Application of Saz Music Forms with Interpretation Elements and Right Hand Techniques in Turkish Music Cello Education: Sirto, Longa and Mandıra Example

Year 2024, Issue: 44, 257 - 276, 31.12.2024

Özcan Çetik

https://doi.org/10.31591/istem.1536886

Abstract

This research was conducted in order to examine the usability of interpretation elements and right hand bowing techniques in Turkish music cello education in one work selected from the Turkish music composition forms of sirto, longa and mandıra. Within the scope of the research, some additions were made to the notes of Acemaşîran Longa composed by Haydar Tatlıyay, Hijâz Mandıra composed by Lâvtacı Andon and Rast Sirto, an anonymous composition, within the scope of interpretation elements and right hand bowing techniques. Intermediate multiplication, pre-multiplication, scrolling, trill, vibrato, puandorg as interpretation elements to be used in the aforementioned works, and legato/connected bow, staccato/cut bow and detache/unconnected bow as right hand bowing techniques were included in the scores of the works. In Turkish music, especially the performance of the violoncello by school performers such as Cemil Bey has caused this instrument to make a big breakthrough in Turkish music. Despite this, unfortunately, the number of scientific studies on cello education in Turkish music is almost negligible. Improving the playing techniques of the cello in Turkish music performance is a very important issue in terms of both the training of this instrument and qualified performance in general. Today, the lack of written sources in Turkish music cello education, which is generally done with the master-apprentice relationship method, negatively affects the quality of Turkish music cello education. In addition, no study has been encountered in which interpretation elements and bowing techniques have been produced from sirto, longa and dairy forms to be used in Turkish music cello education. Based on all these, in this study, which was prepared to contribute to Turkish music cello education, attention was paid to the performance of sirto, longa and mandıra, which are Turkish music forms, on the cello by adding various interpretation elements and bowing techniques. Thus, it is aimed to improve the technical dimensions of cello performance in Turkish music through the performance of these forms on the cello. In the study conducted in line with these objectives, the interpretation elements used in traditional performance were added to the works in Sirto, Longa and Mandıra forms, and examples that have the quality of etudes in Turkish music performance and education and that can form a performance attitude suggestion were put forward.

Keywords

Turkish Music, Sirto, Longa, Mandıra, Comment Elements

Türk Müziği Viyolonsel Eğitiminde, Saz Mûsikîsi Formlarının Yorum Unsurları ve Sağ El Teknikleri ile Tatbiki: Sirto, Longa ve Mandıra Örneği

Abstract

Bu araştırma, Türk müziği beste formlarından olan sirto, longa ve mandıra formlarından seçilmiş olan birer eserde, yorum unsurları ve sağ el yay tekniklerinin Türk müziği viyolonsel eğitiminde kullanılabilirliğini irdelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma kapsamında Haydar Tatlıyay’ın bestelemiş olduğu Acemaşîran Longa, Lâvtacı Andon’un bestelemiş olduğu Hicâz Mandıra ve anonim bir beste olan Rast Sirto’nun notaları üzerine yorum unsurları ve sağ el yay teknikleri kapsamında bazı eklemeler yapılmıştır. Mezkûr eserlerde kullanılacak yorum unsurları olarak ara çarpma, ön çarpma, kaydırma, trill (titreme), vibrato, puandorg, sağ el yay teknikleri olarak ise legato/bağlı yay, staccato/kesik yay ve detache/bağsız yay icrâ teknikleri eserlerin notalarına dahil olmuştur. Türk müziğinde özellikle Cemil Bey gibi ekol icrâcıların viyolonseli icrâ etmesi bu sazın Türk Müziğinde büyük çıkış yakalamasına sebep olmuştur. Buna rağmen Türk müziği viyolonsel eğitimi ile ilgili yapılan bilimsel nitelikli çalışmaların sayısı ne yazık ki yok denecek kadar azdır. Türk müziği icrâsında viyolonselin çalım tekniklerinin geliştirilmesi hem bu sazın eğitimi hem de genel anlamda nitelikli icrâ açısından oldukça önemli bir konudur. Günümüzde genel olarak usta-çırak ilişkisi yöntemiyle yapılan Türk müziği viyolonsel eğitimindeki yazılı kaynakların yetersizliği Türk Müziği viyolonsel eğitiminin kalitesini de olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca bu konuda yorumlama unsurları ve yay tekniklerinin Türk müziği viyolonsel eğitiminde kullanılmak üzere sirto, longa ve mandıra formlarından üretildiği herhangi bir çalışma ile de karşılaşılamamıştır. Tüm bunlara dayanarak Türk Müziği viyolonsel eğitimine katkı sağlamak amacıyla hazırlanan bu çalışmada Türk müziği formlarından olan sirto, longa ve mandıranın çeşitli yorum unsurları ve yay teknikleri eklenerek viyolonsel ile icrâ edilmesine dikkat edilmiştir. Böylelikle bu formların viyolonselde icrâsı yoluyla Türk müziğinde viyolonsel icrâcılığının teknik boyutlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda yapılan çalışmada Sirto, Longa ve Mandıra formlarındaki eserlere, geleneksel icrâda kullanılan yorum unsurları eklenerek, Türk müziği icrâsı ve eğitiminde etüt niteliği taşıyan ve icrâ tavrı önerisi oluşturabilecek örnekler ortaya konulmuştur.

Keywords

Türk Müziği, Sirto, Longa, Mandıra, Yorum Unsurları

References

• Behar, Cem. Aşk Olmayınca Meşk Olmaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 7. Basım, 2023.
• Değirmencioğlu, Levent. Geleneksel Türk Sanat Müziği Viyolonsel Öğretim ve İcrâ Yöntemleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2006.
• Değirmencioğlu, Levent. Makamsal Viyolonsel Öğretimine Sistematik Bir Yaklaşım. Malatya, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Erdoğan, Cafer S. “Türk Müziğinde Kânun; Tarihi, Yapısı, İcrâsı, Eğitimi”. Gelenekten Geleceğe Türk Mûsikîsi Eğitim Öğretim İcrâ. ed. Mehmet Gönül. 197-222. Konya: Neü Yayınevi 2021.
• Gönül, Mehmet (ed.). Türk mûsikîsi eğitim-öğretiminde meşk. Gelenekten Geleceğe Türk Mûsikîsi Eğitim Öğretim İcrâ. 1. Cilt. Konya: Neü Yayınevi, 1. Basım, 2021.
• Gönül, Mehmet. “Üslûp ve Tavır Bağlamında Türk Mûsikîsi İcrâsında Yorum Unsurları” İstem Dergisi, 22/43 (30 Haziran 2024), 1- 30.
• Gönül, Mehmet. Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması. (Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010) 45.
• Gürel, Murat. Nubar Tekyay’ın Keman Taksimlerinin Tahlîli. (Ankara: Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016) 28-33-66.
• Hatipoğlu, Vasfi. “Cemil Bey’in Kemençe İcrâsında Kullanmış Olduğu Süslemeler”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 22 (Mart 2010) 115-128.
• Karaelma, Barış. “Türk Müziğinde Kanun Eğitimi ve Kanun Metotları Üzerine Bir İnceleme”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 22 (01 Mart 2010): 129-138.
• Merdivan, Sefa Can- Akpınar, Mehmet. “Sirto ve Longaların Kabak Kemane Eğitiminde Kullanılabilirliği”. ZFWT Zeitschrift für die Welt der Türken Dergisi 12/3 (Aralık, 2020) 303-322.
• Öztürk, Yelda Ö.- Beşiroğlu, Şehvar Ş. “Viyolonselin Türk Makam Müziğine Girişi ve Tanbûri Cemil Bey”. İtü Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (Aralık 2009): 31-40.
• Sak, Ramazan- Şahin Sak, İkbal Tuba- Öneren Şendil, Çağla- Nas, Eşref. “Bir Araştırma Yöntemi Olarak Döküman Analizi”. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 4/1 (Şubat 2021) 227-250- 230.
• Salahi, Ali. İlaveli Ud Muallimi. İstanbul: Şamlı İskender Yayınları, 1926.
• Tilavel, Bünyamin. “Türk Mûsikînde Bağlama İcrâsına Bir Bakış”. Gelenekten Geleceğe Türk Mûsikîsi Eğitim Öğretim İcrâ. ed. Mehmet Gönül. 121-146. Konya: Neü Yayınevi 2021.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsi Rehberi. Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmalık, 2. Basım, 2012.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler (Analiz ve Yorumlar). Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmalık, 2. Basım, 2012.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Türk Mûsikîsinde Eser ve İcrâ Tahlîli Yöntemleri. Ankara: Gece Kitaplığı, 1. Basım, 2020.
• Yahya Kaçar, Gülçin. Ud metodu. Ankara: Yurt Renkleri Yayınevi, 5. Basım, 2005.
• Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 11. Basım, 2018.
• Yıldırım, Mustafa- Çubukcu, Mustafa S. “Severim Her Güzeli” Adlı Eserin Münir Nurettin Selçuk, Bekir Sıtkı Sezgin ve Alâeddin Yavaşça İcrâlarının Mukâyeseli Analizi”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 7/1 (Mart 2022), 151-170.
• Yıldırım, Mustafa. “Yorum Unsurlarıyla Gelenekli Türk Mûsikîsi Ses İcrâsına Yönelik Model Önerisi” Rast Müzikoloji Dergisi, 11/2 (30 Haziran 2023) 243-262.
• Yıldırım, Mustafa. Tarihi, Geleneği ve İcrâsıyla Türk Mûsikîsi’nde Mevlit ve Kâni Karaca. Konya: Necmettin Erbakan University Press, 1. Basım, 2023.