THE RELATION BETWEEN SCHOOL PRINCIPALS’ PERSONALITY TRAITS AND LOCUS OF CONTROL AND SCHOOL EFFECTIVENESS

Yıl 2015, Sayı: 5, 113 - 130, 01.08.2015

İsa Yıldırım , Şükrü Ada

Öz

The aim of this study is to reveal the relation between school principals’ personality traits and their perceptions of locus of control and teachers’ perceptions of school effectiveness. A sample group of 54 school principals and 516 teachers, who were chosen by the proportional sampling method, was examined for the study in the metropolitan districts of Aziziye, Palandöken and Yakutiye in Erzurum city center. In this study, which was conducted in the scanning model using a quantitative method, three separate scales were used, namely the Perceived School Effectiveness Index (Se-Index), the Rotter Internal/External Locus of Control Scale, and the Personality Test Based on Adjectives. At the end of the analyses performed in the SPSS software, it was revealed that school principals perceived their personality traits to be highly positive and themselves to be mostly internal control-oriented. Teachers, on the other hand, found the effectiveness of the school they work at to be slightly above the intermediate level. The most important finding of the study, however, is that there is a negative, intermediate-level relation between school principals’ scores the locus of control and teachers’ perceptions of school effectiveness. The school effectiveness increases as school principals’ locus of control becomes internalized. Another important finding is that no significant relation was determined between personality traits of school principals and school effectiveness.

Anahtar Kelimeler

Locus of Control, Effective School, School Management, Personality Of Manager, Organizational Behavi

OKUL MÜDÜRLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DENETİM ODAKLARI İLE OKUL ETKİLİLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin kişilik özellikleri ve denetim odaklarına yönelik algıları ile öğretmenlerin okul etkililiğine yönelik algıları arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada, Erzurum il merkezi Aziziye, Palandöken ve Yakutiye yerleşim merkezlerinde, oranlı eleman örnekleme yöntemiyle seçilen 54 okul müdürü, 516 öğretmenlik bir örneklem grubu üzerinde çalışılmıştır.Tarama modelinde, nicel yöntem kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada Algılanan Okul Etkiliği Ölçeği(AOEÖ) (Se-İndex), Rotter İç Dış Kontrol Odağı (RİDKO) Ölçeği ve Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT) olmak üzere üç farklı ölçek kullanılmıştır. SPSS programında yapılan analizler sonucunda okul müdürlerinin kişilik özelliklerini yüksek düzeyde olumlu ve kendilerini daha çok iç denetim odaklı olarak algıladıkları bulgusuna ulaşılmıştır. Öğretmenler ise görev yaptıkları okulun etkililiğini orta seviyenin biraz üzerinde bulmuşlardır. Araştırmanın en önemli bulgusu ise okul müdürlerinin denetim odağı puanları ile öğretmenlerin okul etkililiğine yönelik algıları arasında ters yönde, orta düzeyde bir ilişkinin olduğudur. Okul müdürlerinin denetim odağı içselleştikçe okul etkililiği artmıştır. Diğer önemli bir bulgu ise okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile okul etkililiği arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Yönetici Kişiliği, Kontrol Odağı, Yönetim Psikolojisi, Okul Yönetimi, Örgütsel Davranış

