‘REGULATING’ FUNDAMENTAL RIGHTS AND FREEDOMS BY DECREES IN ORDINARY TIMES ACCORDING TO THE 1982 TURKISH CONSTITUTION

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 1 - 38, 01.12.2016

Mesut Aydın

Öz

The power to issue decrees was, for the first time, granted to the Council of
Ministers by article 64 of the Turkish Constitution of 1961. As the 1961 Constitution, the
1982 Constitution lays down provisions on the decrees in art. 91 (1) of the 1982
Constitution and the decrees, inter alia, are regarded regulative power of the executive
organ of the State. “Regulative scope” of the decrees is stated in article 91 of the 1982
Constitution. Accordingly, with the exceptions of martial law and states of emergency,
decrees cannot be issued to regulate the fundamental rights, individual rights and duties
included in the first and second chapters and the political rights and duties listed in the
fourth chapter of the second part of the Constitution. However, there are no restrictions with regard to social and economic rights and duties which are laid down in the third
chapter of the second part of the 1982 Constitution. This study deals with regulating of
fundamental rights and freedoms in the ordinary times. In this regard, limits of the decrees,
on fundamental rights and freedoms, are touched upon. 

Anahtar Kelimeler

Decree, ordinary times decrees, fundamental rights and duties, restriction of fundamental rights, social and economic rights and duties

1982 ANAYASASINA GÖRE TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLERİN OLAĞAN DÖNEM KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERİYLE ‘DÜZENLENMESİ’

Öz

 ilk olarak, 1961 Anayasasında (m.64) tanınmıştır. 1982 Anayasasında da (m.91/1),
önceki Anayasadaki hükme benzer bir şekilde KHK düzenlenmiş ve KHK yürütme
organının düzenleyici işlemleri arasında sayılmıştır. Anayasanın 91. maddesinde, olağan
dönem KHK’lerinin “düzenleme alanı” belirtilmektedir. Buna göre, sıkıyönetim ve
olağanüstü haller saklı kalmak üzere, Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci
bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer
alan siyasal haklar ve ödevler KHK’lerle düzenlenemez. Buna karşılık, Anayasanın ikinci
kısmının üçüncü bölümünde yer alan sosyal ve ekonomik haklar ve ödevlerin, KHK ile
düzenlenmesi konusunda herhangi bir yasaklama öngörülmemektedir. Bu çalışmada,
olağan dönem KHK’leri ile temel hak ve ödevlerin “düzenlenmesi” konusu
incelenmektedir. Bu bağlamda, temel haklar ve ödevler alanında KHK’lerle düzenleme
yapılmasının sınırları üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kanun hükmünde kararname, olağan dönem kanun hükmünde kararnameleri, temel haklar ve ödevler, temel hakların sınırlanması, sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler

Kaynakça

• ÇAVUŞOĞLU, Naz, Anayasa Notları, Beta Basım Yayım, İstanbul, 1997.
• DONNELLY, Jack, Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları, (Çev.Mustafa Erdoğan/Levent Korkut), Yetkin Yayınları, Ankara, 1995.
• DURAN, Lütfi, “Kanun Hükmünde Kararname”, Amme İdaresi Dergisi, C.8, S.2, Haziran 1975, s.3-19.
• ERDOĞAN, Mustafa, İnsan Hakları, Teorisi ve Hukuku, Orion Kitabevi, Ankara, 2015.
• GÖZLER, Kemal, Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin Kitabevi, Bursa, 2000
• GÖZLER, Kemal, “Olağanüstü Hâl Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi”, Ankara Barosu Dergisi, Y.47, S.4, Ağustos 1990, s.561-590.
• GÖZLER, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 17. B., Ekin Yayınları, Bursa, 2014.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref-Cahit Tutum, “Yasa Gücünde Kararnameler”, Amme İdaresi Dergisi, C.8, S.1, Mart 1975, s.3-7.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, 19. B., Ankara, 2013.
• KAPANİ, Münci, Kamu Hürriyetleri, 5. B., AÜHFY, No.392, Ankara, 1976.