourth Canadian Psychomotor Learning and Sports Psychology Symposium. Waterloo: University of Waterloo, s. 1-30.
• Işık, U., Ağbuğa, B. ve Elçi, G. (2015). Aktif spor yapan üniversite öğrencilerinde sporda batıl inanç eğilimi ile sürekli kaygı seviyeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 31-39.
• İnce, B. (2021). 12-18 yaş arası lisanslı sporcularda batıl inançların stresle baş edebilme becerilerinin incelenmesi. International Multilingual Journal of Science and Technology, 6(1), 2318-2342.
• İstanbul Spor Envanteri (2021). https://www.istanbulsporenvanteri.com/tr/lisansli-sporcu-sayilari.html
• Johnson, R. A. (1989). He: Understanding masculine psychology (pp. 2-3). New York: Harper & Row.
• Kavi, O. ve Karagün, E. (2020). Profesyonel Futbolcuların; Takıntı, Batıl İnanç ve Düşünce Kontrollerinin İncelenmesi: İstanbul Anadolu Yakası Kulüpleri Örneği. Electronic Turkish Studies, 15(7), 2974 - 2992.
• Kostovičová, L. (2019). The differential effects of good luck belief on cognitive performance in boys and girls. Europe's Journal of Psychology, 15(1), 108-119.
• Kurudirek, M. İ. (2018). Buz hokeyi oyuncularında batıl inanç ve kaygı ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Kış Sporları ve Spor Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Küçük, V. ve Harun, K. O. Ç. (2004). Psiko-sosyal gelişim süreci içersinde insan ve spor ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 1-11.
• Logan, R. G., Mokray, W. G. ve Donald, L. W. (2020). Basketball. Retrieved from BRITANICA: https://www. britannica. com/sports/basketball.
• Schippers, M. C. ve Van Lange, P. A. (2006). The psychological benefits of superstitious rituals in top sport: a study among top sportspersons 1. Journal of Applied Social Psychology, 36(10), 2532-2553.
• Skinner, B. F. (1992). "Superstition" in the pigeon. Journal of Experimental Psychology: General, 121(3), 273-298.
• Tanriverdi, H. (2012). Spor ahlaki ve şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies. Publication of Association Esprit, Société et Rencontre Strasbourg/FRANCE, 5(8), 1071-1093.
• Todd, M. ve Brown, C. (2003). Characteristics associated with superstitious behavior in track and field athletes: Are there NCAA divisional level differences?. Journal of Sport Behavior, 26(2), 168.
• Türkiye Hentbol Federasyonu. (2010). Uluslararası hentbol oyun kuralları. Erişim tarihi: 28 Mart 2022. https://www.thf.org.tr/lib/uploads/407a9e033936374i.pdf
• TFF. (2021). 2021 - 2022 sezonu amatör futbol liglerinde uygulanacak esaslar. Erişim tarihi: 28 Mart 2022. https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/LIGLER/Amatorler/Amator_2021-2022.pdf
• TFF. (2010). Türkiye Futbol Federasyonu [web sayfası]. Erişim tarihi: 28 Mart 2022. https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=10581
• Womack, B. (1992). Reform in Vietnam: backwards towards the future. Government and Opposition, 27(2), 177-189.
• Weiner, B. (1995). Judgments of responsibility: A foundation for a theory of social conduct. Guilford Press.