Modern Story in Kirmanckî (Zazakî)

Year 2020, Special Issue - Zazakî and Zazas; Literature, Culture and Language, 136 - 153, 31.12.2020

Nadire Güntaş Aldatmaz

https://doi.org/10.35859/jms.2020.760274

Cited By: 1

Abstract

Despite having an oral tradition and rich culture, Kirmanc's transition to written form has been delayed as a result of language policies in Turkey. In mid-1800s a few Kirmanc texts were compiled and published for the first time by a western linguist Peter Lerch, then (in late 1800s and early 1900s) Kirmanc sustained its written life by a few religious texts which was written by the Kurds themselves. In Kirmanc, it is not possible to talk about any literary works until the end of 1970, except a few texts which were written in the beginning, in the middle and in the end of the century. However, the literary work which has started in the late1900s, continues today. Partial removal of the pressure on the use of the language has accelerated the press-release activities in this area. The number of books, magazines, newspapers printed and published in just between 2012-2015 years, is more than the number of publications of all Kirmanc history. The advancemend which Kirmanc has acquiered in the literary World, has gained momentum with an increasing number of participations each passing day. Another one of the important developments is, participation of the main carriers of culture, women, in this area. In this study, the modern story in Kirmanc language, which sits on a firm footing by feeding from Kurds’ very rich oral literature, is discussed with its yesterday and today.

Keywords

Literature, Short story, Modern short story, Kurdish short story, Kırmanci/Zazaki short story

Kırmanccada (Zazacada) Modern Öykü

Abstract

Sözlü kültür açısından, son derece zengin olan Kırmanccanın, Türkiye’deki dil politikaları sonucu yazı dili olması oldukça gecikmelidir. 1800’lerin ortalarında Batılı bir dilbilimci olan Peter Lerch’in derleyip yayımladığı metinlerle ilk kez yazıya dökülen Kırmancca, daha sonra (1800’lerin sonları ve 1900’lerin başlarında) Kürtlerin kendileri tarafından yazılan birkaç dini metin ile yazın hayatını sürdürmüştür. Kırmanccada yüz yılın başında, ortasında ve sonunda yazılan birkaç metin dışında, 1970lerin sonuna dek başka herhangi bir edebi eserden söz etmek mümkün değildir. Ancak 1900’lerin sonlarından itibaren başlayan edebiyat çalışmaları bugün devam etmektedir. Dilin kullanımı üzerindeki baskının kısmen kalkması bu alandaki basın-yayın faaliyetlerine de hız kazandırmıştır. Sadece 2012-2015 yılları arasında basılıp yayımlanan kitap, dergi, gazete sayısı, Kırmancca yayın tarihinin tümünde basılıp yayımlanandan daha fazladır.
Kırmanccanın edebiyat dünyasında sağladığı gelişme, bu yolculuğa her geçen gün artan sayıdaki katılımlarla büyük hız kazanmıştır. Önemli gelişmelerden biri de bu kervana, kültürün temel taşıyıcılarından olan kadınların da katılması ve öyküye kadın elinin de değmesidir.
Bu çalışmada, Kürtçenin zengin sözlü kültüründen beslenerek sağlam bir zemine oturan Kırmancca modern öykü, dünü ve bugünü ile ele alınmıştır.

Keywords

Edebiyat, Öykü, Modern Öykü, Kürtçe Öykü, Kırmancca/Zazaca Öykü

References

• Alver, K. (2016). Edebiyat, Sanat ve Toplum. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Barin, M. (tarih yok). Zanîngeha Boğazîçî Klûba Edebîytê. 06 21, 2020 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi Edebiyat Kulübü: http://www.bued.boun.edu.tr/turik.asp?id=88 adresinden alındı.
• Barthes, R. (1988). Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş, Çev.Mehmet Rifat. İstanbul: Gerçek Yayınları.