Türkiye’de Aile Politikalarının Sürdürülebilir Kalkınma ve Sosyal Hizmetler Açısından Değerlendirilmesi

Year 2023, Issue: 85, 65 - 77, 30.12.2023

Selin Koçak , Büşra Demir

https://doi.org/10.26650/jspc.2023.85.1299286

Abstract

Sürdürülebilir kalkınma ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları ile dünyayı ilgilendiren bir konu haline gelmiştir. Günümüzde başta yoksulluk olmak üzere ekonomik ve sosyal anlamda adaletsizlikler artmaktadır. Ekonomik sorunlar bireyleri eğitim, sağlık, barınma, psikososyal gelişim gibi pek çok alanda olumsuz etkilemektedir. Değişen dinamikleriyle aileler, bu olumsuz durumdan etkilenen grupların başında gelmektedir. Bireylerin ve ailelerin iyilik halini sağlamada aile politikaları ve aileye yönelik hizmetler önemli yer tutmaktadır. Ailelere yönelik sosyal hizmetler Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı başta olmak üzere Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve yerel yönetimler tarafından yürütülmektedir. Bu hizmetler ekonomik ve sosyal ihtiyaçları kapsamaktadır. Bu nedenle aile politikaları ve sürdürülebilir kalkınmanın ekonomik ve sosyal amaçları bağlantılıdır. Aile politikaları farklı nüfus gruplarının sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını kapsaması açısından önemlidir. Çalışmanın amacı sürdürülebilir kalkınmanın ekonomik ve sosyal boyutları çerçevesinde Türkiye’de aileye yönelik sosyal politikaların ve hizmetlerin değerlendirilmesidir. Çalışmada aileye yönelik hizmetlerin daha çok niceliksel olarak ifade edildiği ve hizmetlerin sürdürülebilir kalkınma bağlamında geliştirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Aile politikaları, Sosyal hizmetler, Sürdürülebilir kalkınma

Evaluating Family Policies in Türkiye in Terms of Sustainable Development and Social Services

Abstract

Sustainable development has become an issue that concerns the world with its economic, social, and environmental dimensions. Economic and social injustices, especially poverty, are increasing, and economic problems affect individuals negatively in many areas, such as education, health, housing, and psychosocial development. Families and their changing dynamics are at the forefront of the groups affected by this negative situation. Family policies and family-oriented services have an important place in ensuring the well-being of individuals and families. Social services for families are carried out in Türkiye by the Ministry of Family and Social Services, the Ministry of Health, the Ministry of National Education, and local governments. These services cover economic and social needs. Therefore, family policies and the economic and social goals of sustainable development are linked. This study discusses family services within the scope of the economic and social dimensions of sustainable development. The study concludes that family-oriented services are expressed more quantitatively and that services should be developed in the context of sustainable development.