Kaynakça

• Adeniyi, W. O. (2014). Personality traits and administrative effectiveness of secondary school principals in Southwestern Nigeria. Advances in Social Sciences Research Journal, 1 (8), 198-206
• Akbulut, Ö., Yıldız, N. (1999), İstatistik analizlerde temel formüller ve tablolar. Erzurum: Aktif Yayınevi
• Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4), 25-42.
• Anderson, C. R., Schneirer, C. E. (1978). Locus of control, leader behavior and leader perormance among mamgement students. Acamdemy of Management Journal, 21, 690-98
• Argano, M. T. (2012). Leadership And Commıtment The Relatıonshıp Between Leaders’ Personality Traits And Organizational Commitment. (Dissertation, The Faculty http://www.thesisabstracts.com/ThesisAbstract_513_The-Relationship- Between-Leaders-Personality-Traits-And-Organizational-Commitment-.html adresinden 06.08.2014 tarihinde ulaşılmıştır. University, 2012).
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Arslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Bağlum, O. K. (2000). Eğitim yöneticilerinde sorun çözme ve denetim odağı ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Balcı A. (2000) İkibinli yıllarda türk milli eğitim sisteminin örgütlenmesi ve yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24, 495-508
• Balcı, A. (2011). Etkili okul okul geliştirme kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Barrick M. R. and Mount M. K. (1991). The big fıve personalıty dımensıons and job performance: a meta-analysıs. Personnel Psychology, 44 (1), 1–26
• Barrick, M. R. and Mount, M. K. (1993). Autonomy as a moderator of the relationship between the Big Five personality dimensions and job performance. Journal of Applied Psychology, 78, 111-118.
• Bart Reeves, J., (2010). Academıc optimism and organızatıonal clımate: an elementary school effectıveness test of two measures. (A Dissertation. The University of Alabama, 2010)
• Bono, J. E. and Judge, T. A. (2004). Personality and transformational and trasactional leadership: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 89 (5), 901-910.
• Brookover, W. (1979 ). School socıal systems and student achıevement (School can make difference), New York: Praeger Publishers.
• Bueler, C. M. (1984). A study of relatıonshıps among personalıty traıts and communıcatıon styles of secondary and elementary school prıncıpals. (Dissertation, http://search.proquest.com/docview/303296367?accountid=8403 adresinden 20.12.2014 tarihinde alınmıştır. 1984).
• Colbert, A. E., Barrick M. R., Bradley, B. H. (2013). Personality and leadership composition ın top management teams: implications for organizational effectiveness. Personel Psychology, 1-37
• Cotton, K. (2003) Principals and student achievement: what the research says. Washington: ASCD.
• Çağlar, A., Yakut, Ö. ve Karadağ, E. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan kişilik özellikleri ve liderlik davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6(1): 61-80
• Çiçek, A. (2002). İlköğretim okul yöneticilerinin sınıf öğretmenlerini güdülemede kullandıkları yöntemlere ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dağ, İ. (1990). Kontrol odağı ve stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme ilişkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dibekoğlu, Z. (2006). Okul yöneticilerinin denetim odaklarına göre tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Erdoğan, İ. (1983). İşletmelerde davranış. İstanbul: Evrim Ofset Matbaacılık.
• Garcia, M. (2013). You have what? personality traits that predict leadership styles for elementary administrators.(Available from ProQuest Dissertations & Theses Global). adresinden 13.06.2014 tarihinde alınmıştır.
• Good, T.L. and Brophy, J.E. (1986), School Effects. In M.C. Wittrock (Ed.),Handbook of Resarch on Teaching, 3.Ed., New York: Macmillian
• Grobler, A. H. (2004). The Relationship Between Leadership Style and Locus Of Control.( A Dissertation İn Potchefstroomse Universiteit, 2004). Potchefstroom.
• Hallinger, P. and Heck, R. H. (1998). Exploring the principal's contribution to school effectiveness: 1980-1995, school effectiveness and school ımprovement: An International Journal of Research, Policy and Practice, 9(2), 157-191
• Hiers, J. M., and Heckel, R. V. (1977). Seating choice, leadership and locus of control. Journal http://dx.doi.org/10.1080/00224545.1977.9713334 adresinden 18.10.2014 tarihinde alınmıştır. Social Psychology, 103 (2), 313-14.
• Hogan, R. (2004). Personality psychology for researchers. İn B. Schneider& D.B. Smith (Eds.), Personality and organizations. (pp. 3-23). Mahwah, NJ. : Erlbaum.
• Howell, J. M., and Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictors of consolidated business-unit performance. Journal of Applied Psychology, 78, 891–902.
• Hoy, W. K. and Ferguson, J. (1985). A theoretical framework and exploration of organizational effectiveness in schools. Educational Administration Quarterly,21,117-134.
• Hoy, W. K. and Miskel, C. G. (1991). Educational administration: Theory, research, and practice. (Fourth edition). New York: Random House.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J. and Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Beverly Hills, CA: Sage.
• Hoy, W. K. (2014). School Effectiveness Index (SE-Index). http://www.waynekhoy.com/school_effectiveness_index.html adresinden 08.03.2014 tarihinde alınmıştır.
• Hörmann, H. and Maschke, P. (1996). On the relation between personality and job performance of airline pilots. The International Journal of Aviation Psychology, 6, 171-178.
• Johnson, A. L., Luthans, F. and Hennessey, H. W. (1984). The role of locus of control in leader influence behavior. Personnel Psychology, 37(1), 61-75.
• Judge, T. A., Bono, J. E., Ilies, R., Gerhardt, M. W. (2002). Personality and leadership: A qualitative and quantitative review. Journal of Applied Psychology, 87(14), 765-780.
