Şile Bezi’nin Yeniden Yorumlanması ve Özgün Ürünlere Dönüştürülmesinin Önemi

Yıl 2017, Özel Sayı 2, 449 - 460, 22.12.2017

Çimen Bayburtlu

Öz

Çok zengin bir kültüre
sahip olan ülkemizde; bugün tüm kültürel öğelerdeki gelenekselliğin giderek
zayıflaması ve teknolojinin getirdiği olanaklar; el sanatları niteliğindeki ürünleri
etkilemektedir. Diğer bir deyimle zaman, sanat değerlerini kendi yaratıcı
ivmesine paralel olarak değiştirmektedir. Bu görüş açısıyla geleneksel
yöntemler ile yapılan tasarımların farklılaşması ve bu farklılıklardan doğan
yeni tasarımların uygulanması, iç ve dış pazarlarda alıcının beğenisini
kazanmakta ürünün kalitesi kadar görünümü de etkin rol oynamaktadır. Bu
nedenle, yeni desen ve formlar, yerel öz ve biçimleriyle geleceğe dönük çağdaş
anlayışla başkalaşım yaratır ve kendi varlığının içeriğinde çağcıl bir yenilik
kazanır. Hızla gelişen teknoloji, değişen beğeniler, moda akımları gibi
başkalaşım olgularının diğer el sanatlarına olduğu gibi Şile Bezi’nin de
geleceğine yapacağı etkiler, üzerinde düşünülmesi gereken konulardandır. Ayrıca
tekstil sektörünün bu kadar geliştiği ve önem kazandığı bir çağda bu özel
dokuma sanatının ve motiflerinin evrenselleştirilmesi kendi adıyla dünyaya
tanıtılması için çalışmalar yapılmasının gerekliliği üzerinde hassasiyetle
düşünülmelidir. Şile Bezi’nin tanıtılması ve hak ettiği değeri yeniden bulması
için uygulanabilecek çeşitli faaliyetler organize edilmelidir. Bu çalışmanın
amacı sadece farkındalık yaratmak değil, Şile Bezi’nin değerine değer katacak
farklı tasarımların uygulanması ile güncel ve sürdürülebilir ürünler üretilmesinin
önemine vurgu yapmaktır. Önceleri köylerde dokunan genç kızların çeyizlerinin
hazırlanmasında gecelik, gömlek kadın ve erkek giyim eşyaları, çarşaf, perde
yapımında kullanılan Şile Bezi, 70’li yıllarda dünya çapında tanınmış, dünya
modasında önemli bir yer edinmiş ancak 1980’li yıllardaki sentetik moda sonucu
önemini yitirmiştir. El işçiliği, tezgâhlar, yaratıcılık makineleşmeye
dönüşürken beraberinde ne yazık ki el emeği, göz nuru da yitirilmiştir. Bu
çalışmada; Şile ve çevresinde mevcut el sanatları ürünleri incelenmiştir.
Bölgedeki mevcut el sanatı ürünlerinin yeniden yorumlanarak özgün tasarımlara
dönüştürülmesi, pazarlanması ve satışına yönelik öneriler, çözüme katkı
sağlayacak fikirler olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Şile Bezi, Tasarım, El sanatları, El Dokuması

The Importance of Refining the “Şile Bezi” and Converting It to Original Products

Öz

In our
country, which has a very rich culture; the increasingly weakening tradition in
all cultural elements today and the opportunities that technology brings affect
the quality of handcraft products. In other words, time is changing the values
​​of art parallel to its own creative momentum. From this point of view, the
differentiation of the designs made by the traditional methods and the
application of the new designs arising from these differences play an active
role in acquiring the taste of the buyer in the domestic and foreign markets,
as well as the quality of the product. For this reason, the new patterns and
forms create metamorphosis with the contemporary understanding of the future
with its local essences and forms, and acquire a peculiar innovation in the
context of its own existence. The effects of metamorphosis, such as rapidly
developing technology, changing feelings, fashion trends influence Şile Bezi's
future as well as other handcrafts’. Furthermore, in an era where the textile
industry has developed and gained so much importance, the universalization of
this particular weaving art and its motifs must be considered with sensitivity
to the necessity of working to promote it to the world in its own name. The
various activities that can be carried out in order to introduce the Şile Bezi
and re-find the worthy value should be organized. The purpose of this work is
not just to create awareness, but to emphasize the importance of producing
up-to-date and sustainable products through the application of different
designs that will add value to Şile Bezi. Şile Bezi woven by peasants, used in
making nightwear, shirts, women's and men's clothing, sheets and curtains in
the preparation of dowries of young girls, has gained an important place in the
world fashion in the 70’s. But the 1980’s synthetic fashion has ruined its
importance. As looms, benches and creativity has turned into mechanization,
unfortunately the hand work has lost its importance. In this study; The
handicrafts of Şile and its surroundings are examined. Suggestions for
transforming, marketing and selling existing handicraft products in the region
by reinterpreting them into original designs were presented as ideas to
contribute to solution.

Anahtar Kelimeler

Şile Bezi, Design, Hand Work, Hand Loom

Kaynakça

• Eviner, İ. (2016). “Sanatla Yaratmak”, Cogito, Tasarım Ne Bekler?, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 83: 7-24.Behramoğlu B, (2007). “El Emeği Göz Nuru; Şile Bezi”, Türsab (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği), İstanbul, Boyut Matbaacılık, 283: 40-47. [https://tursab.org.tr/yayin/20/283_20_328028.pdf, (Erişim Tarihi: 20.06.2016)].
• Gözen, S. (1977). “Şile Bezi”, İstanbul: Sanat Dünyamız, Yapı Kredi Bankası- Kültür ve Sanat Yayınları, 9: 32-40.
• Güney, K. (1970). “Göz Nuruyla Dokunan Şiir Şile Bezi”, İstanbul: Hayat Dergisi, Tifdruk Matbaacılık Sanayii, 52:8-9.
• Kawamura, Y. (2016). “Moda-loji”, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Örsatan, B. (1971). “Şile Dokumacılığı ve İşlemeciliği”, Folklora Doğru, İstanbul: Robert Koleji Türk Folklor Kulübü, 18:11-15.
• Temir, ŞR. (2010). “Geçmişten Günümüze Şile ve Şile Bezi”, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri Dizisi
• http://www.istanbul.net.tr/etkinlik/foto-galeri 26.10.2017 23:22