Kavramların İşlevselliği: Carl Heinrich Becker ve Alman Toplum Düşüncesinde Kültür-Medeniyet Karşıtlığı

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 2, 409 - 434, 31.12.2021

Muhammed Fazıl Baş

Öz

Alman oryantalist Carl Heinrich Becker’in 1906-1919 yılları arasındaki yazıları incelendiğinde, kültür (Kultur) ve medeniyet (Zivilisation) kavramlarının Almanya, Avrupa ve “Doğu” toplumları arasındaki güç ilişkileri gözetilerek işlevselleştirildikleri görülmektedir. Söz konusu kavramlar şüphesiz, Becker’in yazılarında da, öncelikle 19. yüzyıldan 20. yüzyıl başına Alman toplum düşüncesi içinde şekillenerek yer bulmuşlardır. Söz konusu şekilleniş büyük ölçüde Almanya’nın Avrupa içinde güç elde etme, siyasi birliğini sağladıktan sonra milli kimlik edinme ve modernlik problemleri ile baş etme faktörleri etrafında gerçekleşmiştir. Bu bağlam diğer taraftan Birinci Dünya Savaşı içinde Almanya ile “Batı” arasındaki düşmanca ilişkiler ile pekişince, kültür ve medeniyet iki karşıt kavram olarak belirmiştir. Oysa Becker bu kavramları “Doğu” merkezli güç ilişkileri etrafında yeni bir bağlama oturturken bu sefer kültür ve medeniyet arasında birbirini tamamlayıcı bir ilişki kurmuştur. Dolayısı ile Alman toplum düşüncesinin kendi özel bağlamı içinde şekillenen bu iki kavram, Becker tarafından yeni toplumsal ilişkiler çerçevesinde yeniden işlevselleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Carl Heinrich Becker, Almanya, Kültür, Medeniyet, Kavramlar tarihi

Functionality of Concepts: Carl Heinrich Becker and the Culture-Civilization Antagonism in German Social Thought

Öz

This article focuses on the concepts of culture and civilization in selected writings between 1906 and 1919 from the German Orientalist Carl Heinrich Becker. Becker is seen to have functionalized these concepts according to their role within the contexts of the power relations among Germany, Europe, and oriental societies. The content of these concepts can be argued to have been first shaped in Becker’s hands within the atmosphere of German 19th- and early-20th-century social thought. This atmosphere was determined by the factors of Germany’s efforts for enhancing its influence in Europe, for constructing a national identity after its political unification in 1871, and for coping with the crisis of modernity. By adding the hostilities between Germany and the Western world during World War I to this picture, culture and civilization evolved into two antagonistic concepts. However, these selected writings from Becker reveal how Becker had placed and functionalized the concepts of culture and civilization into a new context of power relations regarding the Orient so that these two antagonistic concepts became rather complementary.

