The Evaluation Of The Unfair Hike in The Light of Current Constitutional Court Decisions Within The Scope of Taxpayer Rights

Year 2023, Volume: 10 Issue: 1, 39 - 60, 29.06.2023

Begüm Dilemre Öden

Abstract

In the 5th paragraph of the Article 58th Law No. 6183, “The public receivables of the debtor who are found to be completely or partially unjustified in his objection, shall be collected with a 10% increase.“ provision was in place. The Constitutional Court annulled this provision. The primary purpose of this application, which is called the unfair hike, was claimed that it was to accelerate the collection of public receivables, prevent delays, to make it challenging to make objections in the judicial body without a specific legal reason. This was the view of the Constitutional Court. However, the application did not fulfill these purposes. On the contrary, the practice violated the right to property regulated in Article 35 of the Constitution and the right to a fair trial held in Article 36. The Constitutional Court, with a recent annulment decision, annulled the provision in Law No. 6183 because it violated the right to property and fair trial. In addition, a recent individual application decision has given a violation profit. In the study, it is aimed to evaluate this practice within the scope of taxpayer rights in the light of the current decisions of the Constitutional Court.

Keywords

Tax, Property Right, Right to Fair Trial, Unfair Hike, Payment OrderAppeal

Güncel Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Haksız Çıkma Zammının Mükellef Hakları Kapsamında Degerlendirilmesi

Abstract

Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmeden önce, 6183 sayılı Kanun’un 58. maddesinin 5. fıkrasında, “İtirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, hakkındaki itirazın reddolunduğu miktardaki amme alacağı %10 zamla tahsil edilir ” hükmü yer almaktaydı. “Haksız çıkma zammı” adı verilen bu uygulamanın temel amacının; tahsil aşamasına gelmiş bulunan kamu alacaklarının tahsilini hızlandırmak, tahsilin geciktirilmesini önlemek, belirli bir kanuni sebebe dayanmadan yargı organında itirazlarda bulunmayı zorlaştırmak olduğu ileri sürülmekteydi. Anayasa Mahkemesi’nin de iptal kararı öncesinde görüşü bu yöndeydi. Ancak uygulama bu amaçları yerine getirmekten uzaktı. Aksine bu uygulama, Anayasa’nın 35. maddesinde düzenlenen mülkiyet hakkına ve 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkına aykırılık taşımaktaydı. Nitekim Anayasa Mahkemesi de güncel bir iptal kararıyla eski görüşünü değiştirmiş ve haksız çıkma zammına ilişkin olan 6183 sayılı Kanun’da yer alan hükmü mülkiyet hakkı ve adil yargılanma hakkına aykırılık gerekçesiyle iptal etmiştir. İlaveten güncel bir bireysel başvuru kararında da Mahkeme, benzer değerlendirmelerde bulunarak ihlal kararı vermiştir. Çalışmada Anayasa Mahkemesi’nin güncel kararları ışığında haksız çıkma zammının mükellef hakları kapsamında değerlendirmesinin yapılması amaçlanmaktadır.

Keywords

Vergi, Mülkiyet Hakkı, Adil Yargılanma Hakkı, Haksız Çıkma Zammı, Ödeme Emrine İtiraz

References

• Akkaya, Mustafa, “Haksız Çıkma Zammı ve Anayasaya Uygunluğu”, Mualla Öncel’e Armağan, Cilt I, Ankara Üniversitesi Yayınları No. 243, Ankara, 2009.
• Artun, Sevcan “Türk Vergi Yargılaması Hukuku’nda Adil Yargılanma Hakkı Açısından Özellik Arz Eden Durumlar”, V. Genç Vergi Hukukçuları Sempozyumu Genç Hukukçular/Yeni Yaklaşımlar, Ekin Yayınevi, Bursa, 2015.
• Aslanpınar, Burak, “Anayasa Mahkemesi’nin Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülüklere İlişkin Kararlarında Kamu Yararı Ölçütü”, TBB Dergisi, Sayı 104, Yıl 2013.
• Bilici, Nurettin, Vergi Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2021.
• Budak, Tamer; Benk, Serkan, “Kamu Alacağı: Hukuki Bir Değerlendirme”, Business and Economics Research Journal, Cilt 2, Sayı 2, 2011.
• Çağan, Nami, Vergi Hukukunda Süreler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları Nom 389, Sevinç Matbaası, Ankara, 1975.
• Çağan, Nami, Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1982.
• Çelik, Binnur, Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 2002.
• Grgıc, Aida; Mataga, Zvonimir; Longar, Matija; Vilfan, Ana, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Mülkiyet Hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokollerinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları No. 10, Belçika, 2007.
• Gümüşkaya, Gamze, Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahaleler Bakımından İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Kişisel Başvuru, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Karakoç, Yusuf, Genel Vergi Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• Karakoç, Yusuf, “Kamu Alacaklarının Tahsili: Kamu İcra Hukuku”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 153, 2001.
• Metin, Yüksel, Ölçülülük İlkesi Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2002.
• Mole, Nuala; Harby, Catharina, Adil Yargılanma Hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, İnsan Hakları Kitapçıkları No. 3, Almanya, 2001.
• Özdiler Küçük, Eda, “Vergi Hukukunda Kişisel Veriler Bakımından Ölçülülük İlkesinin Uygulanması”, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuka Genç Yaklaşımlar Konferans Serisi No. 2 Vergi Hukuku, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Saban, Nihal, Vergi Hukuku, Beta, İstanbul, 2014.
• Şenyüz, Doğan; Yüce, Mehmet; Gerçek, Adnan, Vergi Hukuku (Genel Hükümler). Ekin Yayınevi, Bursa, 2019.
• Tombaloğlu, Mustafa Lütfi, Amme Alacaklarının Takip ve Tahsil Usulü, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• Türmen, Rıza, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Adil Yargılanma Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Adli Yargı Sempozyumu, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 72, 2004.
• Uzun, Mine, “Hak Arama Özgürlüğünün Anayasal Sınırları Çerçevesinde Anayasa Mahkemesi’nin Haksız Çıkma Zammı Kararı”, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuka Genç Yaklaşımlar Konferansı Serisi No.2 Vergi Hukuku, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Yaltı, Billur, “Bir Başka Açıdan Haksız Çıkma Zammı: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin Yukos Kararının Düşündürdükleri”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 289, Ekim 2012.
• Yaltı, Billur, “Vergi Hukukunda Sorumluluğun Sınırı: Mülkiyet Hakkı: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Çerçevesinde AATUHK, 35 ve Mükerrer 35”, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, C. I, Ankara Üniversitesi Yayınları No. 243, Ankara, 2009.
• Yaltı, Billur, Vergi Yükümlüsünün Hakları, Beta, İstanbul, 2006.
• Yılmaz, Ejder, “İcra İnkar Tazminatı Açısından “Likid Alacak” Kavramı”, Bankacılar Dergisi, Sayı 67, 2008.
• https://karararama.danistay.gov.tr/ (29/07/2022).
• https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/8324 (01/08/2022).
• https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22]} (02/08/2022).
• https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/5949 (03/08/2022).
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2011/29?EsasNo=2009%2F83 (30/07/2022).
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2022/48?EsasNo=2021%2F119 (29/07/2022).
• https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2019/4408 (30/07/2022).