PARTICIPATION OF ATHLETES WHO ARE CITIZENS OF THE TURKISH REPUBLIC OF NORTHERN CYPRUS IN INTERNATIONAL COMPETITIONS IN TERMS OF INTERNATIONAL LAW

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 583 - 596, 31.12.2023

Tolga Candan , Ozan Emin Halhallı

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1343905

Öz

Nowadays, the increasing industrialization of sports activities leads to the globalization of the field of sports. International broadcasting of sporting competitions has led to clubs in national leagues having fan groups in different countries, while foreign athletes changing their citizenship and taking part in different national teams have become ordinary events. The fact that national cup finals are played in different countries does not surprise sports fans. On the other hand, the existence of national athletes who still cannot benefit from the globalization of sports is another reality. In particular, the fact that the Turkish Republic of Northern Cyprus is still not recognized by the international community has a direct negative impact on the situation of TRNC citizen athletes. Although Resolution 58/5 adopted by the United Nations General Assembly on 17 November 2003 emphasised that sport should be recognised as an important means of promoting education, health, development and peace, this resolution has not had any positive impact on the participation of TRNC national athletes in international sports competitions. In particular, the issue of preventing the participation of TRNC citizen athletes and sports teams in the organisations organised by the International Olympic Committee should be discussed in terms of international legal norms as well as sports law. In this article, first of all, the special structure and international organization of sports law will be examined in general terms. Afterwards, the participation of TRNC citizen athletes and sports clubs in international competitions will be discussed in terms of international sports law.

Anahtar Kelimeler

Concept of Sports, Relationship between International Law and Sports Law, International Olympic Committee, TRNC Citizen Athletes

ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ VATANDAŞI OLAN SPORCULARIN ULUSLARARASI MÜSABAKALARA KATILIMI

Öz

Günümüzde spor faaliyetlerinin giderek endüstrileşmesi, spor alanının da küreselleşmesi sonucunu doğurmaktadır. Sportif müsabakaların uluslararası naklen yayınlanması, ulusal liglerde yer alan kulüplerin farklı ülkelerde taraftar gruplarına sahip olmasına yol açarken, yabancı uyruklu sporcuların vatandaşlık değiştirerek farklı ulusal takımlarda yer almaları da artık sıradan olaylar haline gelmiştir. Ulusal kupa finallerinin farklı ülkelerde oynanması da son dönemde sporseverleri şaşırtmamaktadır. Öte yandan, sporun küreselleşmesi olgusundan hala yararlanamayan ülke sporcularının varlığı da bir başka gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devletinin uluslararası toplum tarafından hala tanınmaması, KKTC vatandaşı olan sporcuların durumunu da doğrudan olumsuz etkilemektedir. Her ne kadar Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 17 Kasım 2003 tarihinde kabul edilmiş 58/5 No’lu Karar ile sporun; eğitim, sağlık, kalkınma ve barışı teşvik etmek için önemli bir araç olarak kabul edilmesi gerektiği vurgulanmışsa da, söz konusu kararın, KKTC vatandaşı sporcuların uluslararası spor müsabakalarına katılmasına yönelik herhangi bir olumlu etkisi olmamıştır. Özellikle Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından KKTC vatandaşı sporcuların ve spor takımlarının düzenlenen organizasyonlara katılımının engellenmesi konusu, spor hukuku açısından olduğu kadar uluslararası hukuk normları açısından da tartışılmalıdır. Bu makalede öncelikle spor hukukunun özel yapısı ve uluslararası örgütlenmesi genel hatlarıyla incelenecektir. Sonrasında ise uluslararası spor hukuku açısından KKTC vatandaşı sporcuların ve spor kulüplerinin uluslararası müsabakalara katılımı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Spor Kavramı, Uluslararası Hukuk ve Spor Hukuku İlişkisi, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, KKTC Vatandaşı Sporcular

