COVİD-19 PANDEMİSİNDE İLAN EDİLEN SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARININ İDARE HUKUKU YÖNÜYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 550 - 566, 31.12.2020

Mine Kasapoğlu Turhan

https://doi.org/10.21492/inuhfd.771912

Cited By: 8

Öz

Covid-19, Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilmiştir. Pandemi olarak nitelendirilen tehlikeli salgın hastalıklar tüm dünyada kamu sağlığını tehdit etmektedir. Salgın hastalığın yayılmasının önlenmesi için devlet tarafından alınan tedbirler ise yaşam biçimlerimizi değiştirmektedir. Bu tedbirlerin başında sokağa çıkma yasağı gelmektedir. Covid-19 pandemisinde Türkiye’de sokağa çıkma yasakları ilan edilmiş ve bu yasakların bazıları çok uzun süreli olmuştur. İdari kolluk tedbiri niteliğindeki sokağa çıkma yasağı temel hak ve özgürlükleri de etkilemektedir. Sokağa çıkma yasağı, temel hak ve özgürlüklerin özüne dokunup onları kullanılamaz hale getirmemelidir. Kesistisiz bir yasak yerine sınırları belirlenmiş yasaklar, yasak kapsamındaki kişilerin gündelik temel ihtiyaçlarını görmelerine de olanak sağlar. Bu nedenle, sokağa çıkma yasağının koşullarının, kapsamının ve istisnalarının öngörülebilir olması için mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması ve bu düzenlemelerin Anayasal sınırlara uygun olması, hukuki güvenlik ve belirlilik ilkeleri açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, sokağa çıkma yasağı kavramı, pandemi sürecinde yasağın kapsamı, hukuki niteliği, pandemi sürecinde yasağın hukuka uygunluğu, temel hak ve özgürlüklere etkisi, yargısal denetimi idare hukuku yönüyle ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pandemi, Covid-19, Sokağa Çıkma Yasağı, İdari Kolluk, Olağanüstü Hal

EVALUATION OF CURFEWS DECLARED DURING COVID-19 PANDEMIC IN TERMS OF ADMINISTRATIVE LAW

Öz

Covid-19 has been declared as a pandemic by the World Health Organization. Hazardous epidemic diseases, called pandemic, threaten public health all over the world. The measures taken by the state to prevent the spread of the epidemic are changing our lifestyles. One of the measures is the curfew. During Covid-19 pandemic, curfews have been declared in Turkey and some of these curfews have been lasting too long. The curfew, which is an administrative law enforcement measure, also affects fundamental rights and freedoms. The curfew should not touch the core of fundamental rights and freedoms and render them unusable. Instead of an uninterrupted curfew, restricted curfews also allow individuals under the curfew to meet their daily basic needs. For this reason, it is very important in terms of legal security and certainty principles to make the necessary arrangements in the legislation and to comply with the Constitutional limits in order to make the conditions, scope and exceptions of the curfew predictable. In this study, the concept of curfew, the scope of the curfew in the pandemic process, its legal nature, the legal basis of the curfew in the pandemic process, its effect on the fundamental rights and freedoms, its judicial control are examined in terms of administrative law.

