Weber'in İktisat Sosyolojisi: Uygarlığı Anlamanın Anahtarı Olarak İktisadi Zihniyet

Year 2012, Issue: 45, 19 - 42, 05.09.2012

Lütfi Sunar

Abstract

 İktisat sosyolojisi de dahil sosyolojinin pek çok alt çalışma alanının kurucusu olarak zikredilen Weber'in sosyolojinin ampirik bir bilim olmasında önemli bir yeri vardır. Weber'in sosyolojisi akılcılaşma ekseninde mukayeseli uygarlıklar tarihi çalışmalarıyla modernitenin açıklanması ve tarihsel bir gelişme çizgisine yerleştirilmesi çerçevesinde oluşmuştur. Kapitalizmin oluşumu bağlamında iktisadi açıklamalar Weber'in sosyolojisinin büyük ölçüde bir iktisat sosyolojisi olarak şekillenmesine de yol açmıştır. İlk çalışmalarında daha çok tarihçi bir perspektife sahip olan Weber sonraki çalışmalarında modernitenin açıklanması için daha sosyolojik bir zemine kaymıştır. Bu bağlamda Weber'in iktisat sosyolojisi modernitenin ele alınış biçimine göre genişleyen bir ilgiye sahiptir. İlk eserlerinde modernitenin çeşitli yapılarının kökenlerinin açıklanması ile uğraşan Weber 1904 ve 1909'da yaşanan iki kırılma neticesinde gittikçe dünya tarihsel bir açıklama ve temellendirmeye ulaşmak için daha geniş çaplı çalışmalara girişmiştir. Bu tarihten sonra dünya dinlerinin iktisadi etiğine dair yazdıkları Weber'in modernitenin evrensel bir açıklaması peşinde olduğunu göstermektedir. Böylece Weber'in iktisat sosyolojisinin odağında uygarlığı anlamanın anahtarı olarak gördüğü iktisadi zihniyet çözümlemesinin bulunduğu ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler: Weber, akılcılaşma, zihniyet, iktisat sosyolojisi, uygarlık tarihi, iktisadi etik

Keywords

Weber, akılcılaşma, zihniyet, iktisat sosyolojisi, uygarlık tarihi, iktisadi etik

