2000 ve Sonrası Popüler Türk Sinemasında Delilik Temsilleri Bağlamında Hegemonik Toplumun Akılcı İnşası

Year 2023, Issue: 63, 267 - 287, 28.09.2023

Yeşim Argın

https://doi.org/10.47998/ikad.1324897

Abstract

Öz
Bu çalışmada Türk sinemasında delilik üzerinde tahakküm kurma çabasının nasıl şekillendiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 2000- 2019 yılları arasında Türkiye’de en çok izlenen ilk üç film arasından, deli karakterlerin başrolde olduğu filmler belirlenmiştir. Bu doğrultuda Vizontele (2001), Mucize (2015) ve Yedinci Koğuştaki Mucize (2019) filmlerindeki delilik temsilleri beden, güç ve iktidar yapısı bağlamında ele alınmıştır. Hermeneuitik bir yaklaşımdan hareketlenen bu çalışmada, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması modeli kullanılarak filmler çözümlenmiştir. Çözümleme sonucunda filmlerdeki deli olarak tanımlanan karakterlerin toplum içerisinde yaşadığı; ancak normal olarak inşa edilen güç/akıllı tarafından aşağılandığı, alay edildiği ve damgalandığı görülmüştür. Bununla birlikte bu karakterler: saf, masum, yardıma muhtaç, güçsüz ve komik şekillerde temsil edilmiştir. Bu durum normal olanların gücünü ve üstünlüğünü göstermiş; bir ayrıştırma ve damgalama biçimini inşa etmiştir. Ayrıca filmlerdeki delilerin, hem erkek olması hem de kusurlu bir bedeni temsil etmesi bakımından bu karakterlerin aklın sınırlarından uzaklaştırıldıkları ve eril güç kaybına uğrayarak bir tür iktidar kaybı yaşadıkları ortaya çıkarılmıştır. Bununla beraber toplumu kontrol etmenin deliyi dışlamakla da mümkün olduğu anlaşılmış ve deliliğin metaforik bir biçimde normal olanın inşası için kullanıldığı tespit edilmiştir.

Keywords

Türk Sineması, Delilik, Hegemonik Toplum, Akıl, İktidar

Intellectual Construction of Hegemonic Society in the Context of Representations of Madness in Popular Turkish Cinema in After and 2000

Abstract

Abstract
In this study, it is aimed to determine how the effort to dominate madness in Turkish cinema is shaped. For this purpose, the top three most watched movies in Turkey between 2000 and 2019 were determined. In this direction, the representations of madness in the films Vizontele (2001), Mucize (2015) and Yedinci Koğuştaki Mucize (2019) are discussed in the context of body, power and power structure. In this study, which is based on a hermeneutic approach, the case study model, one of the qualitative research designs, was used and the films were analyzed with the descriptive analysis method. As a result of the analysis, the characters defined as crazy in the movies live in the society; but it has been seen as humiliated, ridiculed and stigmatized by the normally constructed power/intelligence. However, these characters are represented as naive, innocent, helpless, powerless and funny. This showed the power and superiority of the normal ones; has constructed a form of separation and stigma. In addition, it has been revealed that the insane in the movies are removed from the limits of the mind in terms of being both men and representing a defective body, and they experience a kind of loss of power by losing masculine power. However, it has been understood that it is possible to control the society by excluding the insane, and it has been determined that insanity is used metaphorically for the construction of the normal.

