İKİ SOSYOLOJİ AKIMININ TEMSİLCİSİ CAHİT TANYOL İLE ŞERİF MARDİN’İN EĞİTİMLERİ, ÇALIŞMA HAYATLARI, ESERLERİ VE SOSYAL BİLİME KATKILARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 29 - 62, 30.06.2018

Erkan Çav

Öz

Sosyal bilimcilerin karşılaştırmalı incelemesi, ilgili kişilerin kendisi ve
eserleri hakkında bilgi verdiği kadar temsil ettikleri düşüncelerin ve akımların
değerlendirilmesini de sağlar. Bu kapsamda Cahit Tanyol (1914- …) ile Şerif
Mardin (1927-2017) arasında yapılacak karşılaştırma bu yönde derinlikli bir bakış
sağlar. Cumhuriyet dönemi sosyal bilim ve sosyoloji çalışmalarının bu iki öncü
ismi, 1950’li yıllardan itibaren çalışmaları, faaliyetleri ve eserleri ile kendilerini
Türkiye’deki sosyal bilim alanlarında göstermişlerdir. Çalışmamız, bu iki sosyal
bilimcinin/sosyoloğun üzerinden Türkiye’deki sosyal bilim eğitimini, akademik
yapıları, sosyal bilim akımlarını, eserlerinin teorik arka planlarını, özelliklerini,
üretim dönemlerini ve metodolojilerini ortaya koyar, çalışma alanları üzerinden
karşılaştırmalı düşünme imkânı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Cahit Tanyol, Şerif Mardin, Sosyoloji Akımları, İstanbul Sosyolojisi, Yorum Sosyolojisi, Sosyoloji Tarihi, Karşılaştırmalı Sosyoloji

İKİ SOSYOLOJİ AKIMININ TEMSİLCİSİ CAHİT TANYOL İLE ŞERİF MARDİN’İN EĞİTİMLERİ, ÇALIŞMA HAYATLARI, ESERLERİ VE SOSYAL BİLİME KATKILARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Öz

A comparative study of social scientists also provides an assessment of the thoughts and trends they represent as much as they give information about themselves and their works. In this context, the comparison between Cahit Tanyol (1914- ...) and Şerif Mardin (1927-2017) provides an in-depth look at this comparison. The names of the two leading Republican era of social science and sociology, studies beginning in the 1950s, showed themselves in activities and social sciences in Turkey with his work. Our study of these two social scientists of / sociologist out of the social science education in Turkey, academic structure, social science streams, the theoretical background of the artifacts, features, revealed the production period and methodologies, provides comparative thinking about the opportunity through the work area.

Anahtar Kelimeler

Cahit Tanyol, Şerif Mardin, Sociological Schools, Istanbul Sociology, Commentary Sociology, History of Sociology, Comparative Sociology

