Doğu Karadeniz Kırsal Mimari Örneği Serenderlerin Ekoloji ve Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 21, 25 - 44, 30.06.2020

Selda Al Şensoy , Sibel Kukoğlu

https://doi.org/10.16950/iujad.734769

Öz

Geçmişi günümüze taşıyan geleneksel yapıların korunması kültürel süreklilik açısından önemli bir konudur. Bu bağlamda Doğu Karadeniz Bölgesi genelinde önemli kırsal mimari örneklerden biri olan serenderler çalışma kapsamında ele alınmıştır. Mevcut serenderlerin korunması, yeniden işlev kazandırılması ve gelecek nesillere aktarılabilmesi için çözüm önerileri sunulması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Unutulmaya yüz tutmuş serenderler ekolojik ve sürdürülebilirlik kriterleri üzerinden incelenmiştir. Bu doğrultuda Trabzon İlinin serenderlere sık rastlanan Sürmene, Tonya ve Araklı İlçelerinde alan çalışması yapılmıştır. Her ilçeden 5 serender seçilerek ve toplam 15 adet serender mahallinde incelenmiştir. Her bir serenderi ekolojik ve sürdürülebilirlik açısından analiz etmek için belirlenen kriterler doğrultusunda kontrol listeleri tablo şeklinde hazırlanmıştır. Elde edilen veriler ve gözlemler doğrultusunda tüm serenderler için saptanan analiz ve bulgular genel bir tablo ile ortaya konulmuştur. Sonuçlar değerlendirilerek serenderlerin korunması ve gelecek nesillere nesillere aktarılabilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kırsal Mimari, Serender, Ekoloji, Sürdürülebilirlik, Trabzon