References

• Bendix, R. (1945), “Bureaucracy and the Problem of Power”, Public Administration Review, 5(1), 194-209.
• Bendix, R. (1947), “Bureaucracy: The Problem and Its Setting”, American Sociological Review, 12(5), 493-507.
• Cox, O.C. (1950), “Max Weber on Social Stratification: A Critique”, American Sociological Review, XV(2), 223-227.
• Çizakça, M. (1999), İslam Dünyasında ve Batı’da İş Ortaklıkları Tarihi, Çev. Şehnaz Layıkel, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Freund, J. (1968), The Sociology of Max Weber. New York, Pantheon Books.
• Gane, N. (2002), Max Weber and Postmodern Theory: Rationalization Versus Re-Enchantment, Houndmills, Palgrave.
• Giddens, A. (2000), Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori: Toplumsal Düşüncenin Klasik ve Çağdaş Temsilcileriyle Hesaplaşmalar, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul, Metis Yay.
• Goldhammer, H. ve E. Shils, (1939), “Types of Power and Status”, The American Journal of Sociology, 45(2), 171-182.
• Honigsheim, P. (1946), “Max Weber as Rural Sociologist”, Rural Soci- ology, 11(3), 208-218.
• Honigsheim, P. (2000), The Unknown Max Weber, Ed.. Alan Sica, New Brunswick, Transaction Publishers.
• Hughes, H.S. (1985), Toplum ve Bilinç: Avrupa’da Toplumsal Düşüncenin Şekillenişi (1890-1930), Çev. Güzin Özkan, İstanbul, Metis Yay.
• King, R. (1999) Orientalism and Religion: Postcolonial Theory, India and the Mystic East, London & New York, Routledge.
• Manasse, E.M. (1947), “Max Weber on Race”, Social Research, 14, 191-221.
• Mayer, J.P. (1944), Max Weber and German Politics, a Study in Political Sociology, London, Faber and Faber.
• Mommsen, W.J. (1989), The Political and Social Theory of Max Weber: Collected Essays, Chicago: University of Chicago Press.
• Mommsen, W.J. (1990), Max Weber and German Politics, 1890-1920, Tr. Michael Steinberg, Chicago: University of Chicago Press.
• Parsons, T. (1928), ““Capitalism” in Recent German Literature: Sombart and Weber,” The Journal of Political Economy, 36(6), 641-661.
• Parsons, T. (1929) ““Capitalism” in Recent German Literature: Sombart and Weber-Concluded,” The Journal of Political Economy, 37(1) 31-51.
• Parsons, T. (1968) The Structure of Social Action: A Study in Social Theory With Special Reference to a Group of Recent European Writers, 2 vols., New York, Free Press.
• Parsons, T. (1992) [1930], “Translator’s Preface,” Max Weber, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism içinde, Tr. Talcott Parsons, London and New York, Routledge, xxv-xxvii
• Parsons, T. (2003) [1958], “Preface to New Edition,” Max Weber, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism içinde, Tr. Talcott Parsons, Mineola, Dover Publication, xiii-xvii.
• Schluchter, W. (1979), “The Paradox of Rationalization: On the Rela- tion of Ethics and World,” Ed. Guenther Roth and Wolfgang Schluchter, Max Weber’s Vision of History: Ethics and Methods, Berkeley, University of California Press, 11-64.
• Turner, S.P. & Regis A. Factor, (1983), Max Weber and the Dispute Over Reason and Value: A Study in Philosophy, Ethics, and Politics, Lon- don, Routledge & Kegan Paul.
• Udovitch, A.L. (1962), “At the Origins of the Western Commenda: Islam, Israel, Byzantium?”, Speculum, 37(2), 198-207.
• Udovitch, A.L. (1970), Partnership and Profit in Medieval Islam, Princeton, Princeton University Press. von Below, G. (1925), Der Deutsche Staat des Mittelalters: Eine grundlegung der deuschen Verfassunfgsgeschichte, Vol. 1, 2. Auflage, Le- ipzig, Verlag von Quelle & Meyer.
• Weber, M. (1975), Max Weber: A Biography, Tr. Harry Zohn, New York, John Wiley and Sons Inc.
• Weber, M. (1924), “Agrarverhältnisse im Altertum” Gesammelte Aufsatze zur Sozial-und Wirtschaftsgeschichte (GAzSuW), Hrsg. v. Marianne Weber, Tübingen: Mohr-Siebeck, S. 1-288.
• Weber, M. (1946a), “Religious Rejections of the World and Their Di- rections,” Ed. & Tr. C. Wright Mills ve Hans Heinrich Gerth, From Max Weber: Essays in Sociology, New York, Oxford University Press, 323- 363.
• Weber, M. (1946b), “The Social Psychology of the World Religions,” Ed. & Tr. C. Wright Mills ve Hans Heinrich Gerth, From Max Weber: Es- says in Sociology, New York, Oxford University Press, 267-301.
• Weber, M. (1949), “Objectivity in Social Sciences and Social Policy,” Ed. & Tr. Edward Shills ve Henry Finch, The Methodology of Social Sciences, New York, Free Press, 49-112.
• Weber, M. (1967), The Religion of India: The Sociology of Hinduism and Budism, Ed. & Tr. Hans Heinrich Gerth ve Don Martindale, New York, Free Press.
• Weber, M. (1968), The Religion of China: Confucianism and Taoism, Ed. & Tr. Hans H. Gerth, New York: Free Press.
• Weber, M. (1978), Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, Ed. Guenther Roth ve Claus Wittich, University of California Press.
• Weber, M. (1979), “Developmental Tendencies in the Situation of East Elbian Rural Labourers”, Economy and Society, Vol. 8, pp. 172-205.
• Weber, M. (1988), The Agrarian Sociology of Ancient Civilizations, Çev. Richard I. Frank, London, Verso Books.
• Weber, M. (1992) [1930], The Protestant Ethic and the Spirit of Capi- talism, Tr. Talcott Parsons, London and New York, Routledge, xxv-xxvii
• Weber, M. (2003a), General Economic History, Tr. Frank H. Knight, Mineola, Dover Publication.
• Weber, M. (2003b), The History of Commercial Partnerships in the Middle Ages, Tr. Lutz Kaelber, Lanham, Rowman & Littlefield Publis- hers.
• Weber, M. (2008), Roman Agrarian History: In Its Relation to Roman Public & Civil Law, Tr. Richard I. Frank, Claremont, Regina Books.
• Weber, M. (2009a), The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism with Other Writings on the Rise of the West, 4th ed., Ed. & Tr. Stephen Kalberg, New York, Oxford University Press.
• Weber, M. (2009b), “Prefatory Remarks to Collected Essays in the So- ciology of Religion [Vorbemerkung],” The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism with Other Writings on the Rise of the West 4th ed. içinde, Ed. & Tr. Stephen Kalberg, New York, Oxford University Press, 205-220.