Özgül Öğrenme Güçlüğü, Otizm ve Zihinsel Yetersizlik Tanısı Almış Çocukların Annelerinin Depresyon ve Anksiyete Düzeylerinin Karşılaştırılması

Year 2023, Volume: 7 Issue: 16, 478 - 499, 31.12.2023

Yasemin Albaş

https://doi.org/10.57135/jier.1398568

Abstract

Araştırmanın amacı, zihinsel yetersizlik, özgül öğrenme güçlüğü (ÖÖG) ve otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısı almış çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri arasında ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma metadolojisi işe koşumlu ve ilişkisel tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcıları İstanbul ili Arnavutköy ilçesinde RAM’a yönlendirilen ve özel eğitim merkezlerinde kayıtlı 40 zihinsel engelli, 40 OSB ve 40 ÖÖG tanısı almış toplamda 120 öğrencinin annelerinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Beck Depresyon Ölçeği” ve “Beck Anksiyete Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin analizinde; “Mann-Whitney U Testi” ,“Kruskal-Wallis H Testi ve “Pearson Korelâsyon” testleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; OSB’li gruptaki annelerin beck anksiyete ve beck depresyon puan ortalamalarının ÖÖG ve zihinsel yetersizlik grubundaki annelerden daha yüksek olduğu görülmüştür. OSB, ÖÖG ve zihinsel yetersizlikle ilgili katılımcıların yaşı, medeni durumu, çocukları dışında evde bakmakla yükümlü olduğu birinin olup olmama durumu ve çalıştığı düzenli işi olup olmama durumu beck anksiyete ve beck depresyon grup ortalama düzeylerini etkilemediği belirlenmiştir. Bununla birlikte ÖÖG ile ilgili katılımcıların eğitim durumu ve çocuk sayısı beck depresyon grup ortalama düzeyini etkilerken, beck anksiyete grup ortalama düzeyini etkilemediği saptanmıştır. OSB, ÖÖG ve zihinsel yetersizlik ile ilgili beck anksiyete ve beck depresyon arasında pozitif yönlü orta ya da yüksek düzeyde kolerasyon olduğu da tespit edilmiştir.

Keywords

Anksiyete, depresyon, özgül öğrenme güçlüğü, zihinsel yetersizlik, otizm spektrum bozukluğu

