Karaca (Capreolus capreolus), Karayaka Koyunu ve Saanen Keçisi (Capra aegagrus hircus) Metapodial Kemiklerinin Morfometrik Olarak İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 4, 595 - 602, 31.12.2023

Sedef Selviler Sizer , Fatmanur Sıla Keskin , Bedirhan Çamoğlu , Semih Kurt , Burcu Onuk , Murat Kabak

https://doi.org/10.35229/jaes.1330401

Öz

Memeli hayvanların iskelet sistemleri başta genetik faktörler olmak üzere birçok faktöre bağlı olarak morfolojik değişiklikler göstermektedir. Türler arasındaki osteolojik farklılıkların belirlenmesinde morfometrik verilerden yararlanılmaktadır. Özellikle memelilerde metapodial kemiklerin şeklinin ve boyutunun tür ayrımında ayırt edici bir özellik olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bu çalışma ile 3 farklı tür ruminant’ta metapodial kemiklerin morfometrik verilerinin alınarak türler arası benzerlik ve farklılıklarının belirlenmesi amaçlandı. Çalışmada 3 adet karaca (Capreolus capreolus), 3 adet Karayaka koyunu, 2 adet Saanen keçisi (Capra aegagrus hircus)’ne ait toplam 8’er adet metapodial kemikler kullanıldı. Metapodium’larda ölçüm için kullanılan 13 parametreden (GL, Bp, Dp, SD, DD, Bd, Dd, DIM, DEM, DIL, DEL, WCM, WCL) morfometrik ölçümler alındı. Kemiklere ait ölçümler Duncan çoklu karşılaştırma testi ile analiz edildi. Tüm istatistiksel analizler ve hesaplamalar IMB SPSS Statistics 21.0 istatistik programı ile yapıldı. Metacarpus için GL ve SD değerlerinin karaca, Saanen keçisi ve Karayaka koyunu’nda önemli derecede farklı bulunması bu parametrelerin türler için ayırt edici olduğunu gösterdi. Karaca’da bu parametrelere ek olarak Bp, Bd, Dd, DIM, DIL ve WCL değerlerinin karaca için ayırt edici diğer parametreler olduğu belirlendi. Metatarsus için tüm türlerde GL, SD, Bd parametrelerinin tür ayrımında kullanılabileceğini ortaya kondu. Bunun yanında Saanen keçisi metatarsus’unda Bp, Dp, Dd, DIM, DIL ve WCM değerlerinin tür için belirleyici özellik bakımından çok önemli DEM ve WCL değerleri ise önemli olarak saptandı. Karayaka koyunu’nda ise DD ve DEL değerleri önemli belirleyici özellikti.

Anahtar Kelimeler

: metacarpus, metatarsus, osteometri, varyasyon

Morphometric Examination of the Metapodial Bones of Roe Deer (Capreolus capreolus), Karayaka Sheep and Saanen Goat (Capra aegagrus hircus)

Öz

Skeletal systems of mammals show morphological changes depending on many factors, especially genetic factors. Morphometric data are used to determine the osteological differences between species. It is known that the shape and size of metapodial bones, especially in mammals, are used as a distinguishing feature in species differentiation. In this study, it was aimed to obtain morphometric data of metapodial bones in 3 different species of ruminantia and to determine the similarities and differences between species. In the study, a total of 8 metapodial bones from 3 roe deer (Capreolus capreolus), 3 Karayaka sheep, and 2 Saanen goats (Capra aegagrus hircus) were used. Morphometric measurements were taken from 13 parameters (GL, Bp, Dp, SD, DD, Bd, Dd, DIM, DEM, DIL, DEL, WCM, WCL) used for measurement in metapodiums. Bone measurements were analyzed by Duncan multiple comparison test. All statistical analyzes and calculations were made with the IMB SPSS Statistics 21.0 statistical program. The fact that GL and SD values for metacarpus were significantly different in roe deer, Saanen goat and Karayaka sheep showed that these parameters were distinctive for the species. In addition to these parameters, Bp, Bd, Dd, DIM, DIL and WCL values were determined to be other distinguishing parameters for roe deer. It was revealed that GL, SD, Bd parameters for metatarsus can be used in species differentiation in all species. In addition, Bp, Dp, Dd, DIM, DIL and WCM values in Saanen goat metatarsus were very important for the species, while DEM and WCL values were found to be significant. In Karayaka sheep, DD and DEL values were important determinants.

Anahtar Kelimeler

: metacarpus, metatarsus, osteometry, variation.

