SPOR BİLİMLERİ ALANINA İLİŞKİN KADINLARA YÖNELİK GELİŞTİRİLEN ÖLÇEKLERİN İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 50 - 66, 25.05.2025

Elif Duman Ari , Nevzat Mutlutürk

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de geliştirilen veya Türkçe ‘ye uyarlanan kadınlara yönelik ölçme araçlarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırmalardan durum çalışması deseni kullanılmıştır. PRISMA akış sürecine göre belirlenen 13 ölçek yazar sayısı, yayın yılı, yayın türü, hedef grup, madde sayısı, alt boyut yapısı ve ölçekleme türü açısından değerlendirilmiştir. Değerlendirme de ölçeklerin iki veya üç yazarla geliştirildiği, 2015 yılından itibaren kadınlara yönelik ölçekler geliştirildiği, ölçekte ortalama toplam 21-30 sorular olduğu, ölçeklerin üç veya dört alt boyuta sahip olduğu ve ölçeklerin çoğunluğunun 5’li likert türünde olduğu görülmüştür. Sonuç olarak spor bilimlerinde kadınlara yönelik geliştirilen ölçeklerin çok sınırlı olduğu, kadınların spordaki performans algıları, fiziksel aktivite öz yeterlilikleri, hareket bariyerleri, kariyer engelleri, kadın taraftar özdeşleme, kadın spor yöneticileri algıları gibi alanlarda ölçek geliştirilmesi önerilmektedir.

