The Place and Importance of Turkish Incunable Printings in the History

Year 2014, Volume: 2 Issue: 1, 28 - 37, 31.05.2014

Mehmet Ali Akkaya

Abstract

The most important step for the literature world between "the invention of writing" and "transition to computer technology" is the starting of use of printing house led by Gutenberg and its proliferation. This innovation that affected the progress of history has also created its own terminology along with distinctive practices. The first printed book and the term incunable used to express the printing process of these books is one of them. For Turkish book printing that has been quite late to incorporate printing house, there is a period defined with this term, and printing houses which have been active during this period and printed books exist. It would be the best way to try to define with the values fed by Turkish cultural and social life in determining the period of “Turkish incunable” which is defined between different dates almost in every study. It should be remembered while giving the definition and the period that "Turkish incunable" has an honorable place for both our printing house' start and its development until our day. The experiences of Turkish incunable printings have encouraged the ones intended to be active in this field, eased and shortened the way to do it.

Keywords

Printing house, Printing house-Turkish, Printing house-Europe, Incunable, Social development.

References

• Adıvar, A. (1943) Osmanlı Türklerinde İlim (2nd ed), Ankara: Maarif.
• Afyoncu, E. (2001) ‘İlk Türk Matbaasının Kurucusu Hakkında Yeni Bilgiler’, Belleten, LXV(243): 607-626.
• Akkaya, M. A. (2003) ‘Türk Beşikdevri Basmalarında Yazma Kitap Geleneğinin Etkileri ve İç Kapağın Gelişimi’, Master’s Thesis, İstanbul University.
• Alkım, U. B (1991) ‘Yazının Başlangıcı’, Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 3-16.
• Alpay, M. (1973) ‘Türkçe Basma Kitapların Beşik (İnkunabel) Devri’, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Yıllığı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 587-599.
• Babinger, F. (2004), Müteferrika ve Osmanlı Matbaası: 18. Yüzyılda Osmanlı’da Kitabiyat, İstanbul: Tarih Vakfı.
• Baysal, J. (1976) ‘II. Rakoczi Ferenc’in Çevirmeni Müteferrika İbrahim ve Türklerin İlk Bastıkları Kitaplar’, Türk Macar Kültür Münasebetleri Işığı Altında II. Rakoczi Ferenc ve Macar Mültecileri Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 217-215.
• Baysal, J. (1992) Kitap ve Kütüphane Tarihine Giriş (2nd ed), İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Baysal, J. (2010) Müteferrika’dan Birinci Meşrutiyete Kadar Osmanlı Türklerinin Bastıkları Kitaplar 1729-1875 (2nd ed), Ed. H. S. Keseroğlu and İ. Mengülerek, İstanbul: Hiperlink.
• Baysal, J. (1983) ‘Yazı Devriminden Önce ve Sonra Türk Yayın Hayatı’, Harf İnkılabı Sempozyumu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 21-34.
• Berkes, N. (2003) Türkiye’de Çağdaşlaşma (4th ed), Ed. A. Kuyaş, İstanbul: Yapı Kredi.
• Beydilli, K. (1997) Mühendishane ve Üsküdar Matbaalarında Basılan Kitapların Listesi ve Bir Katalog, İstanbul: Eren.
• Beydilli, K. Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishane Matbaası ve Kütüphanesi (1776-1826), İstanbul: Eren.
• Binark, İ. (1977) ‘Türkiye’ye Matbaanın Geç Girişinin Sosyal-Psikolojik Sebepleri’, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 26(1): 23-47.
• Blanck H. (2000) Antikçağda Kitap, Tra. Z. Aksu, Ankara: Dost.
• Bloom, J. M. (2003) Kağıda İşlenen Uygarlık: Kağıdın Tarihi ve İslam Dünyasına Etkisi, Trns. Z. Kılıç, İstanbul: Kitap.
• Burke, P. (2001) Bilginin Toplumsal Tarihi, Tra. M. Tunçay, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Carleson, E. (1979) İbrahim Müteferrika Basımevi ve Bastığı İlk Eserler, Ed. M. Akbulut, Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Çakın, İ. (2004) ‘Müteferrika Matbaası’nın Düşündürdükleri ve Avrupa’da Basımcılığın Etkileri: Gelecek İçin Geçmişi Anlamak’, Bilgi Dünyası, 5(2): 153-167.