Kaynakça

• Akpolat, Yıldız, “Türk Devrimine Muhafazakâr Kanattan İki Bakış: Peyami Safa ve Mümtaz Turhan”, Türkiye’de Karşıt Muhafazakarlık Biçimleri: Modern Muhafazakârlık Biçimleri, Editörler: Ertan Eğribel, Ufuk Özcan ve H. Bayram Kaçmazoğlu, Sosyoloji Yıllığı 2 3, D oğu Kitabevi, İstanbul, s. 361-370.
• Aktay, Yasin, “Halife Sonrası Şatlarda İslâmcılığın Öz-Diyar Algısı”, İslâmcılık-Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt:6, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004, s. 69-95.
• Arlı, Alim, “Şerif Mardin bibliyografyası: 1950-2007”, Şerif Mardin Okumaları, Editör: Taşkın Takış, Doğubatı Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2013, s. 267-310.
• Arlı, Alim, Oryantalizm & Oksidentalizm ve Şerif Mardin, Küre Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2014 Asırlık Sosyoloji, Editör: Köksal Alver, Sosyoloji Divanı Dergisi Özel Sayısı, Sayı:4, 2014.
• Çav, Erkan Dramın Aydını Cahit Tanyol: Şair-Öğretmen-Felsefeci-Sosyolog, Kesit Yayınları, İstanbul, 2011. “Cahit Tanyol’un Düşünce Hayatı ve Türkiye Sosyolojisindeki Yeri”, Sosyologca, Sayı:11-12, Ekim 2016, s. 259-275. “Öncü bir sosyal bilimci” (Şerif Mardin Yazı Dizisi 1), Milat, 13 Eylül 2017 “Sosyolog değil, siyaset bilimciyim” (Şerif Mardin Yazı Dizisi 2), Milat, 14 Eylül 2017 “Yorum sosyolojisinin Türkiye’deki kurucusu” (Şerif Mardin Yazı Dizisi 3), Milat, 15 Eylül 2017 “Şerif Mardin’i eleştirmek…” (Şerif Mardin Yazı Dizisi 4), Milat, 16 Eylül 2017
• Doğan, Necmettin, “Şerif Mardin, Türk Sosyolojisi ve Sosyolojik Teori”, Şerif Mardin Okumaları (içinde), Editör: Taşkın Takış, Doğubatı Yayınları, 2. Baskı, 2013, s. 19-41.
• Mardin, Şerif Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çevirenler: Mümtazer Türköne,Fahri Unan ve İrfan Erdoğan, İletişim Yayınları, 5. Baskı, İstanbul,2004 (İlk baskı 1962, İngilizce; Türkçe ilk baskı 1996).Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1905-1908, İletişim Yayınları, 11. Baskı,İstanbul, 2004 (İlk baskı 1964).Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul, 13. Baskı, 2004 (İlk baskı,1969)İdeoloji, İletişim Yayınları, 10. Baskı, İstanbul, 2004 (İlk baskı 1976).Bediüzzaman Said Nursi Olayı: Modern Türkiye’de Din ve ToplumsalDeğişim, Çeviren: Metin Çulhaoğlu, İletişim Yayınları, 9. Baskı,İstanbul, 2003 (İlk baskı 1989, İngilizce).Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler 1), Derleyenler: MümtazerTürköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, 12. Baskı, İstanbul,2004.Siyasal ve Sosyal Bilimler (Makaleler 2), Derleyenler: MümtazerTürköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, 7. Baskı, İstanbul,2003.Türkiye’de Din ve Siyaset (Makaleler 3), Derleyenler: MümtazerTürköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, 10. Baskı, İstanbul,2004.Türk Modernleşmesi (Makaleler 4), Derleyenler: Mümtazer Türköne veTuncay Önder, İletişim Yayınları, 14. Baskı, İstanbul, 2004.Türkiye, İslâm ve Sekülarizm (Makaleler 5), İletişim Yayınları, 4.Baskı, İstanbul, 2015
• Tanyol, Cahit Sanat ve Ahlak, İ.Ü.E.F. Yayınları, Yayın No:577, İstanbul,1954.Cahit Tanyol, Sosyal Ahlak: Laik Ahlaka Giriş, İ.Ü.E.F. Yayınları,Yayın No:848, İstanbul, 1960.Kuruluş ve Fetih Destanı, Gün Matbaası, İstanbul, 1969 (2. baskı,Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004).Sosyolojik Açıdan Din Ahlak Laiklik ve Politika Üzerine Diyaloglar,Okat Yayınevi, İstanbul, 1970.Atatürk ve Halkçılık, Türkiye İş Bankası Yayınları, Atatürk’ünDoğumunun 100. Yılı Dizisi No:6, Ankara, 1981.60. Türk Edebiyatında Yahya Kemal, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1985(Genişletilmiş 2. baskı, Özgür Yayınları, 2008).Laiklik ve İrtica, Altın Kitaplar, İstanbul, 1989.Çankaya Dramı: Silahlı Ordu/Silahsız Ordu, Altın Kitaplar, İstanbul,1990 (2. baskı, Altın Kitaplar, 2007, yeni önsözle).Son Liman, Armoni Yayınları, İstanbul, 1992.Türkler ile Kürtler, Era Yayınları, İstanbul, 1993 (2. baskı, GendaşYayınları, 1999).Schopenhauer’da Ahlak Felsefesi, Gendaş Yayınları, İstanbul, 1998.Neden Türban: Şeriat ve İrtica, Gendaş Yayınları, İstanbul, 1999.Düş Yorgunu, Gendaş Yayınları, İstanbul, 2001 (Kuruluş ve FetihDestanı ve toplu şiirler).Hoca Kadri Efendi’nin Parlamentosu, Gendaş Yayınları, İstanbul,2003.O Zaten Yoktu, Altın Kitaplar, İstanbul, 2007.Mamato, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2012.Sancılı Toprak, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2013.Düşünce Dünyamın Konukları, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2015.Türünde Tek Devlet İngiltere, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2015.Ahirette 1 Açıkoturum, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2015.Edebiyat Yazıları, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2016.Dost Gözü, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2016.Hoca Kadri Efendi’nin Partisiz Parlamentosu, PiyaArt Yayınları,İstanbul, 2016.Hocam Ernst von Aster’in Penceresinden 16. Ve 17. Yüzyıl İngilizFelsefe Dünyasına Bakmak, PiyaArt Yayınları, İstanbul 2016.O Zaten Yoktu, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2016.Limana Dönseydi Gemi, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2016.İslâmiyet ve Sosyalizm, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2016.Laiklik ve İrtica, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2017.Peşke Binamlısı Köyü, PiyaArt Yayınları, İstanbul, 2017. Türk Sosyolojisinde Üç Bilim İnsanı: Cahit Tanyol-Mübeccel Kıray-ŞerifMardin, Haz. Çağlayan Kovanlıkaya ve Erkan Çav, Bağlam Yayınları,İstanbul, 2010.Türkiye Sosyolojisinin Yüz Yıllık Serüveni, Editör: Hale Okçay, DuvarYayınları, İzmir, 2015.Türkiye’de Sosyoloji Üniversitede 101. Yıl, Editörler: Ertan Eğribel, UfukÖzcan, H. Bayram Kaçmazoğlu, Sezgin Kızılçelik, Sosyoloji Yıllığı24, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2016.Türkiye’de Sosyolojinin 100 Yılı, Editör: Nevin Güngör Ergan, İstanbulÜniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji Konferansları, Sayı: 52 / 2015ve EK Sayı: 53 / 2016.Türkiye’de Sosyolojinin 100. Yılı, Editörler: Yücel Bulut ve Enes Kabakcı,İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, Sayı: 28-29,2014.
• Yörükan, Ayda ve Yörükan, Turhan, Cahit Tanyol ve Sosyoloji, Batur Matbaası, İstanbul, 1963.