Kaynakça

• ADOLPHSEN, Jens/MARTIN, Nolte/MICHAEL, Lehner/MICHAEL, Gerlinger: Sportrecht in der Praxis, Kohlhammer, Stuttgart 2012.
• ANNAN, Kofi: “UN launches International Year of Sport and Physical Education”, 5.09.2004, https://news.un.org/en/story/2004/11/120242 (Erişim: 19.10.2022).
• ATASOY, Berkant/KUTER, Füsun Öztürk: “Küreselleşme ve Spor”, Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 2005, s.11-22.
• BAŞTÜRK, Faruk: Uluslararası Spor Federasyonlarında İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümü: FIFA ve FIBA Örneği, Turhan Kitabevi, Ankara 2017.
• BAYDAR, M. Naci: Avrupa Birliği – Türkiye & Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, 2. Baskı, Pasifik Ofset Ltd. Şti., İstanbul 2013.
• CANDAN, Tolga: “Briç Kart Oyunu Bir Spor Dalı Mıdır? Avrupa Birliği Hukuku Açısından Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(1), 2017, s.99-133, doi: 10.34246/ahbvuhfd.870952 (Erişim: 18.09.2022).
• CANDAN, Tolga: “Avrupa Birliği’nin Spor Alanında Düzenleme Yapma Yetkisinin Kapsamı ve Sınırları”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 2018, s.237-258.
• Centrum für Europäische Politik: “Die Europäische Dimension des Sports”, 2010, https://www.cep.eu/Studien/Sport/cepStudie_Die_Europaeische_Dimension_des_Sports.pdf (Erişim: 08.10.2022).
• ÇEYİZ, Senem/ÖZBEK, Oğuz: “Küreselleşme ve Spor Etkileşimi”, International Journal of Science Culture and Sport, Special Issue 1, 2014, s.487-495.
• DOĞU, Gazanfer/SEVİMLİ, Dilek/DURUSOY, Engin Altan (çev. edit.): Çağdaş Spor Yönetimi, Akademisyen Kitabevi, İstanbul 2013.
• DIETZEN, Stephan/STÖCKER, Merle/HELLMUND, Folker: Europäische Sportpolitik: Grundlagen, Entwicklungen, Perspektiven, The European Olympic Committees/EU Office, Brussels 2011.
• EDLING, Jörn: Schach und Recht, Books on Demand Verlag, Norderstedt 2009.
• EICHEL, Benjamin: Der Sport im Recht der Europäischen Union, Nomos Verlag, Baden-Baden 2013.
• EKMEKÇİ, Yeter Aytül Dağlı/EKMEKÇİ, Rıdvan/İRMİŞ, Ayşe: “Küreselleşme ve Spor Endüstrisi”, Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(1), 2012, s.91-117.
• EKŞİ, Nuray: Spor Tahkim Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• EPINEY, Astrid/HALTERN, Ulrich/HOFSTÖTTER, Bernhard/ILERİ, Atilay: Zypern in der Europäischen Union: Ausgewälte völker- und europarechtliche Aspekte, Nomos Verlag, Baden-Baden 2008.
• ERDAL, Selcen: “Uluslararası Hukukta Tanıma Kurumu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Örneği”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 2005, s.157-96.
• ERKİNER, Kısmet: “Bir Hukuk Disiplini Olarak Spor Hukuku Kavramları ve Özellikleri”, Spor Hukuku Enstitüsü, 27.06.2018, https://www.sporhukuku.org.tr/2018/06/27/bir-hukuk-disiplini-olarak-spor-hukuku-kavramlari-ve-ozellikleri/ (Erişim: 8.10.2022).
• ERKİNER, Kısmet: “Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve Spor Hukuku”, Spor Hukuku Enstitüsü, 27.06.2018, https://www.sporhukuku.org.tr/2018/06/27/uluslararasi-olimpiyat-komitesi-ve-spor-hukuku/ (Erişim: 08.10.2022).
• ERTAŞ, Şeref/PETEK, Hasan: Spor Hukuku, 3. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• ERTEN, Rifat: Milletlerarası Özel Hukukta Spor, Adalet Yayınevi, Ankara 2007.