Anahtar Kelimeler

Carl Heinrich Becker, Germany, Culture, Civilization, History of concepts

Kaynakça

• Achem, K. (1996). Die kulturelle Krise der Gesellschaft um 1900 und die Genese der Sozialwissenschaften. In V. Drehsen & W. Sparn (Eds.), Vom Weltbildwandel zur Weltanschauungsanalyse: Krisenwahrnehmung und Krisenbewältigung um 1900 (pp. 39–67). Akademie Verlag.
• Avcı, R. (2018). Alman oryantalizmi: Carl Heinrich Becker ve Martin Hartmann örneğinde Osmanlı toplum ve siyaset söylemi. http://acikerisim.artuklu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12514/941
• Bavaj, R., & Steber, M. (2017). Introduction: Germany and the West: The Vagaries of a modern relationship. In R. Bavaj & M. Steber (Eds.), Germany and “The West”: The history of a modern concept (pp. 1–37). Berghan Books.
• Becker, C. H. (1932). Vom Werden und Wesen der islamischen Welt: Islamstudien (2nd ed.). Verlag Quelle & Meyer.
• Becker, C. H. (1997). Internationale Wissenschaft und nationale Bildung: Ausgewählte Schriften. Böhlau Verlag.
• Blackbourn, D., & Eley, G. (1984). The pecularities of German history: Bourgeois Society and politics in nineteenth-century Germany. Oxford University Pre s.
• Blanke, R. (1983). The polish role in the origin of the kulturkampf in Prussia. Canadian Slavonic Papers / Revue Canadienne des Slavistes, 25(2), 253–262.
• Brectefeld, J. (1996). Mitteleuropa and German politics: 1848 to the present. Palgrave Macmillan.
• Bulut, Y. (2015). Sosyal ve siyasal arasına sıkışmış bir düşünür: Ziya Gökalp ve hars-medeniyet kuramı. Sosyoloji Konferansları, 52, 79–110. https://doi.org/10.18368/IU/sk.58323
• Buskens, L. (2016). Christiaan Snouck Hurgronje, “Holy War” and colonial concerns. In E. J. Zürcher (Ed.), Jihad and Islam in World War I: Studies on the Ottoman Jihad on the centenary of Snouck Hurgronje’s “Holy War made in Germany (pp. 29–53). Leiden University Pre s.
• Drehsen, V., & Sparn, W. (1996). Die moderne: Kulturkrise und konstruktionsgeist. In V. Drehsen & W. Sparn (Eds.), Vom weltbildwandel zur weltanschauungsanalyse (pp. 11–30). Akademie Verlag.
• Engberts, C. (2019). Orientalists at War: Personae and Partiality at the Outbreak of the First World War. In C. Engberts & H. J. Paul (Eds.), Scholarly personae in the history of orientalism, 1870- 1930 (pp. 172–192). Brill. Erişirgil, M. E. (1984). Bir fikir adamının romanı: Ziya Gökalp. Remzi.
• Essner, C., & Winkelhane, G. (1988). Carl Heinrich Becker (1876-1933), Orientalist und kulturpolitiker. Die Welt des Islams, 28(1–4), 154–177. https://doi.org/10.1163/157006088X00140
• Gencer, M. (2003). Jöntürk modernizmi ve “Alman ruhu”: 1908-1918 dönemi Türk Alman ilişkileri ve eğitim. İletişim.
• Geuss, R. (1996). Kultur, bildung, geist. History and Theory, 35(2), 151–164. https://doi. org/10.2307/2505359
• Griffin, G. W. (2009). Ernst Jäckh and the search for German cultural hegemony in the Ottoman Empire. https://etd.ohiolink.edu/apexprod/rws_olink/r/1501/10?clear=10&p10_accession_ num=bgsu1245518955#abstract-files
• Hagen, G. (2004). German heralds of Holy War: Orientalists and applied oriental studies. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 24(2), 145–162.
• Hartung, G. (1996). Völkische ideologie. In U. Puschner, W. Schmitz & J. H. Ulbricht (Eds.), Handbuch zur Völkischen Bewegung 1871-1918 (pp. 22–41). K.G. Saur Verlag.
• Heyd, U. (1980). Ziya Gökalp: Türk milliyetçiliğinin temelleri (C. Meriç, Çev.). Sebil Yayınevi. Hughes, H. S. (1985). Toplum ve bilinç: Avrupa’da toplumsal düşüncenin şekillenişi, (1890-1930). Metis Yayınları.
• Kaube, J. (2020). Max Weber: Çağlar arasında bir yaşam. İletişim.
• Koselleck, R. (1967). Richtlinien für das Lexikon politisch-sozialer Begriffe der Neuzeit. Archiv für Begriffgeschichte, 11, 81–99.
• Koselleck, R. (2009). Kavramlar tarihi: Politik ve sosyal dilin semantiği ve pragmatiği üzerine araştırmalar. İletişim.
• Mangold-Will, S. (2013). Begrenzte Freundschaft: Deutschland und Türkei, 1918-1933.
• Wallstein. Mann, T. (1974). Betrachtungen eines Unpolitischen. Fischer Verlag.
• Marchand, S., & Lindenfeld, D. (2004). Germany at the fin de siècle: An Introduction. In S. Marchand & D. Lindenfeld (Eds.), Germany at the Fin de Siècle: Culture, politics, and ideas. LSU Pre s.
• Mommsen, W. J. (1984). Max Weber and German politics 1820-1920. The University of Chicago Pre s.
• Morrone, G. (2021). Carl Heinrich Becker: Zwischen epigenese und essentialismus. In E. Massimilla & G. Morrone (Eds.), Deutschland und der orient: Philologie, philosophie, historische kulturwissenschaften (pp. 373–391). Georg Olms Verlag.
• Müller, G. (1991). Weltpolitische bildung und akademische reform: Carl Heinrich Beckers Wissenschafts- und Hochschulpolitik 1908-1930. Böhlau Verlag.
• Pflaum, M. (1967). Die kultur-zivilisations-antithese im Deutschen. In A. Nünning & V. Nünning (Eds.), Europäische Schlüsselwörter. Wortvergleichende und wortgeschichtliche studien (3rd ed., pp. 288–427). Max Hueber.
• Plotnikov, N. (2017). Begriffsgeschichte und Übersetzung: Zur Bestimmung der kulturellen Unterschiede in der philosophie am beispiel der geschichte des russichen begriffs “Person”. In G. Münnix (Ed.), Über-Setzen: sprachenvielfacht und interkulturelle Hermeneutik. Verlag Karl Alber.
• Reif, M. (2016). Professionelle und öffentliche soziologie: Ein soziologiegeschichtlicher Beitrag zur professionalisierung der disziplin in Deutschland. Soziologie, 45(1), 7–23.
• Ringer, F. K. (1990). The decline of the German mandarins: The German academic community, 1890–1933. Wesleyan University Pre s.
• Sezer, B. (1988). Ziya Gökalp ve Alman sosyolojisi. İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Yıllığı içinde (s. 226–232). İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu.
• Themenportal Europäische Geschichte. (2006). Der Aufruf der 93 “An die Kulturwelt!” (1914). http://www.europa.clio-online.de/quelle/id/q63-28308