Abstract
Amaç: Uçucu yağlar; doğal kaynaklardan elde edilen ve vücutta fizyolojik etkilere sebep olan karışımlardır. Bu etkiler, uçucu yağın kimyasal bileşimine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu nedenle, kullanılacak uçucu yağların dikkatli seçilmesi, beklenen etkinin görülebilmesi adına son derece önemlidir. Piyasada satılan uçucu yağların kaynağına ve kalitesine dair doğru bilgiye ulaşmak ise her zaman mümkün olmamaktadır. Fitoterapi ve aromaterapide terapötik ajan olarak, kimyasal içeriği bilinen ya da farmakope kalitesinde olan uçucu yağlar tercih edilmektedir. Bu uçucu yağlar; ağrı, uykusuzluk, egzema, stres nedenli anksiyete, depresyon ve hazımsızlık gibi ruhsal ve fiziksel rahatsızlıklarda etkin bir şekilde kullanılmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma kapsamında; 10 adet lavanta uçucu yağı numunesi, 8 adet biberiye uçucu yağı numunesi, 10 adet limon uçucu yağı numunesi, 8 adet nane uçucu yağı numunesi, 9 adet bergamot uçucu yağı numunesi ve 6 adet fesleğen uçucu yağı numunesi olmak üzere, piyasada satışı olan 16 markanın, toplamda 51 adet uçucu yağının farmakope analizi yapıldı. Lavanta, biberiye, nane ve limon uçucu yağları için Türk Farmakopesi (2017), bergamot uçucu yağı için Fransız Farmakopesi (1991), fesleğen uçucu yağı için ise AFNOR Fransız Standartlarında yer alan monograflar doğrultusunda analiz şartları belirlendi. Fesleğen için elde edilen sonuçlar, Randriamiorisoa, 1995 (Manuel Rapide Et Utile Pour Producteurs D’Huiles Essentielles) içeriğindeki referans değerler ile de karşılaştırıldı.
Sonuç ve Tartışma: Piyasadan temin edilen numunelerle yapılan farmakope analizleri sonucunda elde edilen veriler ışığında; analizi yapılan uçucu yağlar arasında; lavanta uçucu yağı numunelerinden 3 tanesinin ve biberiye uçucu yağı numunelerinden 1 tanesinin farmakopeye tam olarak uygun sonuç verdiği, diğer uçucu yağ numunelerinin ise istenen spesifikasyonları tam olarak sağlamadığı görülmüştür. Numunesi temin edilen yağların farmakope analizi sonuçları, piyasadaki pek çok yağın farmakope kalitesinde olmadığını ortaya koymuştur.
Thanks
Yazarlar GC-MS analizlerinin yürütüldüğü Anadolu Üniversitesi, Bitki, İlaç ve Bilimsel Araştırmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (AÜBİBAM)’ne teşekkürlerini sunarlar.
Bu çalışma TÜBİTAK 1512 Girişimcilik Destek Programı (BİGG) kapsamında desteklenmiştir.