Kâzım Karabekir and Progressive Republican Party

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 1091 - 1108, 28.09.2020

Selim Saygın

https://doi.org/10.21551/jhf.798079

Öz

Kâzım Karabekir, who one of the most important officers of the Ottoman Empire recently trained and one of the greatest heroes of the National Struggle, was born in Istanbul in 1882. In 1900, after he graduated from Kuleli Military School, he went toErkan Military School in 1903. In 1905, he graduated from Military Academy as a top of his class and started his military life in 1906 at Manastir as a senior captain. He made important contributions to the War of Independence led by Mustafa Kemal, whom he met at Kuleli Military High School. However, in the revolutions that took place after the victory, his own opinion was not taken and his opposition to some reforms in a intellectual sense caused his disagreement with Atatürk. On the 17th November 1924, he became leader Progressive Republican Party which is the first opposition organization of republican history and was founded to be opposition against Ataturk and the government. He was the second most MP to speak on behalf of his party, he has expressed his opinions many times in the fields of education, economy and military. He promoted and defended his party in many places in the media and did not hesitate to express his ideas for the future of the country. He sharply criticized the closure of his party with the Takrir-i Sükûn Law and saw this as a historical mistake.

Anahtar Kelimeler

Kâzım Karabekir, Grand National Assembly of Turkey, Committee of Union and Progress, National Struggle, Mustafa Kemal Atatürk

Kazım Karabekir ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

Öz

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerde yetiştirdiği önemli subaylarından biri ve Milli Mücadele’nin de en büyük kahramanlarından olan Kâzım Karabekir, 1882 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. 1900 yılında Kuleli Askeri Lisesi’nden mezun olan Karabekir, daha sonra 1903 yılında Erkan-ı Harp Mektebi’ne, başlamıştır. 1905 yılında sınıf birincisi olarak Harp Akademisi’ni bitirdikten sonra 1906 yılında Manastır’da önyüzbaşı olarak görevine başlamıştır.
Kuleli Askeri Lisesindeyken tanıştığı Mustafa Kemal önderliğindeki Kurtuluş Savaşı’na önemli katkıları olmuş, ancak zaferden sonra gerçekleşen inkılâplarda gerek kendi görüşünün alınmaması, gerekse de bazı inkılâplara düşünsel anlamda karşı çıkması Atatürk ile arasının açılmasına neden olmuştur.
17 Kasım 1924 yılında Atatürk’e ve hükümete muhalif olarak kurulan, Cumhuriyet tarihinin ilk teşkilatlı muhalefeti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın liderliğini yapmıştır. Partisi adına mecliste en çok söz alan ikinci milletvekili olmuş, eğitim, ekonomi ve askeri alanlarda fikirlerini birçok kez dile getirmiştir. Basın organlarında birçok yerde partisini tanıtmış ve savunmuş, ülkenin geleceği için fikirlerinin açıklamaktan çekinmemiştir. Takrir-i Sükûn Kanunu ile partisinin kapatılmasını sert bir şekilde eleştirmiş, bunu tarihi bir hata olarak görmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kâzım Karabekir, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Milli Mücadele, Mustafa Kemal Atatürk, İttihat ve Terakki Cemiyeti