Kaynakça

• Akansel, Ş., Kaprol, T., Varlı, E., Gencer, İ. (2009). Sürdürülebilir Kırsal Konut Planlamasında Kamu/Üniversite İşbirliği: Edirne Örneği. Uluslararası Ekolojik Mimarlık ve Planlama Sempozyumu, Mimarlar Odası Antalya Şubesi Adına Yayına Hazırlayanlar: Pınar Engincan Bol, Hüseyin Yaşar, Mürüvvet Uçak, Mimarlar Odası Antalya Şubesi Yayınları, 12/ 12, 22-25 Ekim, Antalya, Turkey, ss. 227-230.
• Akman, A. (2019). Şehirde Mevcut Olmak ya da Gelişmiş Kırsalda Yaşamak, In: A. Ciravoğlu (Eds.), Ters Köşe Ekoloji, İstanbul: Puna Yayın.
• Aksoylu, K. (2012). Karadeniz Deyince. In: T. Bora (Eds.), Derleyen, Uğur Biryol, Karardı Karadeniz, İletişim Yayınları 1771, 1-2 Baskı, İstanbul, s. 52- 54.
• Aktuna, M. (2007). Geleneksel Mimaride Binaların Sürdürülebilir Tasarım Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi Antalya Kaleiçi Evleri Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aran, K. (2000). Barınaktan Öte Anadolu Kır Yapıları, İstanbul: Ofset Yapımevi, ss. 14-15.
• Ayaz, E. (2002). Yapılarda Sürdürülebilirlik Kriterlerinin Uygulanabilirliği, Mimar. İst Dergisi, Ekim, Sayı 6, ss.72-74.
• Batur, A., Gür, Ş. (2005). Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari. Birinci Baskı, İstanbul: Milli Reasürans T.A.Ş Yayını.
• Bostancıoğlu, E., Düzgün Birer, E. (2004). Ekoloji ve Ahşap – Türkiye’de Ahşap Malzemenin Geleceği (Ecology and Wood - Future of Wood as a Construction Material in Turkey) Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt, 9, Sayı 2, ss.37-44.
• Causa, H., Atalay, İ., (2008). Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları No: 327, I. Cilt, Baskı: Meta Basım ve Hizmetleri, Bornova, İzmir, ss. 2- 6.
• Ceylan, S. (2010). Kırsal Mimarinin Örneklerinden “ Serenler”in Coğrafi Açıdan İrdelenmesi, Doğu Coğrafya Dergisi, 17(27), ss. 151- 168.
• Demir, N. (2004). Trabzon ve Yöresinde Serenderler (Serender In Trabzon And Its Territory) Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, Cilt 14, Sayı 41, ss. 99-118.
• Eruzun, C. (1977). Doğu Karadeniz’de Serenderler, I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, V. Cilt Etnografya, Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları: 22, Akın Matbaası, Ankara, ss.125-139.
• Ford, A. (2007). Designing The Sustainable School. Australia: The Images Publishing Group.
• İnanç, T. (2010). Geleneksel Kırsal Mimari Kimliğin Ekoloji Ve Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi Rize Çağlayan Köyü Evleri Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İskender, M. (2010). Dünyada Serander Mimarisi. Karadeniz Hayat, 6, ss. 70-71.
• Karaman, A., (1993). Sürdürülebilir Çevre Kavramı Çerçevesinde Ekolojik Planlama Yaklaşımı. Türkiye’de 17. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu: Kent ve Çevre “Planlamaya Ekolojik Yaklaşım”, Mimar Sisnan Üniversitesi, İstanbul.
• Karpuz, H. (1999). Serander ve Loft Türk ve Norveç Halk Mimarisinde Eşdeğerli İki Yapı (‘Serander’ and ‘Loft’: Two Identıcal Buıldıng Types In The Turkısh And Norvegıan Vernacular Archıtecture). ODTÜ MFD, 19, 1-2, ss. 71-82.
• Kışlalıoğlu, M., Berkes, F., (1990). Ekoloji ve Çevre Bilimleri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lakot Alemdağ, E., Al Şensoy, S. (2018). Evaluatıon Of Sustaınabılıty Concept At K12 School, Arch Desıgn ‘18 / V. Internatıonal Archıtectural Desıgn Conference, Conference Proceedıngs, İstanbul, ss. 535-547.
• Özek, V., Kısa Ovalı, P. (2007). Ekolojik Mimarlıkta Binaların Enerji Gereksinimini Azaltmaya Yönelik Ölçütler ve Ülkemiz İçin Önemi, Ekolojik Mimarlık ve Planlama Ulusal Sempozyumu, 27-28 Nisan, Antalya, ss. 166-172.
• Özgel Felek, S. (2020). Doğu Karadeniz Yerel Mimariye Ait Serender ve Dünya’dan Benzer Yapılar (Types Of Serender In The Eastern Black Sea Local Architecture And Similar Architectural Structures In The World), Karadeniz İncelemeleri Dergisi, (28), ss. 525-546.
• Özgüner, O. (1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Sağsöz, A., Elmalı Şen, D., Candaş Kahya, N., Midilli Sarı, R., Özgen, S. (2008). Doğu Karadeniz Bölgesi Doğal Sitleri ve Vernaküler Mimarisi, TMMOB Mimarlar Odası, Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi (SMGM) Seminerleri Ders Notu.
• Sev, A. (2009). Sürdürülebilir Mimarlık, İstanbul: YEM Yayınları.
• Sümerkan, M.R. (2008). Doğu Karadeniz’de Geleneksel Yapı Kültürümüzün Açık Hava Müzesi Fındıklı Köy Evleri, In: Y. Yıldırımkaya, Z. Sarıhan (Eds.), Rize’de Fındıklı ve Güneysu Kırsal Mimarisi, İstanbul: Umur Basım.
• Sümerkan, M.R. (2019). Rize Geleneksel Köy Evlerinde Mekan Kullanımı ve Plan Tipleri, Ed. Haşim Karpuz, Geleneksel Rize Mimarisi Üzerine Araştırmalar, Revak Yayınları, İstanbul, 79-128.
• Tıraş, H.H. (2012). Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre: Teorik bir İnceleme (Sustainable Development and Environment: An Examiıne In Theory) KSÜ İktisadi ve İdari Birimler Fakültesi Dergisi, 2, ss. 57-73.
• Topaloğlu, İ. (1998). Bölge Tarihinde Rize, Topaloğulları Kültür- Dayanışma ve Çevre Koruma Derneği, Birinci Cilt, Trabzon, ss.123- 124.
• Tuna, C. (2008).Orta Karadeniz Bölgesi Sahil Kesiminde Geleneksel Mimari, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• URL-1, (2019). http://www.kuriositas.com/2011/07/horreo-singular-symbols-of-spain.html (accessed in: 05. 03 .2019), (In English).
• URL-2, (2019).https://kiwidutch.wordpress.com/2010/12/08/new-199/ (accessed in: 05.03.2019 ), (In English).
• URL-3, (2019).http://serenderevler.com/dunyada-ve-turkiyede-serender-kulturu-2/ (accessed in: 19.06.2019), (In Turkish).
• Yeang, K. (2012). Ekotasarım Ekolojik Tasarım Rehberi, (Çeviren, Semih Eryıldız, Demet Eryıldız,),(Ed., Yılmaz, B.,). İstanbul: YEM Yayınları.
• Yılmaz, A. (2007). Karadeniz’in İncisi Serander. İstanbul: Trabzon Dernekler Birliği Kültür Yayınları, Ema Matbaacılık.
• Yudelson, J. (2007). Green Building A to Z, Understanding the Language of Green Building. Canada: New Society Publishers.