Toplumsal Sınıfların Sağlık Deneyimlerine İlaç Üzerinden Bakmak

Year 2020, Volume: 10 Issue: 4, 323 - 352, 15.12.2020

Hatice Özer

Abstract

Bu çalışma, sağlığın toplumsal sınıflar tarafından deneyimlenme biçimlerini, Türkiye’nin son dönem sağlık politikalarının merkezinde yer alan “orijinal” ve “jenerik” ilaç formlarının reçetelenmesi özelinde incelemektedir. Türkiye’de 2000’li yıllar sonrasında belli toplumsal ve ekonomik hedefler doğrultusunda jenerik ilaç üretimi desteklenmeye başlamıştır. Jenerik ilaç, uzun ve masraflı AR-GE süreçleri gerektirmediği için devletin ilaç alımlarında avantaj sağlayacak ve dışa bağımlılıktaki riskleri azaltacak “yerli” ilaç formu olarak kodlanmıştır. Jeneriği üretilen orijinal ilaçların geri ödeme listesinden düşmesiyle, jenerik ilaç üretim alanında pazarlama etkinlikleri de yoğunlaşmıştır. Araştırma, yerli sermaye ile kurulan jenerik ilaç üreticisi firmaların doktor ziyaretlerini yoğunlaştırdığı İstanbul Bağcılar’da toplam 16 doktorla yapılan görüşme notlarına dayanarak kullanım değerine yönelik gelişen bu ilaç üretim alanını, tüketim boyutuyla ilişkisi üzerinden incelemeyi hedeflemektedir. Görüşülen doktorlar tıbbi tanıtım sorumlularının marka tercihlerinde etkisi olduğunu, kendilerine jenerik ilaç üreten firmalardan gelindiğini, ilaç yazma eğiliminin de yine bu ilaç grubu içinde yer alan geri ödeme listesindeki jenerik ilaçlardan oluştuğunu söylemişlerdir. Semtteki hastalarınsa ilaç tüketme eğiliminin oldukça yüksek ve bu konuda onlara direnç göstermenin zor olduğunu ifade etmişlerdir. Jenerik ilacın etkililiğine ilişkin iki yönlü tavır sergilenmiştir. Doktorların bir kısmı bilimsel onaya karışmadığını söylerken bir kısmı orijinal ilaç formu karşısında jenerik ilaca mesafesini korumuştur. Bu anlamda jenerik ilaç üzerinde kutuplaşmalar yaşandığı gözlenmiştir.

Keywords

İlaç, yerli ilaç, orijinal ilaç, jenerik ilaç, tüketim, sınıf, eşitsizlik, sermaye

A Study on Health Experiences of the Social Classes in Terms of Drugs

Abstract

This study examines the methods of healthcare experiments of the social classes specific to the prescription of “original” and “generic” drug forms that are at the center of Turkey’s recent healthcare policies. In Turkey, the promotion of generic drug production began after the 2000s in line with certain social and economic objectives. As generic drugs do not require a long, costly R&D process this not only offers an advantage for the state in terms of drug purchasing, but was also coded as a “local” drug form that would reduce the risks of foreign dependency. After the generically produced, original drugs were added to the reimbursement list, marketing activities in the field of producing generic drugs increased. The study aims to examine the association in the consumption aspect in the production field of these drugs developed according to the usage value based on notes taken in interviews with a total of 16 doctors in Bağcılar, Istanbul where doctor visits by generic drug companies established with local capital became more concentrated. The doctors in question said the pharmaceutical promotion representatives influenced their choice of brands; the generic drug manufacturing companies visited them and their tendency of issuing prescriptions consisted of these generic drugs that were in this drug group and included on the drug reimbursement list. These doctors said the tendency of drug consumption of patients in the district was significantly high and they found it difficult to resist them in this aspect. They displayed a bilateral attitude regarding the effects of the drugs. While some of the doctors said they would not interfere in scientific approval, some preferred the original drug form rather than generic drugs. In this sense, it was determined that there was disagreement regarding generic drugs.