References

• Adwas, A.A., Jbireal, J.M. ve Azab, A.E. (2019). Anxiety: Insights into signs, symptoms, etiology, pathophysiology, and treatment.The South African journal of medical sciences, 2(10), 80-91.
• Akça, F. (2016). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş ve normal gelişim gösteren çocuğa sahip ebeveynlerin sıkıntıyı tolere etme durumları ile depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Karabük.
• Akturk, U. ve Aylaz, R. (2017). An evaluation of anxiety in parents with disabled children and their coping strategies.International Journal of Caring Sdences, 10(1), 342-53.
• Al-Farsi, O. A., Al-Farsi, Y.M., Al-Sharbati, M. M. ve Al-Adawi, S. (2016). Stress, anxiety, and depression among parents of children with autism spectrum disorder in Oman: a case–control study. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 1943-1951.
• Behjati-Ardakani, Z., Navabakhsh, M. ve Hosseini, S. H. (2017). Sociological study on the transformation of fertility and childbearing concept in Iran. Journal Of Reproduction & Infertility,18(1), 153–161.
• Bektaş, M. ve Aşkın Ceran, M., (2021). Özel gereksinimli çocuk. Dezavantajlı çocuklar içinde(ss.255-310), Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, Ş. (2012). Ağır ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocukların anne - babalarının algıladıkları sosyal destek kaygı ve depresyon düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Bitsika, V. ve Sharpley, C. (2004). Stress, anxiety and depression among parents of children with autism spectrum disorder. Australian Journal of Guidance and Counselling, 14(2), 151-161.
• Buluş, S. ve Ersoy, A, (2019). Engelli çocuğu olan annelerde tükenmişlik: nitel bir çalışma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(3), 764-781.
• Bumin, G., Günal, A. ve Tükel, Ş. (2008). Anxiety, depression and quality of life in mothers of disabled children. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg., 15(1), 6-11.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cortiella, C. & Horowitz, S. H. (2014). The state of learning disabilities: facts, trends and emerging issues.New York: National Center for Learning Disabilities,
• Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),10(1), 213-227.
• Demšar, A. ve Bakracevic, K. (2021). Depression, anxiety, stress, and coping mechanisms among parents of children with autism spectrum disorder. International Journal of Disability, Development and Education, 1-14. DOI: 10.1080/1034912X.2021.1947474.
• Dereli, F. ve Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
• Dervishaliaj, E. (2013).Parental stress in families of children with disabilities: A literature review. Journal of Educational and Social Research, 3(7), 579-584.
• Doğan, N. ve Başokçu, T. O. İstatistik tutum ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamalı kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 65-71.
• Doğru, S.S., Arslan, E. (2008).Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,19, 543-553.
• Firat, S., Diler, R., Avci, A., & Seydaoglu, G. (2002). Comparison of psychopathology in the mothers of autistic and mentally retarded children. Journal of Korean Medical Science, 17, 679-685.
• Friend, M. (2005). Special education contemporary perspectives for school professionals. Second Edition. Boston: Pearson.
• Görgü, E. (2005). 3-7 yaş arası otistik çocuğa sahip olan annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Görgün, B. ve Melekoğlu M.A. (2019). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü alanında yapılan çalışmaların incelenmesi.Sakarya University Journal of Education, 9(1), 83-106.
• Görmez, A. (2017). Zihinsel yetersizliği olan yetişkinlerin aileleri üzerindeki bakım yükü ve ilişkili faktörler.Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 22(3), 169-176.
• Hastings, R. P., Kovshoff, H., Ward, N. J., degli Espinosa, F., Brown, T. ve Remington, B. (2005). Systems analysis of stress and positive perceptions in mothers and fathers of pre-school children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 35(5), 635–644.
• Hodge, D., Hoffman, C.D. ve Sweeney, D.P. (2011). Increased psychopathology in parents of children with autism: genetic liability or burden of caregiving? Journal of Developmental and Physical Disabilities, 23, 227–239.
• Hodges, H., Fealko, C., Soares, N. (2020). Autism spectrum disorder: definition, epidemiology, causes, and clinical evaluation. Transl Pediatr;9(Suppl 1), 55-65
• Kamaruddin, K. Ve Mamat, N. (2015). Stress among the parents of children with learning disabilities: A demographical analysis. International Journal of Humanities Social Sciences and Education (IJHSSE), 2(9), 194-200.
• Kaur, J., Nazlı, B. ve Chavan, S. (2019). Anxiety among parents of ındividuals with ıntellectual disability.Journal of Disability Management and Rehabilitation 5(1), 35-42.
• Kayılı, G. (2018). Depression, anxiety and stress among parents of disabled children. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları, 355-364. ResearchGate veri tabanı (Erişim Tarihi 11 Haziran 2023).
• Ke, X. ve Liu, J. (2012).Intellectual disability. In Rey JM (ed), IACAPAP e-Textbook of Child and Adolescent Mental Health. Geneva: International Association for Child and Adolescent Psychiatry and Allied Professions.
• Kostiukow, A., Poniewierski, P., Janowska, D. Ve Samborski, W. (2021). Levels of happiness and depression in parents of children with autism spectrum disorder in Poland. Acta neurobiologiae experimentalis, 81(3),279–285.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. ve Bökeoğlu, Ö. Ç. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: PegemA Yayıncılık. Kurtbeyoğlu, Z. ve Yıldız Demirtaş, V. (2020). Özel öğrenme güçlüğü tanılı çocuğu olan anne-babaların algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 228-242.