Kaynakça

• Alpak, H., Onar, V. & Mutuş, F. (2009). The relationship between morphometric and long bone measurements of the Morkaraman sheep. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 33(3), 199-207.
• Azarpajouh, S., Munita, M.P. & Calderón Díaz, J.A. (2021). Length of metacarpal and metatarsalbones in five Iranian sheep breeds and their associations with ungula measurements. Bio Med Central Veterinary Research, 17(1), 1-9.
• Bacınoğlu, D. (2006). Kıvırcık ırkı koyunlarda metapodium’ların morfometrik ve stereolojik metodlarla incelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çakır, A., Kabak, M. & Öğüt, İ. (1998). Karacada (capreolus capreolus) metapodium ve capsula ungulae'nin makro anatomik ve morfometrik olarak incelenmesi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 45(02.03).
• Czyzowski, P., Okrasa, A., Beeger, S. & Karpinski, M. (2021). The use of radiography for measurements of the medullary cavity in the metacarpal bone in the European roe deer Capreolus capreolus for assessment of ontogenetic quality-preliminary study. Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, 17(4).
• Demiraslan, Y. (2018). Skeletal remains of ruminantia uncovered in excavations performed in ancient city of Kibyra. Journal of Applied Biological Sciences, 12(2), 12-18.
• Demiraslan, Y., Gürbüz, I., Aslan, K. & Akbulut, Y. (2015). The stereological and morphometrical analysis of metapodium in Tuj and Morkaraman sheep. Arc Journal of Animal and Veterinary Sciences, 1(1), 12-23.
• Demiraslan, Y., Gürbüz, İ., Kırbaş, G. & Aslan, K. (2019). Hemşin koyunlarında metapodium’ların morfometrik ve stereolojik incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 1-14.
• Dursun, N. (2007). Veteriner Anatomi I.Medisan Yayınevi Ankara.
• Gudea, A. & Ștefan, A. (2013). Histomorphometric, fractal and lacunarity comparative analysis of sheep (Ovis aries), goat (Capra hircus) and roe deer (Capreolus capreolus) compact bone samples. Folia morphologica, 72(3), 239-248.
• Guintard, C. & Lallemand, M. (2003). Osteometric study of metapodial bones in sheep (Ovis aries, L. 1758). Annals of Anatomy-Anatomischer Anzeiger, 185(6), 573-583.
• Gündemir, O., Pazvant, G., Jashari, T. & Dayan, M. (2020). A morphometric study of metapodium in bardhoka sheep. Research in: Agricultural & Veterinary Sciences, 4, 30-38.
• Kahraman, M., Demircioglu, I., Gungoren, G., Gundemir, O., Ozkan, E., Das, A. & Yilmaz, B. (2022). Determination of the correlations between the morphological characteristics and metapodial radiometric measurements of Awassi sheep. Eurasian Journal of Veterinary Sciences, 38(3).
• König, H. E. & Liebich, H. G. (2013). Veterinary Anatomy of Domestic Mammals: Textbook and Colour Atlas: Thieme Medical Publishers, Incorporated.
• Onar, V., Pazvant, G. & Belli, O. (2008). Osteometric examination of metapodial bones in sheep (Ovis aries L.) and goat (Capra hircus L.) unearthed from the Upper Anzaf Castle in Eastern Anatolia. Revue de Médecine Vétérinaire -Toulouse, 159, 150-158.
• Özger, G. (2021). The Late Bronze Age animal mobility and herding strategies: A geometric morphometric study of Ovis aries and Capra hircus remains from Hittite period Šapinuwa (Ortaköy/Turkey). Middle East Technical University.
• Pazvant, G., Onar, V., Alpak, H., Kahvecioğlu, O., Armutak, A. & Kızıltan, Z. (2015). Osteometric examination of metapodial bones in sheep (Ovis aries L.) and goat (Capra hircus L.) unearthed from the Yenikapı Metro and Marmaray excavations in Istanbul. Kafkas Universitesi Veteriner Fakultesi Dergisi, 21(2).
• Pourlis, A., Katsoulos, P. & Chatzis, T. (2017). Metrical data of metapodial bones in female Karagouniko sheep and Hellenic goat. Revue de Medecine Veterinaire, 168(10/12), 241-246.
• Rowley-Conwy, P. (1998). Improved separation of Neolithic metapodials of sheep (Ovis) and goats (Capra) from Arene Candide cave, Liguria, Italy. Journal of Archaeological Science, 25(3), 251- 258.
• Shehu, S., Bello, A., Danmaigoro, A., Abdulrasheed, H., Atabo, S. & Mahmud, M. (2019). Osteometrical study on age related changes of the skull of Yankasa ram. Journal Of Animal Science And Veterinary Medicine , 4(2), 71-77.
• Sisson, S., Grossman, J. D., & Getty, R. (1975). Sisson and Grossman's The Anatomy of the Domestic Animals: Saunders.