MARDİN MÜZESİ SİKKE KOLLEKSİYONU ÖRNEKLERİNE GÖRE ABBÂSÎ SİKKELERİNDE YAZI-KOMPOZİSYON İLİŞKİSİ

Year 2014, Issue: 24, 157 - 177, 01.12.2014

Necla Dursun

Abstract

Abbâsîler, Emevî devletinin yıkılmasından sonra İslam devletinin yönetimini ve hilafet makamını beş asırdan fazla elinde tutan büyük hanedan devletlerinden biridir. Emevî darp sistemini devam ettiren Abbâsîlerde ilk sikke devletin kurucusu Ebû’l Abbas Seffâh (750–754) zamanında bastırılmıştır. Abbasi döneminde altın dinar, gümüş dirhem ve bakır fels kesimi devam etmiştir. Abbâsî halifelerinin devlet yönetimindeki güçlerini kaybedip, yalnızca dini lider olarak Bağdat’ta yaşamaya başlamalarından sonra, hemen hemen hiçbir halife sikke bastırmamıştır. Bundan dolayı Abbasi sikkelerinin, İslâmî sikkeler içerisinde 200 yıllık bir kullanım süreci vardır. Yazı içerikleri ve kompozisyon özellikleri bakımından farklı uygulamaların görüldüğü bu dönem sikkeleri yazı ve kompozisyon ilişkisi bakımından değerlendirilerek bilim dünyasına tanıtılacaktır. Çalışmanın amacı Abbasi sikkelerinin okunuşu, yazı içerikleri, kompozisyon içindeki yerleri, ikonografik yorumları ve Sanat Tarihi çerçevesinde bilimsel değerlendirmelerini ortaya koymaktır

Keywords

Abbâsî, Sikke, Yazı, Kompozisyon, Süsleme

The Relationship Between Composition and Writing on the Abbasid Coins According to the Samples of Mardin Museum Coin Collection

Abstract

Abbasid Dynasty is one of the great dynasties which hold the Government and Caliphate Authority of Islamic State for more than five centuries after the collapse of the Umayyad Dynasty.Abbasid Dynasty continued the Umayyad-Assault System and their early coins were minted in the period (750–754) of the StateFounder “Abu’l- Abbas Saffah”. In the period of Abbasids, the mint of gold dinars, silver dirhams and copper coins was continued. After the governmental weakness of Abbasid Caliphs, they began to live only as the religious leaders in Baghdad. Since then, almost no caliph coins were minted. According to other Islamic coins, Abbasids coins have so an accupancy for 200 years. In terms of the writing content and composition features, the coins of this period which have different applications will be introduced to science world after the evaluation in terms of the relationship between writing and composition of these coins. The aim of this study is to put forward the reading, writing content of the Abbasid coins, their importance in the composition, iconographic reviews and scientific assessments within the framework of Art History

Keywords

Abbasid, Coins, Writing, Composition, Decoration

References

• Ali, Wijdan, “Islamic Coins During the Umayyad, Abbasid, Andalusian and Fatimid Dynas- ties”, Foundation for Science Technology and Civilisation , United Kingdom, 2004, s.1-11.
• Anonim, “Kudret ve Hüner Sikkenin İki Yüzü”, Yapı Kredi Sikke Koleksiyonu Sergileri I, İs- tanbul, 1994.
• Artuk, Cevriye-Artuk, İbrahim, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslami Sikkeler Kata- loğu, c.I, İstanbul, 1970.
• Artuk, İbrahim, “Abbasiler ve Endülüs Emevileri Zamanında Basılmış Mühim Sikkelerden Birkaçı”, Tarih Dergisi, c.III, sayı. 5-6’dan ayrıbasım, İstanbul, 1953, s.135–146.
• Aykut, Tuncay, Emevi Sikkeleri, İstanbul, 1982.
• Çetin, Nihad M., “İslam Hat Sanatının Doğuşu ve Gelişmesi (Yakut Devrinin Sonuna Ka- dar)”, İslam Kültür Mirasında Hat Sanatı, İstanbul, 1992, s.14-32.
• Damalı, Atom, 150 Devlet 1500 Sultan İslam Sikkeleri, İstanbul, 2001.
• Erkoçoğlu, Fatih, Emevî Devletinin Dönüm Noktası Abdülmelik bin Mervân, Ankara, 2011.
• Karaman, Hayreddin-Çağrıcı Mustafa vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Ankara, , c.II,. . Serin Muhittin,-Zennûn Yûsuf, “Kûfî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 26, An- kara, 2002, s.342-345..
• Şimşek, Emre, Abbasiler Döneminde Değişim Aracı Olarak Para, (C.Ü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sivas, 2010.
• Takıyyüddîn Ahmed el-Makrizî, (çev. İbrahim Hakkı Konyalı), Eski ve İslami Paralar, İstan- bul, 1946.
• » Tekin, Oğuz, “Devletler, Hükümdarları ve Sikkeleri”, Altının İktidarı, İktidarın Altınları, İstan- bul, 2005, s.167–277.