• Judge, T. A., Heller, D., Mount, M. K. (2002). Five-factor model of personality and job satisfaction: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87, 530-541.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. (15. bs.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kıral, E. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin mükemmeliyetçilik algısı ve kontrol odağı ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kızanıklı, M. M. (2008). Otel işletmelerindeki bölüm yöneticilerinin stresle başa çıkma yollarının ve kontrol odaklarının belirlenmesi: Ankara ili uygulaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Klein, J., Warnet, M. W. (2000). Predictive validity of the locus of control test in selection of school administrators, Journal of Educational Administration, 38 (1) , 7 – 25.
• Kokkinos, C. M. (2007). Job stress, personality and burnout in primary school teachers. British Journal of Educational Psychology, 77(1), 22243.
• Korkmaz, M. (2006). Okul Yöneticilerinin Kişilik Özellikleri ile Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(46), 199-226.
• LePine, J. A. , Hollenbeck, J. R., Ilgen, D. R. and Hedlund, J. (1997). Effects of individual differences on the performance of hierarchical decision-making teams: Much more than g. Journal of Applied Psychology, 82, 803–811.
• Lezotte, L. W. (1989), School improvement based on the effective schools resarch, International Journal of Educational Reasarch,13, 815-824.
• Luthans F. (2011) Organizational Behavior An Evide-Based Approach (Twelfth Edition). Newyork: McGraw-Hill/Irvin.
• Mackenzia, D. E.(1983). Resarch of school ımprovement: an appraisal of some recent trends. Educational Resarcher, 12(4), 5-16
• McCullough, P. M., Ashbridge, D., Pegg, R. (1994). The effect of self-esteem, family structure, locus of control, and career goals on adolescent leadership behavior. Adolescence. 29(115), 605-611.
• McGrattan, R. J. (1997). The relationship between personality traits and transformational leadership among north carolina elementary public school principals. http://search.proquest.com/docview/304345358?accountid=8403 adresinden 08.05.2014 tarihinde alınmıştır.
• (Dissertation, 1997).
• Miller D., Vries K. M. and Toulouse J. M. (1982). Top executive locus of control and its relationship to strategy-making, structure and environment. Academy of Management Journal. 25, 237-253.
• Miskel, C. G., Fevurly, R., Stewart, J. (1979). Organizational structures and processes, perceived school effectiveness, loyalty, and job satisfaction, Educational Administration Quarterly. 15(3), 97-118
• Mkhize, T. S. (2005). An evaluative study of the influence of the principal's leadership on learner academic performance. University of Zululand. Umlazi: Durban
• Mott, P. E. (1972). The characteristics of effective organizations. Newyork: Haper& Row
• Moynihan, L. M., Peterson, R. S. (2004). The role of personality in group processes. In B. Schneider & D. B. Smith (Eds.), Personality and organizations (pp. 317- 345). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Okafor, P.C. (2012). Alternate route to school effectiveness and student achievement. iUniverse https://books.google.com.tr/books adresinden 01.03.2015 tarihinde alınmıştır. Bloomington, United States Of America
• Okutan, E. (2011). Kişilik özelliklerinin tükenmişliğe etkisi: örnek bir olay incelemesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Özdemir, A., (2006). Eğitim yöneticisi adaylarında denetim odağının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi.10 (1-2), 9-23.
• Özdemir, E. (2009).Okul yöneticilerinin denetim odaklarına göre tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Özkalp, E., Kırel, Ç. (2010). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Peterson, R. S., Owens, P. D., and Martorana, P. V. (2000). How does leadership affect organizational performance? Top management team dynamics mediate the relationship between CEO personality and organizational performance. Unpublished manuscript: Cornell University.
• Place, H. (1979). A biographical profile of women in management, Journal of Occupational Psychology, 52(4), 64-76.
• Rosmiller, R. (1983). Resource allocation and achıvement- a classroom analiys (School fınance and school improvement. Ed: Odden A; Weeb D.L.), Ballınger Publishing Company, Cambridge, Massachusetts.
• Rothmann, S. and Coetzer, E.P. (2003). The big five personality dimensions and job performance. SA Journal of Industrial Psychology. 29(1), 68-74.
• Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28.
• Sarıtaş, M. (1997). Yönetimde kişilik faktörü. Eğitim yönetimi, 4, 527-548.
• Saucier, G., Goldberg, L. R. (2003). The structure of personality attributes. In Barrick MR, Ryan AM (Eds.), Personality and work: personality in organizations (1–29). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Reconsidering the role of
• Şişman, M. (2010). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar (3. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Sönmez, V., Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taylor, C. E. (1981). The relatıonshıp of personalıty traıts of elementary school prıncıpals to effıcıency on selected admınıstratıve functıons as perceıved by elementary classroom teachers. (ProQuest Dissertations & Theses Global, 1981). adresinden 20 .12.2014 tarihinde alınmıştır.
• Tett, R. P., Jackson, D. N., Rothstein, M. (1991). Personality measures as predictors of job performance: A meta-analytic review. Personnel Psychology, 44, 703- 742.
• Uğurlu, B. (2012). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile kullandıkları Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi.
• Üngüren, E. (2011). Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Yelboğa, A. (2006). Kişilik özellikleri ve iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 8(2), 196-211.
• Yeşil, R. (2010). Nicel ve Nitel Araştırma Yöntemleri. Remzi Y.KINCAL (Ed.). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Yıldızoğlu, H., Burgaz, B. (2014). The relationship between school administrators’ five factor personality traits and their conflict management style preferences. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (H. U. Journal of Education) 29(2), 295-310
• Yuı Suı, P. (1994). The perceived organizational effectiveness and job satisfaction of theteachers of international schools in Hong Kong. Hong Kong Universty. (Yüksek lisans tezi , University of Hong Kong, 1994).