TEK PARTİ DÖNEMİ ALEVİ POLİTİKASI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2018

Selahattin Bakan Ramazan Levent

Öz

Osmanlı’dan Cumhuriyete geçişte Türkiye’de Tek Parti Döneminde Alevilik
Milliyetçiliğin yükselişine paralel olarak gündeme geldi. Alevilik Türklüğün
Orta Asya döneminin dini ve geleneksel otantik mirası ve Cumhuriyete kadar
asliyetini muhafaza ederek gelmiş bir inanç manzumesi olarak
değerlendirilmişti. Şamanizm ve Alevilik arasında bazı benzerlikler vardı.
Şaman Toplumu ibadette Türkçeyi kullanır, kımız içer ve bazı ritüelleri ve
duaları kadın erkek beraber icra ederlerdi. Türkiye’deki Aleviler de benzer
şekilde Türkçe ibadet ediyorlardı, dini ritüelleri kadın erkek beraber icra
ediyorlardı ve Alevi Cem törenlerinde içki içilmekteydi. Böylece Alevilik
Şamanizm’in devamı olarak değerlendirilmekte ve düşünülmekteydi. Tek parti
döneminde Aleviliğin eski Türk kültürü olarak kabul edilmesi batıda tecrübe
edilen bir ‘dinin millileştirilmesi’ projesiydi. Bu pratik tek parti döneminde
uygulamaya konuldu.

Anahtar Kelimeler

Milli Din, Alevilik, Milliyetçilik, Kürt Aleviliği

Kaynakça

• Kaynakça
• Aktay, Y., “Sosyo-Kültürel Ve Politik Yönleriyle Alevilik Üzerine Notlar”, Milel ve Nihal dergisi, 4. cilt, sayı: 1, Ocak – Nisan 2007, (57-76)
• Atatürk, Mustafa Kemal, Din Ve laiklik Üzerine(Der: Doğu Perinçek), 3. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul 1999
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, c. II
• Ateş, Kazım, Yurttaşlığın Kıyısında Aleviler, 1. Baskı, Phoeniks Yayınevi, Ankara 2011
• Baha Sait Bey, İttihat Terakki’nin Alevilik Bektaşilik Araştırması(Haz: Nejat Birdoğan), 2. Baskı, Berfin Yayınları, İstanbul 1994
• Bayrak, Mehmet, Alevillik- Kürdoloji- Türkoloji Yazıları, 1. Baskı, Özge Yayınları, Ankara 2009
• Bora, Tanıl, Cereyanlar, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2017
• Borak Sadi, Atatürk Ve Din(Günümüz Türkçesi: Arif Hikmet Bildik), 2. Baskı, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2002
• Bruinessen, Martin Van, Ağa, Şeyh, Devlet(Çev: Banu Yalkut), 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2004
• Çem, Munzur, Dersim Merkezli Kürt Aleviliği, 2. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul 2011
• Çıplak, İsa Tolga, Demokrat Parti Döneminde Aleviler Ve Bektaşiler’in Siyasi Ve Sosyo-Kültürel Faaliyetleri (1950-1960)(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir 2017
• Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev, 2. Cilt, 4. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999
• Gezik, Erdal, Alevi Kürtler, 3. Baskı, İletişim yayınları, İstanbul 2016
• Görkem, İsmail, Türkiye’de Alevi-Bektaşi, Ahi Ve Nusayri Zümreleri, 1. Baskı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000
• Gündüz, Ş., “Evrensel Dinin Millileştirilmesi: Anglikanizm ve Türk İslam’ı”, Milel Ve Nihal Dergisi, 7. Cilt, 3. Sayı, 2010, (8-38)
• Helvacıoğlu, E., “Ruşeni Ve Kitabı Üzerine Ruşeni Barkın: Din Yok Milliyet Var”, Bilim ve Ütopya Dergisi, 68. Sayı, Şubat 2000
• İrat, Ali Murat, Aleviliğin ABC’si, 3. Baskı, Profil Yayınları, İstanbul 2015
• Kara, H., “Tek Parti Dönemi Din Politikası (1923-1946)”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9. Cilt, 19. Sayı, 2017, (s. 111-136)
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Nur Baba(Haz: Atilla Özkırımlı), 7. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 1983
• Kısakürek, Necip Fazıl, Vesikalar Konuşuyor, 1. Baskı, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul 1949
• Kızıldağ-Soıleau, Dilek, Kızılbaşlık, Alevilik, Bektaşilik(Der: Yalçın Çakmak-İmran Gürtaş), 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2016
• Küçük, Hülya, Kurtuluş Savaşında Bektaşiler, 1. Baskı, Kitap Yayınevi, İstanbul: 2003
• Massicard, Elise, Alevi hareketinin siyasallaşması(Çev: Ali Berktay), 1. Baskı, İletişim yayınları, İstanbul 2007
• Filiz, Şahin vd., Atatürk, Din Ve Laiklik, 1. Baskı, Yeniden Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya 2008
• Öztürk, Saygı, İsmet Paşanın Şark Raporu, (5. Baskı), Doğan Kitapçılık, İstanbul 2008
• Şener, Cemal, Atatürk Ve Aleviler, 16. Baskı, Etik Yayınları, İstanbul 2006
• Tansu, Samih Nafiz, İki Devrin Perde Arkası, 1. Baskı, Parola Yayınları, İstanbul 2016Yüksel, Müfid, Bektaşilik Ve Mehmet Ali Hilmi Dedebaba, 1. Baskı, Bakış Yayınları, İstanbul 2002
• https://www.alevibektasi.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=790:bektasiligin-menseleri&catid=38:2014-11-29-00-06-44&Itemid=54#sdfootnote1sym (Fuat Köprülü: Bektaşiliğin Menşeleri 1925) (Er Tr: 4.5.2018)
• http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/225117-ataturkun-alaturka-musiki-yasagi, (Murat Bardakçı, 2010) (Er Tr: 7.5.2018)
• http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/dersim-hakkinda-kuyruklu-yalanlar-1232341/, (Ayşe Hür: 16.11.2014- Er Tr: 14.05.2018)