• Lioliou, S., Pedioti, N., Kargiotaki, A., Kounali, V., Loukadakis, E., Papaiosif, M. Papanikolaou, M., Pitsikaki, S., Spyridaki, A.ve Papadakaki, M. (2021). Parental stress and depression of children with learning disabilities: preliminary results from Crete. 14th European Public Health Conference 2021, 31 (Supplement 3), 567- 568.
• Metin, H. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler (Bölüm 9).Serpil Alptekin, Nesrin Sönmez (Editörler). Özel gereksinimli öğrenci kılavuz kitabı içinde. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Yayınları, No: 124
• Muhammad, N., Baroi, B. ve Rathi, S.R. (2020). Mental health of parents with and without autistic children: A comparative study. Jagannath University Journal of Psychology, 10(1), 21-32.
• Muktamath, V. U., Hegde, P. R. ve Chand, S. (2022). Types of specific learning disability. Learning disabilities – neurobiology. Assessment, Clinical Features and Treatments. doi: 10.5772/intechopen.100809.
• Munro, M. ve Milne, R. (2020). Symptoms and causes of depression, and its diagnosis and management. Nursing Times,116(4), 18-22.
• Mutlu, Y., Çam, Z., ve Çalışkan, E. F. (2021). Diskalkulik çocukların yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Diskalkuli Derneği. https://etkiniz.eu/wp-content/uploads/2021/11/DES_AB_361_compressed-1.pdf (Erişim Tarihi: 27,12,2023).
• Olsson, M. B., Hwang, C. P. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. J Intellect Disabil Res, 45, 535-43.
• Öz, B., Yüksel, T. ve Nasıroğlu, S. (2019). Otizm spektrum bozukluğu tanısı alan çocukların annelerinin depresyon-anksiyete belirtileri ve damgalanma algısı. Nöro Psikiyatri Arşivi, 57(2), 50-55.
• Özçivit A. B. ve Fidan, S. T. (2016). Özgül özel öğrenme güçlüğü. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(1), 49-54.
• Padden, C. ve James, J.E. (2017). Stress among parents of children with and without autism spectrum disorder: a comparison involving physiological indicators and parent self-reports. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 29, 567–586.
• Padma, A. A. R, Zainal, A.H. ve Ibrahim, S.A.S. (2021). Anxiety, depression and quality of life among mothers of autism spectrum disorder children. Teikyo Medical Journal, 44(06), 2849-2865.
• Pocinho, M. ve Fernandes, L. (2018). Depression, stress and anxiety among parents of sons with disabilities. The Psychologists: Practice and Research Journal, l(l), l-5.
• Rakap, S. (2019). Otizmli olan öğrenciler (Bölüm 13). Serpil Alptekin, Nesrin Sönmez (Editörler). Özel gereksinimli öğrenci kılavuz kitabı içinde. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Yayınları, No: 124
• Ramzan, N.ve Minhas, K. (2014). Anxiety and depression in mothers of disabled and non-disabled children. Annals, 20(4), 313-320.
• Sapkota, N., Pandey, A. K., Deo, B. K. ve Shrivastava, M. K. (2017). Anxiety, depression and quality of life in mothers of intellectually disabled children. J Psychiatrists’ Association of Nepal, 6(2), 28-35.
• Scherer, N., Verhey, I. ve Kuper, H. (2019). Depression and anxiety in parents of children with intellectual and developmental disabilities: A systematic review and meta-analysis. PLoS ONE 14(7):e0219888. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0219888
• Sharma, R., Singh, H., Murti, M., Chatterjee, K. ve Rakkar, J. S. (2021). Depression and anxiety in parents of children and adolescents with intellectual disability. Ind Psychiatry J., 30, 291-298.
• Stephanie, J. (2018). Children with special needs and their need for ınclusive education. arranged to fulfill final task in stage of joint preparation subject. Padjadjaran University, Sumedang.
• Tamam, L.ve Demirkol, M. E. (2019). Anksiyete bozuklukları. Bütüncül tıp: Birinci basamakta ve aile hekimliğinde güncel tanı-tedavi içinde (ss.1675-1677) Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
• Tunall, B. ve Power, T. G. (1993). Creating satisfaction: a psychological perspective on stress and coping in families of handicapped children. J Child Psychol Psychiatr, 34, 945-957.
• Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, B. Y. ve Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7(1), 42-47.
• Ulu, A. E. ve Karacasu, G. (2022). Burnout, anxiety and coping attitudes in parents of children with autism spectrum disorder. Int J Disabil Sports Health Sci, 5(2), 122- 135.
• Uskun, E. ve Gündoğar, D. (2010). The levels of stres, depression and anxiety of parents of disabled children in Turkey. Disability and Rehabilitation, 32(23), 1917-1927.
• Vandhana, S. ve Kumar, R. (2022). Anxiety and depression among children with learning disability and their parents.Journal of Positive School Psychology, 6,(2), 2233 – 2240.
• Wahab, R. Ve Ramli, F. F. A. (2022). Psychological distress among parents of children with special needs. International Journal of Education, Psychology and Counseling, 7(46), 498-511.
• Wang, J., Hu, Y., Wang, Y., Qin, X., Xia, W., Sun, C., Wu, L. ve Wang, J. (2013). Parenting stress in Chinese mothers of children with autism spectrum disorders. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 48, 575–582.
• WHO (2019). Autism spectrum disorders. World Health Organization 2019, WHO-EM/MNH/215/E. (Erişim Tarihi: 25 Nisan 2023). https://applications.emro.who.int/docs/EMRPUB_leaflet_2019_mnh_215_en.pdf
• Wiedemann, K. (2015). Anxiety and anxiety disorders. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences,1, 804-810.
• Yıldırım Sarı, H ve Başbakkal, Z. (2010). Deprssion among mothers of children and adults with an intellectual disability in Turkey. International Journal of Nursing Practice, 16, 248-253,