Keywords

Family policies, Social services, Sustainable development

References

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü. (2012). Dünyada sosyal politika ve sosyal konut uygulamaları. Erişim Adresi: https://www.ailevecalisma.gov.tr/uploads/sygm/uploads/pages/kitaplar/sosyal-konut-uygulamalari.pdf google scholar
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. (2016). Kadına yönelik şiddetle mücadele ulusal eylem planı 2016-2020, Ankara. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2018). Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Hizmetler Raporu, Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/media/9323/kitaptuerkiyede-yaslilara-yonelik-hizmetler-kurumsal-ya%C5%9Fl%C4%B1-bak%C4%B1m%C4%B1-ve-illerin-durumu2018.pdf. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2019 Yılı Faaliyet Raporu, Erişim adresi:https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/46052/c-ocuk-hizmetleri-genel-mu-du-rlu-g-u-2019-yili-faaliyetleri.pdf. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). Türkiye’de Kadın Raporu, Erişim adresi: https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/38419/02-03-2020-tr-de-kadin.pdf. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020). 2020 Yılı Faaliyet Programı Raporu, Ankara. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). 2021 Yılı Performans Programı Raporu, Ankara. google scholar
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü 8 Mart Özel Bülteni, Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/media/68952/8-mart-ozel-sayi.pdf. google scholar
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, Ankara. google scholar
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/media/100242/2021-yili-faaliyet-raporu.pdf google scholar
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). 2022 Yılı Faaliyet Raporu. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/media/142243/ashb_faaliyet_raporu_ 22092023.pdf, Erişim tarihi: 14.10.2023 google scholar
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. Aile yaşam merkezleri. Erişim Adresi: https://www.ankara.bel.tr/sosyal-hizmetler/aile-yasam-merkezleri, Erişim Tarihi: 02.05.2021 google scholar
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı ve Eğitim Reformu Girişimi Vakfı. (2016). Her Çocuğa Eşit Fırsat: Türkiye’de Erken Çocukluk Eğitiminin Durumu ve Öneriler Raporu, Erişim Adresi: https://www.acev.org/wp-content/uploads/2017/11/ACEV_-HER_%C3%87OCUGA_ESIT_FIRSAT_T%C3%BCrkiyede_Erken_Cocukluk_Egitiminin_Durumu_ve_Oneriler_ERG_Raporu_21.03.16.pdf google scholar
• Arısoy, A., Korkmaz, A. (2018). Kadınlara uygulanan sosyal politikalara yönelik halkın algı ve tutumlarının araştırılması: Burdur kent merkezi örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 302-316. google scholar
• Baş, H. (2017). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Aileye Yönelik Sosyal Politikaları Üzerinden Bir Değerlendirme. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 166-195. google scholar
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994). Erişim adresi: https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf. google scholar
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Be%C5%9Finci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1985-1989.pdf. google scholar
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/%C4%B0kinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1968-1972%E2%80%8B.pdf. google scholar
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Yedinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1996-2000%E2%80%8B.pdf. google scholar
• Belediye Kanunu. (2005). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf, Erişim tarihi: 20.12.2022 google scholar
• Bilgili, M.Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (49), 559-569. google scholar
• Buz, S. ve Ayyıldız, A.A. (2019). Sosyal hizmette toplum merkezleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1). 187-212. google scholar
• CEDAW Komitesi’nin 19 Sayılı Genel Tavsiye Kararı. Erişim Adresi: https://kadinininsanhaklari.org/wp-content/uploads/2018/08/cedaw_komitesinin_19_sayili_genel_tavsiye_karari.pdf, Erişim Tarihi: 01.06.2021 google scholar
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf. google scholar
• Çalık, T. (2016). Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmeleri Kapsamında İnsan Haklarının Korunmas . Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 24 (1), 69-120 google scholar
• Çocuk Koruma Kanunu. (2005). Erişim adresi: chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/ 1.5.5395.pdf, Erişim tarihi: 31.01.2023. google scholar
• Gedikkaya, F.G. (2018). Türkiye’de aile politikaları: 2003-2018 dönemi üzerine analiz. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara. google scholar
• Gerçek Kişiler ve Özel Hukuk Tüzel Kişileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılacak Aile Danışma Merkezleri Yönetmeliği, https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=16567&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5 google scholar
• Goel, S. ve Sivam, A. (2015). Social Dimensions In The Sustainability Debate: The Impact Of Social Behaviour In Choosing Sustainable Practices In Daily Life. International Journal of Urban Sustainable Development, 7(1), 61-71. google scholar
• Goodland, Robert (2002). “Sustainability: Human, Social, Economic and Environmental”, Ted Munn (Ed.), Encyclopedia of Global Environ-mental Change, içinde (1-3), John Wiley&Sons Ltd. google scholar
• Görmez, K. (2020). Çevre Sorunları (5. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi. google scholar
• Hosseinnezhad Hendvarı, F. (2019). Türkiye’de aile sosyal politikası: Bir değerlendirme çalışması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara. google scholar
• İçağasıoğlu Çoban, A. ve Özbesler, C. (2009). Türkiye’de aileye yönelik sosyal politika ve hizmetler. Aile ve Toplum, 11(5), 31-41. google scholar
• Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi. (2022). Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve kadın algısı araştırması 2022. Erişim adresi: https://gender.khas.edu.tr/sites/gender.khas.edu.tr/files/inline-files/TTCKAA2022-5.pdf, Erişim tarihi: 16.10.2023. google scholar
• Kalkınma Bakanlığı (2018). 11. Kalkınma Planı Eğitim Sisteminde Kalitenin Arttırılması Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/EgitimSistemindeKaliteninArtirilmasiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf. google scholar
• Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf. google scholar
• Laçin A. (2019). ASDEP Görevlilerinin aile sosyal destek programının uygulama sürecine ilişkin değerlendirmeleri ve iş tatminlerinin ölçülmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Yalova. google scholar
• Nüfus Planlaması Hakkında Kanun. (1965). Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc048/ kanuntbmmc048/kanuntbmmc04800557.pdf. google scholar
• Nüfus Planlaması Hakkında Kanun. (1983). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2827.pdf google scholar
• Özkan, Y. ve Kılıç, E. (2013). Ailenin psikososyal destek ihtiyacını karşılamada yeni bir model önerisi: Aile sağlığı merkezlerinde aile psikososyal destek birimi. Sosyal Politika Çalışmaları, 13(7), 25-44. google scholar
• Özmete, E. (2010). Sosyal hizmette sürdürülebilir kalkınma anlayışı: Kavramsal analiz. Aile ve Toplum, 6(22), 79-90. google scholar
• Özmete, E. (2010). Sosyal hizmette sürdürülebilir kalkınma anlayışı: Kavramsal analiz. Aile ve Toplum, 6(22), 79-90. google scholar
• Öztürk, G.Z., Yılmaz, Z., Egici, M.T. ve Bektemur, G. (2019). Evlilik öncesi danışmanlık ve rapor alma amacıyla aile hekimliği polikliniğine başvuran bireylerin değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 23(3), 92-101. google scholar
• Samav Cantürk, F.D. (2017). Evde engelli bakım ücreti hizmetlerinin sosyal modeli gerçekleştirmedeki rolü (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Isparta. google scholar
• Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye’de aile hekimliği. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/t%C3%BCrkiye-de-aile-hekimli%C4%9Fi.html, Erişim tarihi: 30.04.2021 google scholar
• Sosyal Hizmet Merkezleri Yönetmeliği (2013, 9 Şubat ). Resmi Gazete (Sayı: 28554). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/02/20130209-3.htm. google scholar
• Sosyal Hizmetler Kanunu (1983). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2828.pdf, Erişim tarihi: 31.01.2023 google scholar
• Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelik (2015, 3 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 29284). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/03/20150303-3.htm. google scholar
• Şimşek, G. ve Altun, F. (2020). Sosyal belediyecilikte sosyal hizmetlerin ve sosyal girişimci faaliyetlerin rolü. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 55-61. google scholar
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2018). 11. Kalkınma Planı Eğitim Sisteminde Kalitenin Arttırılması Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/EgitimSistemindeKaliteninArtirilmasiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf. google scholar
• Tekindal, M. (2018). Türkiye’de sosyal yardımların yapısal işlevsel yaklaşıma göre analizi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(2), 335-362. google scholar
• Tiyek, Y. (2016). Yerel yönetimlerin sosyal politika uygulamalarındaki rolü: İstanbul büyükşehir belediyesi sosyal yardım birimi örneği. Yerel Politikalar, 0 (2) , 53-84. google scholar
• Turğut, F. (2016). Türk siyasetinde son dönem aile politikaları. SEFAD, 35, 411-426. google scholar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016). Aile Bütünlüğünü Olumsuz Etkileyen Unsurlar ile Boşanma Olaylarının Araştırılması ve Aile Kurumunun Güçlendirilmesi için Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu. google scholar
• TÜİK. (2020). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-Bolgesel-Sonuclari-2020-37405, Erişim tarihi: 12.09.2021 google scholar
• TÜİK. (2021). İstatistiklerle Aile, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2020-37251, Erişim tarihi: 12.09.2021 google scholar
• TÜİK. (2021). İstatistiklerle Kadın, 2021. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021-45635, Erişim tarihi: 12.09.2021 google scholar
• TÜİK. (2021). Sosyal Koruma İstatistikleri, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2020-37193, Erişim tarihi: 12.02.2022. google scholar
• TÜİK. (2022). Sosyal Koruma İstatistikleri, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2021-45744, Erişim tarihi:14.10.2023. google scholar
• TÜİK. (2023). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685#: :text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=T%C3%BCrkiye’de%20ikamet%20eden%20n% C3%BCfus,575%20bin%20441%20ki%C5%9Fi%20oldu. google scholar
• TÜİK. (2023). İstatistiklerle Aile, 2022. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2022-49683, Erişim tarihi: 18.05.2023 google scholar
• TÜİK. (2023). İstatistiklerle Çocuk 2022. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/istatistiklerle_cocuk.pdf, Erişim tarihi: 14.10.2023. google scholar
• TÜİK. (2023). İstatistiklerle Yaşlılar 2022. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/istatistiklerle_yaslilar_tr.pdf, Erişim tarihi: 16.10.2023 google scholar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016). Aile Bütünlüğünü Olumsuz Etkileyen Unsurlar ile Boşanma Olaylarının Araştırılması ve Aile Kurumunun Güçlendirilmesi için Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/media/4129/meclis-aras-tirma-komisyonu.pdf google scholar
• URL 1: UNDP. What are the Sustainable Development Goals?. Erişim Adresi: https://www.undp.org/sustainable-development-goals, Erişim Tarihi: 13.09.2022. google scholar
• URL 2: UNICEF-Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Erişim adresi: https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme. Erişim tarihi: 24.10.2023 google scholar
• URL 3: Ankara Büyükşehir Belediyesi. Aile yaşam merkezleri. Erişim Adresi: https://www.ankara.bel.tr/sosyal-hizmetler/aile-yasam-merkezleri, Erişim Tarihi: 02.05.2021 google scholar
• World Economic Forum (2023). Global Gender Gap Report, 2023. Erişim Adresi: https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2023.pdf, erişim tarihi: 16.10.2023 google scholar
• Yazıcı, E. (2014). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile bakım yönteminde yeni yaklaşımlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 342-370. google scholar
• Zengin, H. (2018). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Çocuk Ödenekleri: Seçili Ülkeler ve Türkiye’deki Uygulamalar. Uzmanlık Tezi, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. google scholar