Ebû Sa‘îd Muhammed el-Hâdimî’nin Hâşiye ‘ala Tefsîri sûreti’l-İhlâs li-bni Sînâ Adlı Hâşiyesinin Tahkik ve Tahlili

Year 2016, Issue: 35, 71 - 125, 01.06.2017

Harun Bekiroğlu

https://doi.org/10.26570/isad.329963

Cited By: 1

Abstract

Varlık, varlığın birliği ve Allah’ın zatı konularının yer aldığı İhlâs sûresini tefsir

edenlerden biri de İbn Sînâ’dır. İbn Sînâ’nın İhlâs sûresine yönelik tefsiri, nasların

felsefe ve mantık kurallarıyla yorumlandığı felsefî tefsirlerin başlıcalarındandır.

Felsefe ve aklî ilimlerle Kur’an’ın nasıl anlaşılabileceğini gösterdiği gibi

İslâm felsefesinin teoriden pratiğe geçişinin sonuçlarını da ortaya koymaktadır.

İhlâs sûresi tefsiri’nde kullanılan felsefî kurgunun anlaşılabilmesi için çeşitli şerh

ve hâşiyeler yazılmıştır. Bunlardan en önemlisi, Ebû Sa‘îd el-Hâdimî’nin (1113-

1176/1701-1762) hâşiyesidir. Risâlesini bütüncül, delilli ve ilmî bir tarzda kaleme

alan Hâdimî, herhangi bir görüşü ispat etme amacı gütmemiştir. Aynı şekilde

eserin felsefî bir tefsir olduğunu göz önünde bulundurarak felsefe ve mantık kurallarının

dışına çıkmamıştır. Bu kurallar doğrultusunda İbn Sînâ’ya katılmadığı

görüşlerini de gerekçeleriyle birlikte açıklamıştır. Bu çalışmada Hâdimî’nin İhlâs

sûresi tefsiri hâşiyesinin tahkikli neşri yapılmaktadır.

Keywords

İbn Sînâ, Hâdimî, felsefî tefsir, İhlâs sûresi, varlık, zat, sudûr, mahiyet, tevhit

e Critical Edition of Hāshiyah ‘alā Tafsīr Sūrah al-Ihlās li Ibn Sīnā by Abū Sa‘īd Muhammad al-Hādimī

Abstract

Ibn Sīnā (Avicenna) is one of the commentator of Sūrah Ihlās, a sūrah which deals

with the questions of being, the unity/oneness of being and the quidity of God.

Ibn Sīnā’s commentary on Sūrah Ihlās is one of the primary philosophical exegesis

in which the divine commandments (nass) are interpreted through the rules

of philosophy and logic/dialectic. is commentary presents the way in which

the Qur’an can be understood by the philosophical and rational disciplines. It

also presents the outcome of the transition of Islamic philosophy from theory to

practice. Many commentaries have been written to understand the philosophical

setup of Sūrah Ihlās. e most important one belongs to Abū Sa‘īd Muhammad

al-Hādimī (m. 1701/h. 1762). Hādimī wrote his treatise in a holistic, evidential

and scholarly way, without trying to prove a particular view. Likewise, considering

his work to be a philosophical study, Hādimī did not digress from the rules

of philosophy and logic. In the light of these rules he reasonably put forward his

views about those points on which he did not agree with Ibn Sīnā. is article presents

the critical edition of Hādimī’s commentary on the interpretation of Sūrah

Ihlās by Ibn Sīnā.

Keywords

Ibn Sīnā (Avicenna), Hādimī, philosophical commentary, Sūrah Ihlās, being, quidity of God, emanation (sudūr), essence, oneness of God (tawhīd)

References

• The Critical Edition of Hāshiyah ‘alā Tafsīr Sūrah al-Ihlās li Ibn Sīnā by Abū Sa‘īd Muhammad al-Hādimī