Kaynakça

• Ahmad, Feroz. İttihat ve Terakki: 1908 - 1914. 4. basım. Kaynak Yayınları. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2004.
• Akşin, Sina. Ana çizgileriyle Türkiye’nin yakın tarihi: 1789 - 1980. 6. baskı. Ankara: İmaj, 1998.
• Arslan, Mukaddes. “MİLLİ MÜCADELE’DE KAZIM KARABEKİR PAŞA”, 2012, 8.
• Atatürk. Nutuk. C. 1. Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1999.
• Atay, Falih Rıfkı. Çankaya: Atatürk’ün doğumundan ölümünekadar. Pozitif Yayınları Sosyal Tarih Dizisi. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2004.
• Aybars, Ergün. İstiklal Mahkemeleri. C. 1. 2 c. İzmir: İleri, 1995. ———. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. C. 1. İzmir: Zeus kitabevi yayınları, 2004.
• Balcıoğlu, Mustafa. Direnen Millet-Milli Mücadele, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. C. 1. 2 c. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2011.
• Cebesoy, Ali Fuat. Siyasi Hatıralar Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyete. İstanbul: Temel Yayınları, 2011.
• Çavdar, Kazım. Kâzım Karabekir. İzmir: Sobe Matbaası, t.y.
• Çiftçi, Ali. “Kâzım Karabekir’in Siyasal Hayatı”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, 2005.
• Gürler, Hamdi. Paşaların gözüyle Milli Mücadele. 1. basım. Tarih dizisi 13. Kızılay, Ankara: Vadi Yayınları, 2015.
• Güvercin, Özgür. “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının Türk Siyasal Hayatındaki Yeri”. Yüksek Lisans, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, 2007.
• İnönü, İsmet. Defterler, 1919-1973. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
• Karabekir, Kazım. Birinci cihan harbini nasıl idare ettik?: Sarıkamış, Kars ve ötesi. İstanbul: Emre, 1994.
• Karabekir, Kâzım. Bulgaristan Esareti ve Hatıralar Notlar. Tarih. İstanbul: Emre Yayınları, 2003.
• Karabekir, Kazım. Çocuk davamız. İstanbul: Emre Yayınları, 1995.
• Karabekir, Kâzım. Hayatım. 1. baskı. Tarih. İstanbul: YKY, 2014. ———. İstiklâl Harbimiz. C. 1. İstanbul: Emre Yayınları, 2003. ———. İstiklâl Harbimiz. C. 2. İstanbul: Emre Yayınları, 2003. Karabekir, Kazım. İstiklal Harbimizin Esasları(Yakılan Kitap). İstanbul: Sinan Matbaası ve Neşriyat Evi, 1972.
• Karabekir, Kâzım. İttihat ve Terakki Cemiyeti. 1. baskı. Tarih 48. İstanbul: YKY, 2014. ———. Kürt meselesi. Emre Yayınları Yakın Tarih serisi, 32 20. Cağaloğlu, İstanbul: Emre Yayınları, 1994. ———. Nutuk ve Karabekir’den cevaplar. C. 6. 7 c. Sultanahmet, İstanbul: Emre Yayınları, 1997. ———. Nutuk ve Karabekir’den cevaplar. C. 7. 7 c. Sultanahmet, İstanbul: Emre Yayınları, 1997. ———. Paşaların kavgası: inkilap hareketlerimiz. İstanbul: Emre Yayınları, 2000.
• Karabekir, Kâzim. Bir düello bir suikast. Istanbul: Emre, 1995.
• Karpat, Kemal H. Kısa Türkiye tarihi, 1800-2012. 1. baskı. Timaş yayınları. İstanbul: Timaş, 2012.
• Karpat, Kemal H. Türk demokrasi tarihi [sosyal, kültürel, ekonomik temeller. Timaş: İstanbul, 2012.
• Kılıç, Ali. Atatürk’ün sırdaşı: Kılıç Ali’nin anıları. 1. basım. Türkiye İş Bankası Kültür yayınları 409. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2005.
• Kılıç, Sümer. İstiklal Mahkemeleri Adil miydi(İzmir Suikasti İddianame ve Kazım Karabekir’in Savunması). İstanbul: Emre, 1994.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin. Kâzım Karabekir: kendi eserleri, haltercümeleri ve Arşiv Belgeleri’ne göre. Kültür Bakanlığı yayınları ; Türk büyükleri dizisi, 1278. 135. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1991.
• Mumcu, Uğur. Gazi Paşa’ya Suikast. İstanbul: Um:ag, 2010.
• Okyar, Fethi. Üç Devirde Bir Adam. İstanbul: Tercüman, 1988.
• Orbay, Hüseyin Rauf. Siyasi hatıralar. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2009.
• Özalper, Mehmet. “Bir Muhalefet Partisinin İlgası: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2, sy 1 (16 Mart 2015): 117-36.
• Özçelik, Ayfer. Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968. Ankara: Akçağ, 1993.
• Özdemi̇r, Ali Ulvi. “Kazım Karabekir’in Muhalefete Geçişi ve Bu Süreçte Devlet Tarafından İzlenmesi”, t.y., 33.
• Sarıhan, Zeki. Kurtuluş Savaşı günlüğü: açıklamalı kronoloji. 1ci baskı. Türk Tarih Kurumu yayınları. Ankara: Öğretmen Dünyası, 1994.
• Selek, Sabahattin. Anadolu ihtilali. C. 2. İstanbul: Kastaş Yayınları, 1987.
• Semi̇z, Yaşar. “Atatürk ve Kâzım Karabekir Paşa”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sy 4 (01 Aralık 1997): 191-209.
• Soysal, İsmail. Tarihçeleri ve açıklamaları ile birlikte: Türkiye’nin siyasal andlaşmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.
• Stone, Norman. Birinci dünya savaşı. İstanbul: Doğan Kitap, 2010.
• Tansü, Yunus Emre. “KAZİM KARABEKİR’İN DİPLOMAT KİŞİLİĞİ”. Social Sciences Studies Journal 4, sy 25 (01 Ocak 2018): 5448-57.
• Tektosun, Mustafa. “Milli Mücadele Döneminde Doğu Cephesi”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, 2007.
• Turan, Şerafettin. Türk devrim tarihi. 1. basım. Yenişehir, Ankara : Cağaloğlu, İstanbul: Bilgi Yayınevi ; Bilgi Dağıtım, 2004.
• Zürcher, Erik Jan. Cumhuriyet’in ilk yıllarında siyasal muhalefet Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (1924-1925) = Political opposition in the early Turkish Republic: the Progressive Republican Party, 1924-1925. İstanbul: İletişim, 2003.