Anahtar Kelimeler

Pandemic, Covid-19, Curfew, Administrative Police, State of Emergency

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar: İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2000.
• AKYILMAZ Bahtiyar/SEZGİNER Murat/KAYA Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara 2018.
• ARDIÇOĞLU, Artuk:“Hukuka Uygun Olmayan Sokağa Çıkma Yasağı Hukuka Aykırı Mıdır?” (27 Kasım 2015), https://www.birikimdergisi.com/guncel/7331/hukuka-uygun-olmayan-sokaga-cikma-yasagi-hukuka-aykiri-midir (Erişim Tarihi: 18.05.2020).
• ARDIÇOĞLU, Artuk: “Ama Hukuk…” (10 Ocak 2016), https://www.birikimdergisi.com/guncel/7431/ama-hukuk (Erişim Tarihi: 23.04.2020).
• AY, İrfan: “Geçici İdari İşlem Türü Olarak TSK’da Geçici Görevlendirme İşlemi ve Bu İşlemin Benzer Geçici İdari İşlemlerle Karşılaştırılması”, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, 1(23), 2008, s.135-159.
• CİN KARAGÖZ Emine: “Özel Güvenlik Bölgesi ve Sokağa Çıkma Yasağı İlanının Hukuki Niteliği ve Uygulamadan Kaynaklı Sorunlar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(2), 2016, s.625-645.
• GÖZLER, Kemal: “1982 Anayasası Hâlâ Yürürlükte mi? Anayasasızlaştırma Üzerine Bir Deneme” (Versiyon 4), 30.05.2016, http://www.anayasa.gen.tr/anayasasizlastirma-v4.pdf, (Erişim Tarihi: 17.06.2020).
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, 22.Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa 2018.
• GÖZLER, Kemal: “Korona Virüs Salgınıyla Mücadele İçin Alınan Tedbirler Hukuka Uygun Mu? (2)”, http://www.anayasa.gen.tr/korona-2.htm (Erişim Tarih:, 09.07.2020).
• GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri, 20.Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa 2018.
• GÖZTEPE, Ece: İnsan Haklarının Korunmasında Geçici Tedbir, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• GÜLER, Betül: “İdarenin Covid-19 Pandemisine İlişkin Sokağa Çıkma Yasağı Kararlarının Kanuni İdare İlkesi Kapsamında Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 19(38), Yaz 2020/2, s.180-201.
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, 10.Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara 2011.
• GÜRAN, Sait: “Türk İdare Hukukunda Tazminat Miktarının Saptanması”, İdare Hukuku Alanında Sorumluluk, Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler III.Sempozyumu (Ankara, 12-13 Mayıs 1979), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1980, s.151-170.
• KABOĞLU, İbrahim: Özgürlükler Hukuku, 6.Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2002.
• KALANYUVA, Eren (Çeviren): “İtalya’da Covid-19 Salgın Hastalığıyla Mücadele Kapsamında Öngörülen Kolluk Tedbirlerinin ve İdari Yaptırımların Hukuka Uygunluğuna Dair Güncel Bir Consiglio di Stato Kararı”, 07.04.2020, https://blog.lexpera.com.tr/italyada-covid-19-salgin-hastaligiyla-mucadele-kapsaminda-guncel-bir-consiglio-di-stato-karari/ (Erişim Tarihi: 15.05.2020).
• KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava açma Süreleri, 3.Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
• KIRATLI, Metin: Koruyucu İdari Hizmetler, Sevinç Matbaası, Ankara 1973.
• KIRIŞIK, Fatih/DURDU, Muhammet: “Vali ve Kaymakamların Sokağa Çıkma Yasağı ve Güvenlik Bölgesi İlan Etmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 2016, s.167-183.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, C.3, İstanbul 1966.
• ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul 2004.
• ÖZGENÇ, İzzet: “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hürriyeti İle Seyahat Hürriyeti Bağlamında Özgürlük ve Güvenlik İlişkisi”, Anayasa Yargısı, 35, 2018, s.175-194.
• SAĞLAM, Fazıl: Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1982. ŞEN, Ersan: “Sokağa Çıkma Yasağı ve Seçimin Ertelenmesi” (14.09.2015), http://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1553832-sokaga-cikma-yasagi-ve-secimin-ertelenmesi, (Erişim Tarihi: 17.06.2020).
• ŞEN, Ersan: “De Facto Olağanüstü Hal Uygulamaları”, 14.04.2020, (De Facto), https://www.hukukihaber.net/de-facto-olaganustu-hal-uygulamalari-makale,7702.html (Erişim Tarihi: 08.07.2020).
• ŞİRİN Tolga: Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Avrupa Konseyi Yayını, Ankara 2018.
• ŞİRİN, Tolga: “Gündeme İlişkin Değerlendirme: Olağan Dönemlerde Sokağa Çıkma Yasağı İlan Edilebilir mi?”, Anayasa Hukuku Dergisi, 4(7), 2015, s.261-288.
• TAN, Turgut: İdare Hukuku, 2.Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• ULUSOY, Ali: Türk İdare Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• VENEDİK KOMİSYONU 842/2016 SAYILI SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARININ YASAL ÇERÇEVESİ HAKKINDA GÖRÜŞ RAPORU, Strazburg, 13 Haziran 2016, CDL-AD(2016)010., Çeviri Metni, Ankara Barosu Dergisi, 75(3), 2017, s.351-381, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2017-3/13.pdf (Erişim Tarihi: 17.06.2020).
• YILMAZ, Dilşat: İdari İşlemin İcrailik Özelliği, Astana Yayınevi, Ankara 2014.