Keywords

Drug, local drug, original drug, generic drug, consumption, class, inequality, capital.

References

• Ballantyne, P. J. (2016). Understanding users in the ‘field’ of medications. Pharmacy, 4(2), 1-13.
• Bourdieu, P. (2012). Bir otoanaliz için taslak. M. Erşen (Çev.). İstanbul: Bağlam.
• Bourdieu, P. (2016). Seçilmiş metinler (3. Baskı). L. Ünsaldı (Çev.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2018a). Sosyoloji meseleleri (3. Baskı). F. Öztürk, B. Uçar, M. Gültekin, A. Sümer (Çev.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2018b). Bir pratik teorisi için taslak: Kabiliye üzerine üç etnoloji çalışması. N. Ökten (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. J. D. (2014). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (7. Baskı). N. Ökten (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Cockerham, W. C. (2013). Bourdieu and update of health lifestyle theory. W. C. Cockerham (Der.). Medical sociology on the move içinde (ss. 127-155). New York: Springer.
• Collyer, F. M., Willis, K., Franklin, M., Harley, K. ve Short, S. D. (2015). Healthcare choice: Bourdieu’s capital, habitus and field. Current Sociology, 63(5), 685-699.
• Dardot, P. ve Laval, C. (2018). Dünyanın yeni aklı: Neoliberal toplum üzerine deneme (2. Baskı). I. Ergüden (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Dumit, J. (2003). A pharmaceutical grammar: Drugs for life and direct-consumer advertising in an era of surplus health. Yayınlanmamış deneme.
• Etil, H. ve Demir, M. (2014). Pierre Bourdieu’nün bilim sosyolojisine katkısı: “Alan teorisi”, “Habitus” cini ve “Refleksivite talebi”. Cogito, 76, 312-350.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın doğuşu. A. Tayla (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Han, B. (2019). Psikopolitika: Neoliberalizm ve yeni iktidar teknikleri. H. Barışçan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin kısa tarihi (2. Baskı). A. Onocak (Çev.). İstanbul: Sel.
• Illouz, E. (2018). Soğuk yakınlıklar: Duygusal kapitalizmin şekillenmesi (2. Baskı). Ö. Ç. Aksoy (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Jourdain, A. ve Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu’nün kuramı ve sosyolojik kullanımları. Ö. Elitez (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Marazzi, C. (2017). Sermaye ve duygular: Çorapların yeri. M. Çelik (Çev.). İstanbul: Otonom.
• Parsons, T. (1951). The social system. London: The Free Press of Glencoe.
• Porter, R. (2016). Kan revan içinde. G. Koca (Çev.). İstanbul: Metis.
• Rajan, K. S. (2012). Biyokapital: Genom sonrası hayatın kuruluşu. A. D. Temiz (Çev.). İstanbul: Metis.
• Sunar, L. (2018). Sosyal tabakalaşma: Kavramlar, kuramlar ve temel meseleler. Ankara: Nobel.
• Vural, İ. E. (2015). İlaç sanayiinde “fikri mülkiyet hakları rejimi” ile ilgili mücadeleler ve devletin “uluslarasılaşması”.
• G. Yenimahalleli-Yaşar, A. Göksel ve Ö. Birler (Der.). Türkiye’de sağlık, siyaset ve piyasa içinde (ss. 125-172). Ankara: Notabene.
• Welch, H. G., Schwartz, L. M., Woloshin, S. (2013). Aşırı teşhis: Sağlık adına hasta etmek. A. Akalın (Çev.). İstanbul: İnsev.
• Yavuz, C. I. (2013). Sağlık hizmetleri ve kapitalizm. O. Elbek (Haz.). Kapitalizm sağlığa zararlıdır içinde (ss. 41-56). İstanbul: Hayy Kitap.