Toplumsal ve Siyasal Değişim Kavramı Üzerinden Karşılaştırmalı Siyaset Teorilerinin Analizi

Year 2019, Volume: 9 Issue: 3, 67 - 89, 01.09.2019

Hüseyin Alptekin

Abstract

Karşılaştırmalı siyaset çalışmaları, teorik yaklaşımlar açısından oldukça geniş bir literatüre sahip olmasına rağmen bu yaklaşımların ampirik sorulardan bağımsız, pür teorik bir bakışla ve sistemli bir şekilde incelemesi hem uluslararası literatürde hem de daha büyük oranda Türkiye akademisinde hak ettiği ilgiyi çekememiştir. Uluslararası literatürde ise kurumlar, çıkarlar ve fikirleri merkeze alan yaklaşımlar birbirinden farklılaştırılmış, bu farklılaşmanın çeşitli analiz düzeylerinde ele alınmasıyla çok sayıda teorik yaklaşım ortaya çıkmıştır. Ancak yine de karşılaştırmalı siyaset çalışmalarının hem yerel hem de küresel akademide belirli bölge veya ülkeler ile belirli sorular etrafında (demokratikleşme, toplumsal hareketler, parti ve seçim sistemleri vb.) oluştuğu söylenebilir. Bu çalışma; kurumsalcılık, rasyonel seçim, Marksizm, modernleşme teorisi, kültürcülük ve sistem teorisi gibi karşılaştırmalı siyasetin başlıca teorik yaklaşımlarını, değişim sorusu etrafında sınıflandıracak ve ampirik sorulara verdikleri cevaplardan bağımsız olarak tartışacaktır. Söz konusu yaklaşımlar; (a) değişimin mümkün olup olmaması, (b) mümkün ise değişim sürecinin derin kırılmalarla mı yoksa tedricî dönüşümle mi meydana geldiği ve (c) değişimin doğrultusunun determinist bir şekilde ileriye yönelik mi yoksa belirsiz mi olduğu soruları üzerinden ele alınacaktır.

Keywords

Karşılaştırmalı siyaset, değişim, kurumsalcılık, rasyonel seçim, kültürcülük, sistem teorisi, modernleşme teorisi, Marksizm

Theories of Comparative Politics on the Question of Change

Abstract

Although the literature on comparative politics is quite rich in terms of the theoretical debates it entails, such debates are often limited to specific research questions and restrained in narrow empirical scopes. This is the case not only in the Turkish academia but to a lesser extent in the global academia as well. The comparativists from different parts of the world have formulated many theoretical approaches based on varying stresses on institutions, interests and ideas as well as different choices over the preferred level of analysis. Nevertheless, it can be said that comparative political studies are formed around specific questions (democratization, social movements, party and electoral systems, etc.) with specific regions or countries of focus in both the national and worldwide academia. This article discusses theoretical approaches of comparative politics such as institutionalism(s), rational choice, Marxism, modernization theory, culturalism and systems theory around the question of change. It also discusses these approaches independent of their specific responses to empirically oriented questions. The article discusses these approaches with respect to (a) whether they see the change possible or not; (b) if possible, whether the process of change occurs with ruptures or gradual transformation; and (c) whether the direction of change is deterministically progressive or indeterminate.

Keywords

comparative politics, change, institutionalism, rational choice, culturalism, systems theory, modernization theory, Marxism.

References

• Acemoglu, D. ve James, R. (2006). Economic origins of dictatorship and democracy. Cambridge: Cambridge UP.
• Aktürk, Ş. (2012). Regimes of ethnicity and nationhood in Germany, Russia, and Turkey. Cambridge University Press.
• Almond, G. (1960). Introduction: A functional approach to comparative politics. G. Almond ve J. Coleman (Ed.). The politics of the developing areas içinde (ss. 3-64). Princeton UP.
• Alptekin, H. (2018). Türkiye’de sivil asker ilişkilerinde Özallı yıllara kurumsalcı bir yaklaşım: 1983-1993. Muhafazakar Düşünce, 15(55), 141-156.