Borsa İstanbul Sektörlerinin Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: Z-Skoru Yöntemiyle 2017-2024 Dönemi Analizi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 312 - 324, 30.06.2025

Nazif Ayyıldız

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren ana sektörlerin finansal oranlar temelinde genel performanslarının analiz edilmesi ve sektörlerin finansal başarı düzeylerinin karşılaştırılmasıdır. Çalışmada, 2017-2024 yılları arasındaki sekiz yıllık döneme ait sektörel finansal oranlar kullanılarak sektörlerin finansal performansları Z-skor yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, madencilik ve taş ocakçılığı sektörünün genel performans açısından en üst sırada yer aldığını, elektrik, gaz ve su ile ulaştırma ve depolama sektörlerinin de güçlü performanslarıyla üst sıralarda bulunduğunu göstermiştir. Toptan ve perakende ticaret, teknoloji, mali kuruluşlar ve imalat sektörleri ise dengeli performanslarıyla dikkat çekmiş ve sıralamada orta sıralarda yer almıştır. Öte yandan, eğitim, sağlık, spor ve eğlence hizmetleri ile gayrimenkul faaliyetleri sektörleri diğer sektörlere kıyasla daha düşük performans sergilemiştir.

Keywords

Finansal Analiz, Finansal Performans, Z-Skor Yöntemi, Borsa İstanbul

Comparison of the Financial Performance of Borsa Istanbul Sectors: Z-Score Method Analysis for the 2017-2024 Period

Abstract

The aim of this study is to analyze the overall performance of the main sectors operating in Borsa Istanbul based on financial ratios and to compare their financial success levels. The financial performance of the sectors was evaluated using the Z-score method, utilizing sectoral financial ratios covering the eight-year period from 2017 to 2024. The findings indicate that the mining and quarrying sector ranks at the top in terms of overall performance, while the electricity, gas, and water sector, along with the transportation and storage sector, also demonstrate strong performances, placing them among the highest-ranked sectors. The wholesale and retail trade, technology, financial institutions, and manufacturing sectors exhibit balanced performances and are positioned in the mid-rankings. On the other hand, the education, health, sports, and entertainment services sector, along with real estate activities, have shown relatively lower performance compared to other sectors.

