Şairlere veznin yanısıra çoğunlukla konuyu yönlendiren kafiye ve redif gibi araçlarla gelenek denen soyut kavramın içinde kendilerince yer alma imkânı veren nazire, klasik Türk şiirinin temel kavramlarından biridir. Ağırlık merkezi aşk olan Divan edebiyatında, sevgilisine kavuşma ümidiyle yaşayan âşığın psikolojisini en iyi yansıtan zaman dilimi gecedir. Bu makale ise redifinde gice/gece kelimesi geçen şiirler üzerinden bir değerlendirme çabasıdır. Öncelikle nazire ve redif terimleri hakkında bilgiler sıralanmış, akabinde gece kelimesinin kavram alanı tarif edilmiştir. Nazire ve matla mecmuaları ile divanlardan toplam 59 şairin redif içinde gice/gece kelimesine yer verdikleri belirlenmiştir. Redif çeşitlenmelerine 59 şairden en az iki gazelle örnek bulma ihtimalinden ötürü yazının malzemesi, “-â, -eh, -em, -en, -er, -et bu gice”, “-ân+ bu gice” ve “-ân+ her gice” kafiye+redif dizilişlerinin meydana getirdiği nazire ağlarıyla sınırlandırılmıştır. Sıfat takımı biçimindeki “bu gice” ve “her gice” redifleri, klasik Türk şiirinde daima âşık sayılan şairlerin sevgiliyi görmeyi bekleme mihverinde takındıkları iyimser ya da kötümser bakış açılarını zaman olarak pekiştiren zarflama göreviyle karşımıza çıkmıştır. XIV. yy. ile XV. yy.’ın ilk yarısında Ahmedî (1334/5-1413) ve Şeyhî (1371-1376-1431?) ile karşımıza çıkan “-â bu gice” kafiye+redif dizilişine ait gazeller, bu izleğin ilk zemin şiir örnekleridir. Mamafih Nevâyî (1441-1501)’nin Garâ’ibü’s-Sıgar’da “-ân her kiçe” kafiye ve redifiyle yazdığı gazeliyle başlayan ve Fâtih devrinin “sultânü’ş-şu‘arâ”sı Ahmed Paşa (?-1496/97)’nın hem “bu gice” hem de “her gice” redifli ve “-ân” mürdef kafiyeli gazelleriyle genişleyerek devam eden başka bir nazire izleği daha oluştuğu görülmüştür.
-
-
-
A nazire [a poem modeled after another in terms of form and content] allows poets the opportunity to take part in the tradition with tools such as meter, rhyme and redif [words/suffixes with same meaning and function repeated after a rhyme] that mostly guide the subject, and is an essential idea of traditional Turkish literature. Diwan literature generally focuses on love, with night being a period of time that best reflects the psychology of the lover who lives with the hope of meeting their lover. This article is also an effort to evaluate the poems with the Turkish word gice/gece [night] in their redif. First of all, information about the terms nazire and redif is listed, then the conceptual area of the gece is described. Some 59 poets from nazire and matla [first couplet of ghazal] journals and from diwans were determined to have used the word gece in their redifs as a word on its own and as a part of phrases that include various grammatical elements. Due to the possibility of finding examples of redif variations in at least two ghazals from 59 poets, the material of the article is limited to the suffixes of -â, -eh, -em, -en, -er, -et bu gice [this night], -ân + bu gice and -ân + every gice [every night]. The redifs of bu gice and her gice in the form of adjectives have appeared adverbial element that reinforces the optimistic or pessimistic perspectives of poets always being considered in love in classical Turkish poetry and that is line with waiting to see one’s lover. The ghazals belonging to the rhyme + redif sequence -â bu gice, which appears with Ahmedî (1334/5- 1413) and Şeyhî (circa 1376-1431) are the first zemin [groundwork] examples of poetry from this chain. Another nazire chain is -ân her kiçe, which begins with Nevâyî's ghazal in “Garâ’ibü’s-Sıgar”. Ahmed Pasha (?-1496/97) was the Sultânü’ş-şu‘arâ of the Fâtih period and can furthermore be said to have expanded this nazire chain by using both bu gice and her gice redifs.
-
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Turkish Language and Literature (Other) |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Project Number | - |
Publication Date | December 27, 2023 |
Submission Date | April 2, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 Volume: 63 Issue: 2 |