• Demirel, Ş. (1982) ‘İbrahim Müteferrikanın Füyuzat-ı Mıknatısiye (Mıknatısın Yararları) Adlı Kitabı’, Atatürk’ün 100. Doğum Yılına Armağan, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi, 265-330.
• Demiriş, B. (1995) Eskiçağ’da Yazı Araç ve Gereçleri, İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.
• Develioğlu, F. (1970) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Doğuş.
• Dhal, S. (1999) Antikçağ’dan Günümüze Her Yönü İle Kitabın Tarihi, Tra. M. Dündar, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Eisenstein, E. L. (1997) The printing press as an agent of change: Complete ın one volume, Reprint, Cambridge: Cambridge University Press.
• Ersoy, O. (1998) ‘İlk Türk Basımevinde Basılan Kitapların Fiyatları’, Kütüphaneciliğimizde 40 Yıl, Ed. D. Atılgan, Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği, 424-432.
• Foot, M. M. (1998) History of Bookbinding As a Mirror of Society, London: The British Library.
• İhsanoğlu, E.and Aynur, H. (2003) ‘Yazmadan Basmaya Geçiş: Osmanlı Basma Kitap Geleneğinin Doğuşu (1729-1848)’, Osmanlı Araştırmaları – Prof. Dr. Nejat Göğünç’e Armağan-1, 219-255.
• Jean, G. (2002) Yazı İnsanlığın Belleği, Tra. N. Başer, İstanbul: Yapı Kredi.
• Kabacalı, A. (1989) Türk Kitap Tarihi: Cilt I Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar (2nd ed), İstanbul: Cem.
• Kapr, A. (1996) Johann Gutenberg: The Man and his Invantion, Tra. D. Martin, Guildford: Scholar Press.
• Karatay, H. F. (1941) Alfabetik Katalog Kaideleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Keseroğlu, H. S. (1989) Halk Kütüphanesi Politikası ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Durum, İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Kut, T. (1996) Yazmadan Basmaya: Müteferrika Mühendishane Üsküdar, İstanbul: Yapı Kredi.
• Küçükcan, B. (2006) ‘Dünden Bugüne Matbaanın Serüveni’, Leman Şenalp’e Armağan, İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği, 158-172.
• Mason, S. S. (2001) Bilimler Tarihi, Tra. U. Daybelge, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• McKitterick, D. (2005) Print, Manuscript and the Search for Order 1450-1830, Cambridge: Cambridge University Press.
• Milli Kütüphane Eski Harfli Basma Eserler Bibliyografyası, [CD-ROM] (2001) Ankara: Milli Kütüphane.
• Neumann, C. K. (2005) ‘Üç tarz-ı mütalaa: Yeniçağ Osmanlı Dünyasında Kitap Okumak ve Yazmak’, Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar, 1(241): 51-76.
• Nuhoğlu, H. Y. (1980) ‘Müteferrika Matbaasının Kurulması İçin Verilen Fetva Üzerine’, Proc. of Basım ve Yayıncılığımızın 25. Yılı Bilimsel Toplantısı, Ankara, 119-126.
• Öcal, O, (1971) Kitabın Evrimi, Ankara: Türkiye İş Bankası.
• Offenberg, A. K. (1994) ‘İstanbul’da Basılan İlk Kitap’, Tra. R. Belli, Müteferrika, 4: 3-18.
• Ronan, C. A. (2003) Bilim Tarihi: Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi, Ankara: TÜBİTAK.
• Sabey, O. (2006) İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni 1726-1746 (Yeniden Değerlendirme), İstanbul: Yeditepe.
• Şen, A. (1995) İbrahim Müteferrika ve Husü’l-Hikem Ffi Nizam’l Ümem, Ankara: Türk Diyanet Vakfı.
• Şenalp, L, (1959) Dört Dilde Kütüphanecilik Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Tekeli, İ. and İlkin, S. (1993) Osmanlı İmparatorluğunda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşum ve Dönüşümü, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Topdemir, H. G. (2002) İbrahim Müteferrika ve Türk Matbaacılığı, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Tuğlacı, P. (1991) ‘Osmanlı Türkiye’sinde Ermeni Matbaacılığı ve Ermenilerin Türk Matbaasına Katkısı’, Tarih ve Toplum, XV(16): 48-56.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 2. Kısım XVIII. Yüzyıl (3rd ed), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Nadir Eserler Kataloğu (2002) Ed. K. Çelik, İstanbul: Yapı Kredi.
• ‘Yazının Çetin Yolları’ (2002) Focus, 2002/4-112414, 88-94.
• Yıldız, N. (2000) Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu.