AŞKIN ZARARIN İSPATI

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 484 - 495, 31.12.2020

Yıldırım Keser

https://doi.org/10.21492/inuhfd.732612

Cited By: 2

Öz

Para borçları, borçlanılan tutarı ifade eder. Borçlu, borçlandığı nominal değeri öderse, para borcunu ifa etmiş sayılır. Para borçlusu temerrüde düşerse, temerrüt faizinden sorumlu olur. Paranın satın alma gücünün zamanla azaldığı ekonomik düzenlerde temerrüt faizi ile karşılanmayan zararlar ortaya çıkmaktadır. Temerrüt faizi ile karşılanamayan zararlar, aşkın zarar olarak nitelendirilir. Aşkın zararın varlığını alacaklı ispat etmelidir. Aşkın zararın ispatında hangi yöntemin uygulanması gerektiği konusunda yasal bir düzenleme yoktur. Bu zarar türünün ispatında somut ve soyut yöntem olmak üzere iki farklı ispat yöntemi vardır. Somut yöntemde, alacaklı zararını somut olarak ispat etmek zorundadır. Soyut yöntemde ise, alacaklı, paranın değer kaybetmesini gerekçe göstererek zararını talep edebilir. Bu yöntemde alacaklının fiili karinelerden yararlanarak zararının miktarını ispat edebilmesi mümkündür. Türk Hukuku’nda aşkın zararın ispatı konusunda hangi yöntemin uygulanması gerektiği konusunda görüş birliği yoktur. Yöntemlerin uygulanmasında ilkelerin geliştirilmesi gerekir. Bu nedenle de borcun kaynağı üzerinde durulmalıdır. Somut yöntem, sözleşmeden doğan para borçlarının temerrüdü hâlinde ortaya çıkan aşkın zarar iddiasının ispatında uygulanmalıdır. Soyut yöntem ise haksız fiilden, sebepsiz zenginleşmeden ve gerçek olmayan vekâletsiz iş görmeden doğan borçlardan kaynaklanan aşkın zararın ispatı için uygulanması gereken yöntemdir. 

Anahtar Kelimeler

Aşkın Zarar, Borçlunun Kusuru, Temerrüt Faizi, Soyut Yöntem, Somut Yöntem

PROOF OF EXCESSIVE DAMAGE

Öz

Pecuniary debts signify the amount of money that has been owed. If the debtor pays the nominal value, he fulfils his debt. If the debtor goes into default, he becomes responsible of the interest. In economic systems, where the value of money decreases in time, damages that can not be covered by the default interest may occur. Those damages are considered to be excessive damages. The burden of proof for the existence of such damage is on the debtee. There is no legal regulation stating which method will be used to prove such damage. To prove such damages there are two different methods, namely substantial method and concrete methods. According to the concrete method the debtee has to prove his damage. According to the substantial method however, the debtee may claim his damages on the grounds of erosion of money. In this method the debtee may prove the amount of the damage using the presumptions of fact. In Turkish law, there’s no consensus on which method shall be used to prove the excessive damage. Principles on the usage of methods have to be developed. Therefore the source of the debt has to be emphasized. Concrete method should be applied to prove the excessive damage, when the damage occurs in case of default of pecuniary debts arising from conventional obligation. Substantial method however, should be applied to prove the excessive damage caused by debts arising from tort, unjust enrichment and notional negotiorum gestio.

Anahtar Kelimeler

Excessive Damage, Debtor’s Fault, Default İnterest, Substantial Method, Concrete Method

Kaynakça

• ALTAŞ, Hüseyin: “Munzam Zararda İspat Sorunu” AÜHFD, 50(1), 2001, s.121-130.
• ANTALYA, Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1(3), Seçkin Yayınevi, 2.Baskı, Ankara 2019.
• ATAMER, Yeşim M./SANLI, Kerem Cem: “Borçlar Kanunu’ndaki Faiz Serbestisini Sınırlayan Hükümlerin Uygulama Alanı: Hukuk, Ekonomi ve Davranışsal Ekonomi Perspektifinden Bir İnceleme, YD, 42(3) Temmuz 2016, s.397-460.
• AYDOĞDU, Murat: “6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda Faiz ile İlgili Düzenlemeler”, DEÜHF, 12(1), 2020, s.85-136.
• AYRANCI, Hasan: Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar, Yetkin Yayınları, Ankara 2006.
• BARLAS, Nami: Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Sonuçlar, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş, İstanbul 1992.
• BUZ, Vedat: “Karşılaştırmalı Hukukta Munzam Zararın İspatı”, Yargıtay Dergisi, (3), 1998, s,369-410.
• DUMAN, Özgür: “Enflasyon Karşısında Para Alacaklarının Korunması ve Mülkiyet”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (12), 2018, s.401-462.
• ERDOĞAN, İhsan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gazi Kitabevi, 4.Baskı, Ankara 2019.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler 19.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
• HELVACI, Mehmet: Borçlar ve Ticaret Kanunu Bakımından Para Borçlarında Faiz Kavramı, Beta Yayınevi, İstanbul 2000.
• KAYA, Aslan: “Adi ve Ticari İşlerde Faiz”, İÜHFM, 54(1-4), 1994, s.347–366.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
• NOMER, Haluk: Para Borcu Kavramı ve Para Borçlarının BK md 115/I Anlamında Aynı Cinsten Kabul Edilip Birbirleriyle Takas Edilebilirliği Problemi, İÜHFM, LVII(1-2), 1999, s.241-264.
• OĞUZMAN, M.Kemal/ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.I, 14.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• ÖÇAL, Akar, “Munzam Zarar” Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, Ocak 1967, 3(1), s.144-158.
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi/AKMAN, Servet/BURCUOĞLU, Hâluk/ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• SEROZAN, Rona: “Para Alım Gücünün Düşmesine Bağlı Kayıpların Karşılanmasında Eşitsizlikler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.20, 1996, s.41-48.
• ZEYTİNOĞLU, Erol: “Para Borçlarında Temerrüt Hallerinde Munzam Zarar”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), Güz 2005/2 s.253-263.
• YAĞCI, Kürşad: “Anapara Faizi ve Temerrüt Faizine Üst Sınır Getiren TBK M.88 ve TBK M.120 Hükümlerinin Ticari Faizler (TTK M.8 ve TTK.M.9 Bakımından Uygulanabilirliği”,İÜHFM, 71(2), 2013, s.421-437.
• YAVUZ, Nihat: Borçlar Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.