Keywords

Turkish Cinema, Madness, Hegemonic Society, Reason, Power

References

• Anderson, S. (2012). Readings of trauma, madness, and the body. Springer.
• Aristoteles, (2004). Retorik (7. Baskı). (M. H. Doğan Çev.). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Aulas, J. J. (1980). Madness in the German cinema (1913-1933). Annales Medico-Psychologiques, 138 (8), 925-938.
• Babacan, M. E. (2016). Yeni medya ve toplumsal iktidar bağlamında özne. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 519-542.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik. (İ. Türkmen Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Beachum, L. (2010). The psychopathology of cinema: how mental illness and psychotherapy are portrayed in film. Honors Projects. 56, 1-36.
• Bergson H. (1996). Gülme. (Y. Avunç Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Berritta, G. (2015). The implications of using mental illness within a cinema narrative. International Journal of Humanities and Cultural Studies (Ijhcs) Issn 2356-5926, 2(1), 132-141.
• Beveridge, A. (1996). Images of madness in the films of walt disney. Psychiatric Bulletin, 20(10), 618-620.
• Bourdieu, P. (2006). Karşı ateşler. (H. Yücel Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Eril tahakküm (2. Baskı). (B. Yılmaz Çev.). Bağlam Yayıncılık.
• Butler, J., Laclau, ve E. Zizek, S., (2009). Olumsallık, hegemonya, evrensellik. (A. Fethi Çev.) Hil Yayınları.
• Candansayar, S. ve Coşar, B. (2001). Kültürlerarası psikiyatri açısından ruh hastalığı kavramı. Klin J Psychiatry, 2, 21-30.
• Cevizci, A. (1999). Paradigma felsefe sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan Çeviri). (Çeviri Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çiğdem, A. (2008). Akıl ve toplumun özgürleşimi Jürgen Habermas üzerine bir çalışma. İletişim Yayınları.
• Derrida, J. (1989). Cogito e historia de la locura, en: derrida, j. la escritura y la diferencia. 47-89. Anthropos, Barcelona.
• Elias, N. (2009). Uygarlık süreci cilt 1: batılı dünyevi üst tabakaların davranışlarındaki değişimler. (E. Ateşman Çev.). İletişim Yayınları.
• Foucault, M. (1987). Söylemin düzeni. (T. Ilgaz Çev. ). Hil Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin tarihi (4. Baskı). (M. A. Kılıçbay Çev.). İmge Yayınevi.
• Fuery, P. (2004). Madness and cinema: psychoanalysis, spectatorship and culture. Houndsmills, Palgrave Mcmillan. Ss. 1-14
• Gibson, A. F., Lee, C., ve Crabb, S. (2015). Reading between the lines: applying multimodal critical discourse analysis to online constructions of breast cancer. Qualitative Research in Psychology, 12(3), 272-286.
• Goffman, E. (2014). Damga örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (Ş. Geniş, L. Ünsaldı ve S. N. Ağırnaslı Çev.). Heretik Yayıncılık.
• Goodwin, J. (2014). The horror of stigma: psychosis and mental health care environments in twenty‐first‐century horror film (Part I). Perspectives in Psychiatric Care, 50(3), 201-209. Https://Doi.Org/10.1111/Ppc.12045
• Gültekin, G. (2016). Yeni Türkiye sinemasında deli ve deliliğin görünümleri. Hüseyin Köse ve Özgür İpek (editörler), Gözdeki Kıymık Yeni Türkiye Sinemasında Madun ve Maduniyet İmgeleri İçinde (ss. 165-198). Metis Yayınları.
• Hall, S. (2017). Temsil. (İ. Dündar Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Hancığaz, E. (2016). Türkiye’nin toplumsal ve kültürel yapısındaki delilik olgusunun Türk sinemasına yansıması. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(2), 1-20.
• Harper, S. (2005). Media, madness and misrepresentation: critical reflections on anti-stigma discourse. European Journal of Communication, 20(4), 460-483. Https://Doi.Org/10.1177/0267323105058252
• İpek, Ö. (2016). Muhalif sinema ve 2000’li yıllar Türkiye sinemasından muhalif görünümler [Yayımlanmamış doktora tezi].İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jessop, B. (2005). Hegemonya, post-fordizm ve küreselleşme ekseninde kapitalist devlet. (Der. Betül Yarar ve Alev Özkazanç). İletişim Yayınları.
• Kant, I. (2002). Ahlâk metafiziğinin temellendirilmesi (3. Baskı). (İ. Kuçuradi Çev.). Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, I. (2013). Eğitim üzerine (3. Baskı). (A. Aydoğan Çev.). Say Yayınları.
• Keith-Spiegel, P. (1972). Early Conceptions oh humor: varieties and issues. J. H. Goldstein, P. E. McGhee (Editörler.), İçinde The psychology of humor: Theoretical perspectives and empirical issues (ss. 4-39). The Psychology Of Humor. Academic Press.
• Kozacıoğlu, G. ve Ekberzade Gördürür, H. (1995). Bireyden topluma ruh sağlığı. Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Kuehn, M. (2011). Kant. (B. O. Doğan Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kurt, R. (2014). Michel Foucault- Jacques Derrida: Descartes bağlamında tartışılan delilik (cogito, söylem ve metin). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küpper, C. (2020). Deneyim -Hastalık - Özgürleşme. Psikoloji ve Toplum, 9, 9-23.