Keywords

Financial Analysis, Financial Performance, Z-Score Method, Borsa Istanbul

References

• Akbalık, M., Yurttadur, M., & Taşcı, M. Z. (2022). ENTROPİ ve COPRAS yöntemleriyle finansal performans analizi: Mevduat ve katılım bankaları karşılaştırması. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi (BSAD) / Journal of Banking and Insurance Review (JBIR), 16, 13-27.
• Akdoğan, N., & Tenker, N. (2010). Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri (13. bs.). Gazi Kitabevi.
• Akgüç, Ö. (2013). Finansal yönetim (9. bs.). Avcıol Yayınları.
• Altman, E. I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589-609. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1968.tb00843.x
• Atasel, O. Y., & Şeker, Y. (2023). Financial ratios and financial statements items at the sector level: Evidence from Türkiye. Uşak University Journal of The Faculty of Applied Sciences, 3(2), 92-109.
• Bağcı, H., & Sağlam, Ş. (2020). Sağlik ve spor kuruluşlarinda finansal başarısızlık tahmini: altman, springate ve fulmer modeli uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164.
• Baranyi, A., Csernak, J., & Peli, T. (2023). Assessing the financial performance of the companies that shape the S&P 500 index. Acta Polytechnica Hungarica, 20(3), 9–28. https://acta.uni-obuda.hu/Baranyi_Peli_Csernak_132.pdf
• Barnes, P. (1987). The analysis and use of financial ratios. Journal of Business Finance & Accounting, 14(4), 449-461. https://doi.org/10.1111/j.1468-5957.1987.tb00106.x
• Brealey, R. A., Myers, S. C., & Allen, F. (2020). Principles of corporate finance (13th ed.). McGraw-Hill.
• Can, E. N., & Özen, İ. (2021). Sektörlerin kârlılık oranlarının analizi. B. Selçuk, S. Ünal, & Y. L. Mert (Ed.), Sosyal Bilimlerde Akademik Çalışmalar 2 (373-395). Duvar Yayınları
• Ceylan, A., & Korkmaz, T. (2014). Finansal yönetim: Temel konular (8. bs.). Ekin Yayınevi.
• Çabuk, A., & Lazol, İ. (2017). Mali tablolar analizi (17. bs.). Ekin Yayınevi.
• Damodaran, A. (2010). Investment valuation: Tools and techniques for determining the value of any asset (2nd ed.). John Wiley & Sons.
• Deakin, E. B. (1972). A discriminant analysis of predictors of business failure. Journal of Accounting Research, 10(1), 167-179.
• Ertürk, M. (2024). Konaklama Sektörü Finansal Performansının Diğer Hizmet Alt Sektörleri ile Karşılaştırılması, İşletme Araştırmaları Dergisi, 16 (4), 2791-2809. https://doi.org/10.20491/isarder.2024.1947
• Eş, A. (2013). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle Türkiye ekonomisinde yer alan sektörlerin performanslarının karşılaştırması (Doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Eyuboglu, K., & Bayraktar, Y. (2018). Ana metal sanayi alt sektörlerinin finansal performanslarının AHP ve TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. PressAcademia Procedia, 7(1), 67-71. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2018.858
• Eyuboglu, K. (2016). Comparison of the financial performances of developing countries’ banking sectors with TOPSIS method. The Journal of Social Sciences Research, 14, 220-236.
• Foster, G. (1986). Financial statement analysis. Prentice-Hall.
• Gitman, L. J., & Zutter, C. J. (2012). Principles of managerial finance (13th ed.). Pearson Education.
• Gupta, M. C., & Huefner, R. J. (1972). A cluster analysis study of financial ratios and industry characteristics. Journal of Accounting Research, 10(1), 77-95. https://doi.org/10.2307/2490219
• Horrigan, J. O. (1965). Some empirical bases of financial ratio analysis. The Accounting Review, 40(3), 558-568.
• İç, Y., Tekin, M., Pamukoğlu, F., & Yıldırım, S. E. (2015). Kurumsal firmalar için bir finansal performans karşılaştırma modelinin geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1). https://doi.org/10.17341/gummfd.03450
• Karadeniz, E., Dalak, S., Beyazgül, M., & Günay, F. (2016). Turizm alt sektörlerinin finansal performanslarının oran yöntemiyle karşılaştırmalı analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 16(49), 49-55.
• Kılıç Karamahmutoğlu, M. (2022). Covid-19’un Sektörlerin Finansal Performansına Etkisinin Oran Analizi Yöntemi ile İncelenmesi. Muhasebe Ve Finansman Dergisi(95), 35-56. https://doi.org/10.25095/mufad.1086620
• Kristof, T., Virág, A., & Virág, M. (2024). Sectoral performance trends and differences in the Balkan and Eastern European Region. Economies, 12(4), 87. https://doi.org/10.3390/economies12040087
• Lev, B. (1969). Industry averages as targets for financial ratios. Journal of Accounting Research, 7(2), 290-299. https://doi.org/10.2307/2490130
• Ömürbek, N., & Mercan, Y. (2014). İmalat alt sektörlerinin finansal performanslarının TOPSIS ve ELECTRE yöntemleri ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 237-266.
• State Street Global Advisors. (2024). SPDR sector scorecards. https://www.ssga.com/uk/en_gb/intermediary/etfs/insights/spdr-sector-scorecards
• Statology. (2021). Z-score normalization. Statology. https://www.statology.org/z-score-normalization/
• Trejo-Pech, C. O. (2023). Financial benchmarking: Financial metrics across U.S. industries. Academy of Economics and Finance Journal, 14. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4596933
• Yalçınkaya, H. S., & Başaran, N. (2022). TCMB sektörleri finansal performansının TOPSİS yöntemi ile kıyaslanması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(4), 979-997. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1130794
• Yılmaz, H. (2024). Altman Z ve Springate S Skor Modelleri ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BIST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü İşletmeleri Üzerine Uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(3), 971-991. https://doi.org/10.33206/mjss.1405395