• FECHNER, Frank/ARNHOLD, Johannes/BRODFÜHRER, Michael: Sportrecht, Mohr Siebeck, Tübingen 2014. Fenerbahçe Spor Kulübü Resmi İnternet Sitesi, “Yüksek Divan Kurulu Toplantımız Yapıldı”, 05.11.2023, https://www.fenerbahce.org/haberler/yuksek-divan-kurulu/2023/11/yuksek-divan-kurulu-toplantimiz-basladi (Erişim: 08.11.2023).
• FIRAT, Melek M.: 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Siyasal Kitabevi, Ankara 1997.
• FİŞEK, Kurthan: Sporun Anatomisi, YGS Yayınları, İstanbul 2003.
• FRITZWEILER, Jochen/PFISTER, Bernhard/SUMMERER, Thomas: Praxishandbuch Sportrecht, C.H. Beck, München 2014.
• Galatasaray Spor Kulübü Resmi İnternet Sitesi, “Divan Kurulu Kasım Ayı Olağan Toplantısı”, 04.11.2023, https://www.galatasaray.org/haber/kulup/divan-kurulu-kasim-ayi-olagan-toplantisi/54282 (Erişim: 08.11.2023).
• GARDINER, Simon/O’LEARY, John/WELCH, Roger/BOYES, Simon/NAIDOO, Urvasi: Sport Law, 4. Edition, Routledge, London/New York 2012.
• GAUTHIER, Ryan: “Statehood and the Olympic Games”, Symposium on the Olympics and International Law, 114, 2020, s.380-384, doi: 10.1017/aju.2020.74.
• GENÇ, Durmuş Ali: Spor Hukuku Ders Kitabı, Alfa Yayıncılık, İstanbul 1998.
• GROß, Verena: Gesetzlich bestimmte Strafbarkeit des Eigendopings, Mohr Siebeck, Tübingen, 2020.
• GÜLŞEN, Recep: Spor Hukuku Genel Esaslar, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• GÜRTEN, Kadir/ERENEL, Ege: “Lex Sportiva: Spor Hukukunun Küreselliği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 2012, s.295-315.
• GÜVEN, Erdal: Helsinki’den Kopenhag’a Kıbrıs, OM Yayınevi, İstanbul 2003.
• HASGÜLER, Mehmet: Kıbrıslılık, Agora Kitaplığı, İstanbul 2008.
• HILPERT, Horst: Die Geschichte des Sports, Jan Sramek Verlag KG, Wien 2011. Hukuk Ansiklopedisi: “Birleşmiş Milletler Binyıl Bildirgesi”, Aralık 2021, https://hukukbook.com/birlesmis-milletler-binyil-bildirgesi/#:~:text=Birle%C5%9Fmi%C5%9F%20Milletler%20Biny%C4%B1l%20Bildirgesi%2C %206,%C3%B6ncelikli%20k%C3%BCresel%20taahh%C3%BCt%20belgelerinden%20biri (Erişim: 08.10.2022).
• International Olympic Committee: “History of the IOC”, https://olympics.com/ioc/history (Erişim: 18.09.2022).
• International Olympic Committee: “IOC Refugee Olympic Team,” https://olympics.com/ioc/refugee-olympic-team (Erişim: 24.10.2022).
• International Olympic Committee: “Lausanne, Olympic Capital”, https://olympics.com/ioc/history/lausanne (Erişim: 18.10.2022).
• International Olympic Committee: “National Olympic Committees”, https://olympics.com/ioc/national-olympic-committees?q=AlphabeticalOrderFilter (Erişim: 24.10.2022).
• International Olympic Committee: “Refugee Olympic Team Athlete”, https://stillmed.olympics.com/media/Document%20Library/OlympicOrg/News/2016/06/03/Refugee-Olympic-Team-List-all-00.pdf?_ga=2.160319421.1662477624.1666687758-1801297737.1666687758 (Erişim: 25.10.2022).
• International Olympic Committee: “Refugee Olympic Team tos hine spotlight on worldwide refugee crisis”, 03.06.2016, https://olympics.com/ioc/news/refugee-olympic-team-to-shine-spotlight-on-worldwide-refugee-crisis (Erişim: 25.10.2022).
• International Olympic Committee: “Olympic Charter (in force as from 8 August 2021)”, https://stillmed.olympics.com/media/Document%20Library/OlympicOrg/General/EN-Olympic-Charter.pdf?_ga=2.23573436.723246665.1666121594-1655632423.1666121586 (Erişim: 18.10.2022).
• İNALCIK, Halil: Tarihe Düşülen Notlar Cilt I, Timaş Yayınları, İstanbul 2015.