• Laclau, E. ve Mouffe, C. (1992) Hegemonya ve sosyalist strateji. (A. Kardam ve D. Şahiner Çev.). Birikim Yayınları.
• Lawson, A. and Fouts, G. (2004). Mental illness in disney animated films. The Canadian Journal Of Psychiatry, 49(5), 310-314.
• Liebert, S. (2005). Filmic madness: metafilms as metaphor for madness in recent film. [Master Of Arts].Theatre And Film Studies University Of Canterbury, New Zeland.
• Lipczynska, S. (2015). We all go a little mad sometimes: the problematic depiction of psychotic and psychopathic disorders in cinema. Journal Of Mental Health. 24 (2), 61-62.
• Locke, J. (2000). İnsanın anlama yetisi üzerine bir deneme (Iıı.-Iv. Kitap) (2.Baskı). (M. Delikara Topçu Çev.). Öteki Yayınevi.
• Mangala, R. ve Thara, R. (2009). Mental health in tamil cinema. International Review Of Psychiatry, 21 (3), 224-228.
• Manley, D. G. (2009). Visions of madness an ınvestigation into cinematic representations of unreason. [Unpublished Doctora Thesis].The University Of Auckland.
• Mcdowell, L. (1991). Life without father and ford: the new gender order of post- fordism. Transactions Of The Institute Of British Geographers, 16 (4), 400-419.
• Öztürk, S. ve Yıldız, O. (2016). Filmlerle delilik: deli ve iktidar ilişkisi. Erciyes İletişim Dergisi, 4 (4), 2-14. Perrone C. M. ve S Engelman, S. (2008). New cinema, new madness? Psicol. 20(1). Portohttps://Doi.Org/10.1590/S0102-71822008000100011
• Pollert, A. (1991). Farewell to flexibility? Oxford: Basil Blackwell.
• Puisys, L. (2014). Representations of madness in the cinema: three contemporary cases. [Master's Thesis].The University Of Bergen.
• Renold, E. (2001). Learning the ‘hard’ way: boys, hegemonic masculinity and the negotiation of learner ıdentities in the primary school. British Journal of Sociology of Education, 22(3), 369-385.
• Ryan, M. ve Lenos, M. (2012). Film çözümlemesine giriş anlatı sinemasında teknik ve anlam. (E. S. OnatÇev.). De Kibasım Yayımcılık.
• Sabo, J. (2016). Cinematic representations of madness. Sveučilište U Zadru Odjel Za Anglistiku Diplomski Sveučilišni Studij Engleskog Jezika İ Književnosti; Smjer: Nastavnički (Dvopredmetni). Erişim Linki: https://zir.nsk.hr/islandora/object/unizd:558
• Savater, F. (2008). Nietzsche'nin ideası. (S. Nilüfer Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Shabazz, S. A. (2015). Active critical engagement (ace): a pedagogical tool for the application of critical discourse analysis in the interpretation of film and other multimodal discursive practice. (Doctor Of Philosophy). The University of Tennessee, Knoxville.
• Sharma, B. ve Malik, M. (2013). Bollywood madness and shock therapy: a qualitative and comparative analysis of depiction of electroconvulsive therapy in ındian cinema and hollywood. International Journal of Culture and Mental Health, 6(2), 30-140. Https://Doi.Org/10.1080/17542863.2012.669769.
• Sönmez Selçuk, S. (2012). Postmodern dönemde farklılığın kutsanması ve toplumun parçacıllaştırılması: “öteki” ve “ötekileştirme”. Türkiye Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 77-99. Sönmez, S. ve Bilge, D. (2014). Türkiye sinemasında aklın sınırlarını belirlemek: Çıplak Vatandaş ve Gişe Memuru filmlerinde delilik temsilleri, İletişim 20, 33-51.
• Stauth, G. ve Turner, B. S. (2005). Nietzsche’nin dansı. (M. Küçük Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Touraine, A. (2007). Modernliğin eleştirisi. (H. Tufan Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Tuğan, H. N. (2014). Türk sinemasında beden ve hastalık temsilleri. [Yayımlanmamış doktora tezi].Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turanlı, G. (2017). Habermas: yasa koyucu akıldan etkileşimsel akıla. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (4) , 1347-1354.
• Turner, B. S. (2019). Beden ve toplum sosyal teoride arayışlar (3. Basımdan Çeviri). (İ. Kaya ve M. B. Bulut Çev.). Nobel Yayınları.
• Türk Dil Kurumu, Akıl kelimesinin anlamı, Erişim Linki: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 12.08.2021
• Ussher, J. M. (2002). Introduction: towards a material–discursive analysis of madness, sexuality and reproduction. (editör Ussher, J. M). İçinde Body Talk (ss. 13-21). Routledge.
• Velioğlu Metin, Ö. (2019). Foucault ve onuncu köy: Türk sinemasının doğruyu söyleyen “deli”leri. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 14, 7-29.
• Vuran Doğan, Ö. (2013). 1980 sonrası Türk sinemasında delilik okumaları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 37, 67-86.
• William, R. (1977). Marxism and literature. (Çev. Elçin Gen). Oxford University Press. Https://Www.E-Skop.Com/Skopbulten/Pasajlar-Hegemonya-Nedir/3874
• Woods, A. ve Grant, T. (2006). Aklın isyanı Marksist felsefe ve modern bilim (3. Baskı). (U. Demirsoy ve Ö. Gemici Çev.). Tarih Bilinci Yayınevi
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.