Keywords

Spor bilimleri, kadın, ölçek, veri toplama araçları

References

• Alaçam, B. & Altuntaş, S. (2015). Kadın Akademisyenlerin Kariyer Engelleri Ölçeği’nin geliştirilmesi. Sağlık ve Hemşerilik Yönetimi Dergisi, 2(1), 1-11.
• Ardahan, F. & Uludağ, H. (2015). Meme Kanserli Kadınlara Bakım Hizmeti Veren Hasta Yakınlarının Hastalarında ve Kendilerinde Gözledikleri Değişimi belirlemek amacıyla geliştirilen ölçeklerin güvenirlilik geçerlilik çalışması. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, (5)1, 89-100.
• Bandyopadhyay, N. & Biswas, B. (2020). Sport Informatics: A Historical Review. World Webinar on Computer Science in Sports Conference, Zittau. Germany.
• Baş, M., & Ersoy, A. (2017). Kadınların Fiziksel Aktiviteye Katılımına Ilişkin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 23–44.
• Batuhan Karasin, F., & Yilmaz, T. (2023). Psychometric Properties of the Turkish Version of BUMPs and Its Relationship with Prenatal Attachment. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 43(1), 1-14.
• Bayat, B. (2014). Uygulamalı Sosyal Bilim Araştırmalarında Ölçme, Ölçekler ve “Likert” Ölçek Kurma Tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 1-24.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research (2nd ed.). Guilford Press.
• Chaplin, T. M., & Aldao, A. (2013). Gender Differences in Emotion Expression in Children: A Meta-Analytic Review. Psychological Bulletin, 139(4), 735–765.
• Churchill, G. A. (1979). A Paradigm for Developing Better Measures of Marketing Constructs. Journal of Marketing Research, 16(1), 64-73.
• Clark, L. A., & Watson, D. (1995). Constructing Validity: Basic Issues in Objective Scale Development. Psychological Assessment, 7(3), 309-319.
• Connell, R. W. (2005). Masculinities (2nd ed.). USA: University of California Press.
• Costello, J. T., Bieuzen, F., & Bleakley, C. M. (2014). Where Are All The Female Participants in Sports and Exercise Medicine Research? European Journal of Sport Science, 14(8), 847-851.
• DeVellis, R. F. & Thorpe, C. T. (2022). Scale Development: Theory and Applications (5th ed.). California: SAGE Publications.
• Durgut-Çelenk B., Eskici, G., & Koşar, Ş. N. (2024). Kadın Sporcularda Düşük Kullanılabilir Enerji Anketinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik çalışma. Türkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 16(3), 237-256.
• Else-Quest, N. M., Hyde, J. S., Goldsmith, H. H., & Van Hulle, C. A. (2006). Gender Differences in Temperament: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 132(1), 33-72.
• Ertuğrul, F. G. & Duyan, V. (2019). Kadinlara Yönelik Tutum Ölçeği – Kisa Sürümünün Türkçe’ye Uyarlama Çalişması. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 18-28.
• Furr, R. M. (2022). Psychometrics: An Introduction (3rd ed.). Sage Publications.
• Gürsel, Y., Güzel, P., & Yıldız, S. M. (2019). Kadınların rekreatif etkinliklere katılım motivasyonları ve karşılaştıkları engeller. Spor Bilimleri Dergisi, 30 (1), 35–47.
• Güvenç, G., Seven, M. ve Akyüz, A. (2014). Menstrüasyon Semptom Ölçeği’nin Türkçe'ye Uyarlanması, TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(5), 367-374.
• Hackney, A. C. (2020). Testosterone and Human Performance: Influence of Training, Exercise and Gender. Sports Medicine, 50(1), 93-104.
• Hovardaoğlu, S. (2007), Davranış Bilimleri için Araştırma Teknikleri, Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Kitiş, Y., Hisar, F., & Hisar, K. M. (2019). Development of a Scale to Measure Quality of Life of Overweight Women. Eating and Weight Disord. 25(3), 693-699.
• Kline, R. B. (2015). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (4th ed.). Guilford Press.
• Koçak, S. (2016). Kadınların Spor Yapma Eğilimleri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1229-1235.
• Kurşun, E., Uzun, N. B., & Gümüş, H. (2023). Kadın Performans Sporcularına Yönelik Algı Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 20(3), 375-386.
• Link, D. & Lames, M. (2009). Sport Informatics – Historical Roots, Interdisciplinarity and Future Developments. International Journal of Computer Science in Sport, 8, 68-87.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D. G., & The PRISMA Group. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. PLoS Medicine, 6(7), 1-6.
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri; Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev: Sedef Özge), Ankara: Yayın Odası Yayınları.
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York: McGraw-Hill.
• Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., ... & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: An Updated Guideline for Reporting Systematic Reviews. Research Methods And Reporting. BMJ, 372:n71, 1-9.
• Park, R. J. (2017). Is Today’s Physical Education the Legacy that Franklin Henry Had Hoped For? Kinesiology Review, 6(2), 187-194.
• Punduk-Yilmaz, M., & Oren, B. (2021). Disabled Woman Attitude Scale: Reliability and validity study. North Clin Istanb, 8(5), 454-463.
• Ridgeway, C. L. (2011). Framed by Gender: How Gender İnequality Persists in the Modern World. Oxford University Press.
• Ries, H. & Kriese, H. (1974). Scientific model for a Theory of Physical Education and Sport Sciences. In U. Simri (Ed.), Concepts of Physical Education and Sport Sciences. Natanya.
• Smith, C., Williams, S., & Lloyd, R. S. (2021). Sex-based Differences in Physical Performance Characteristics: A systematic review. Journal of Strength and Conditioning Research, 35(3), 675-686.
• Sung, E., Han, A., Hinrichs, T., Vorgerd, M., Manchado, C., & Platen, P. (2014). Effects of Menstrual Cycle on Physical Performance in Female Athletes: A Systematic Review. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 54(4), 456-462.
• Şahin, H., Çakmak, A. & Karasu, Y. S (2024). University students’ Attitudes towards Older Women: A Scale Development Study. Turkish Journal of Geriatrics, 24(4),409-415
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2019). Using Multivariate Statistics (7th ed.). USA: Pearson Education.
• Uluyol, F.M. & Barışkın, E. (2020). Ben-Tovim Walker Beden Tutum Ölçeği (BTWÖ)’nin Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 7(1), 57-77.
• Uyar, M. (2022). Kadınlar İçin Fiziksel Öz Savunma Ölçeğinin Geliştirilmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 29-45.
• William R. Y. (2006), Research Design and Statistical Analysis in Christian Ministry, (4th Edition). USA: Routledge.
• Yıldırım, A. & Şimşek. H. (2018). Hasan Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 11.Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurtçiçek, S., ve Kömürcü, N. (2019). Kadın Fiziksel Aktivite Öz-Değer Ölçeği’nin (KFAÖDÖ) Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(3), 205-209.
• Zahn-Waxler, C., Shirtcliff, E. A., & Marceau, K. (2008). Disorders of Childhood and Adolescence: Gender and Psychopathology. Annual Review of Clinical Psychology, 4, 275-303.