• İNALCIK, Halil: Tarihe Düşülen Notlar Cilt II, Timaş Yayınları, İstanbul 2015.
• KARAOĞLU, Ercan: Spor Hukukunun Temel Kavramları ve Sportif Alanda Doğabilecek Hukuki İhtilaflar, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• KKTC Başbakanlık: “Başbakan Ersin Tatar Kempo Federasyonu Başkan ve Sporcularını Kabul Etti”, 19.07.2019, http://arsiv.basbakanlik.gov.ct.tr/BASIN-VE-HALKLA-%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0LER/B ASIN-A%C3%87IKLAMALARI/ArtMID/3765/A rticleID/87022/BA%C5%9EBAKAN-ERS%C4%B0N-TATAR-KEMPO-FEDERASYONU-BA%C5%9EKAN-VE-SPORCULARINI-KABUL-ETT%C4%B0 (Erişim: 28.10.2022).
• KOCASAKAL, Hatice Özdemir: Sportif Uyuşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümü ve Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
• KÖSE, Hüseyin Alpay: “KKTC’nin Spor Alanında Yaşadığı İzolasyonun Spor Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, 11.08.2022, https://www.sporhukuku.org.tr/2022/08/11/kktcnin-spor-alaninda-yasadigi-izolasyonun-spor-hukuku-acisindan-degerlendirilmesi/ (Erişim: 16.10.2022).
• KÖSE, Hüseyin Alpay: Avrupa Birliği Hukuk Sisteminin Spor Hukukuna Etkileri, Legal Kitabevi, İstanbul 2011. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı: “Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, KKTC Milli Olimpiyat Komitesi yönetimini kabul etti: Kıbrıs Türk gençliği için mücadele vermeye devam ediyoruz.”, 29.08.2022, https://kktcb.org/tr/cumhurbaskani-ersin-tatar-kktc-milli-olimpiyat-komitesi-yonetimini-kabul-etti-10155 (Erişim: 19.10.2022).
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devlet Planlama Örgütü: “2019 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler”, Ekim 2021, 185, https://www.devplan.org/ekonomi/makro-gel/makro-eko-2019.pdf (Erişim: 16.10.2022).
• MENTZEL, Thobias: Solidarität im professionellen Fussballsport versus europäisches Wettbewerbsrecht, Stämpfli Verlag AG, Bern, 2007.
• NAFZIGER, James A. R.: International Sports Law, 2. Edition, Transnational Publishers, New York 2004.
• NECATİGİL, Zaim M.: Kıbrıs Uyuşmazlığı ve AİHM Kıskacında Türkiye, Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• NF-Board: https://nfbwebsite.wixsite.com/nfboard/home (Erişim: 25.10.2022).
• OLG Frankfurt am Main, Urteil vom 18.04.2001 – 13 U 66/01.
• ÖZERSAY, Kudret: Kıbrıs Sorunu – Hukuksal Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2009.
• SERTER, Vehbi Zeki: Adım Adım… Kıbrıs Cumhuriyeti (1960-1963), Genelkurmay Personel Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2014.
• SHENDRUK, Amanda: “The world has 193 countries, so why are there 205 teams in the Olympics?”, Quartz, 23.07.2021, https://qz.com/2035871/how-many-countries-compete-in-the-olympics (Erişim: 24.10.2022).
• SONYEL, Salahi R.: The Struggles of the Turkish People of Cyprus, Cyprus Turkish Association Publications, London 1995.
• STAVRINIDES, Zenon: The Cyprus Conflict: National Identity and Statehood, CYREP Yayınları, Ankara 1975.
• STREPPELHOFF, Robin: “Avery Brundage und der Mythos vom (unpolitischen Sport) – Eine Ideengeschichtliche Spurensuche,” Stadion, 40(1), 2014, s.39-56.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı: “Cook Adaları Ülke Künyesi”, https://www.mfa.gov.tr/cook-kunyesi.tr.mfa (Erişim: 21.10.2022).
• TOLUNER, Sevin: Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
• TRTSPOR: “KKTC’de CAS’a gitme planı”, 10.02.2020, https://www.trtspor.com.tr/haber/futbol/dunyadan-futbol/kktcde-casa-gitme-plani-202863.html (Erişim: 17.10.2022).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi: Karar Tarihi: 05.10.2022, Karar No. 1339: “Katar Devleti Hükümeti Tarafından Talep Edilen Desteği Sağlamak ve Dünya Kupası Kalkanı Harekâtına İştirak Etmek Üzere Hudut, Şümul, Miktar ve Zamanı Cumhurbaşkanınca Takdir ve Tayin Olunacak Şekilde Türk Silahlı Kuvvetlerinin Katar Devleri Sınırları İçerisinde ve Katar Devleti Karasuları ile Mücavir Bölgelerinde Görevlendirilmesi ve Bu Kuvvetlerin Cumhurbaşkanının Belirleyeceği Esaslara göre Kullanılması ile Risk ve Tehditlerin Giderilmesi için Her Türlü Tedbirin Alınması ve Bunlara İmkân Sağlayacak Düzenlemelerin Cumhurbaşkanı Tarafından Belirlenecek Esaslara Göre Yapılması için Anayasa’nın 92’nci Maddesi Uyarınca Altı Ay Süreyle İzin Verilmesine Dair Karar”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/10/20221008-26.pdf (Erişim: 08.10.2022).
• Türkiye Büyük Millet Meclisi: Karar Tarihi: 20.07.1974, Karar No. 303: “Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesine İzin Verilmesi Hakkında Karar”, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14952.pdf (Erişim: 16.10.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu: 10.10.2012, Karar Sayısı 2012/3764: “Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Akdeniz’de Kıta Sahanlığı Sınırlandırılması Hakkında Anlaşma’nın Onaylanması Hakkında Karar”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121010-3-1.pdf (Erişim: 16.10.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı: “Kıbrıs Meselesinin Tarihçesi, BM Müzakerelerinin Başlangıcı”, https://www.mfa.gov.tr/kibris-meselesinin-tarihcesi_-bm-muzakerelerinin-baslangici.tr.mfa (Erişim: 16.10.2022).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Cook Adaları’nın Siyasi Görünümü”, https://www.mfa.gov.tr/cook-siyasi-gorunumu.tr.mfa (Erişim: 26.10.2023).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı: “T.C. Dışişleri Bakanlığı’nın GKRY’nin AB üyeliği ile ilgili Açıklaması”, 1.05.2004, https://www.mfa.gov.tr/tc-disisleri-bakanligi_nin-gkry_nin-ab-uyeligi-ile-ilgili-aciklamasi-_1-mayis-2004_.tr.mfa (Erişim: 29.10.2022).
• Türkiye E-Spor Federasyonu (TESFED): http://tesfed.gov.tr/ (Erişim: 18.09.2022).
• Türkiye Futbol Federasyonu Resmi İnternet Sitesi, “2023 Turkcell Süper Kupa Tarihinde Değişiklik”, 03.11.2023, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=42604 (Erişim: 08.11.2023).
• Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi: “KKTC Milli Olimpiyat Komitesi TMOK’u Ziyaret Etti”, 24.05.2017, https://olimpiyat.org.tr/Haber-Detay/KKTC-Milli-Olimpiyat-Komitesi-TMOK%E2%80%99u-Ziyaret-Etti/1542 (Erişim: 19.10.2022).
• United Nations Security Council: Resolution 541 (1983), 18.11.1983, https://digitallibrary.un.org/record/58970#record-files-collapse-header (Erişim: 16.10.2022).
• United Nations: “Member States”, https://www.un.org/en/about-us/member-states (Erişim: 24.10.2022).
• United Nations: General Assembly, Resolution 58/5, 17.11.2003, https://www.sportanddev.org/sites/default/files/downloads/35__ un_general_assembly_resolution_58_5___sport_as_a_means_to_promote_health_educatio.pdf (Erişim: 19.10.2022).
• ÜNVER, Yener: Spor ve Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.