The Impact of Shifts in Interest Rate Regimes on Profitability Dynamics: A Research Based on Banking Products

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 40 - 54

Mustafa Koç , Bahar Kurt

Abstract

This study examines the impact of loans and credit cards on bank profitability in the banking sector. Using BRSA data from January 2021 to March 2024, the effects of individual and commercial loans, as well as individual and corporate credit cards, on profitability are analyzed through ROA1 (operating profit/assets) and ROA2 (net profit/assets) indicators. The analysis is conducted across three monetary policy periods: pre-rate cut, post-rate cut–pre-rate hike, and post-rate hike. Regression results reveal that in a high interest rate environment, commercial loans positively contribute to profitability, while corporate credit cards have a negative effect. In contrast, during the low interest rate period, loan expansion policies reduced profitability, and the impact of credit cards varied across types. The findings suggest that banks should develop flexible strategies aligned with interest rate regimes, particularly emphasizing balanced management of commercial loans and credit card usage.

Keywords

Bank , Profitability , Loan , Credit card

Faiz Rejimindeki Geçişlerin Kârlılık Dinamiklerine Etkisi: Bankacılık Ürünleri Üzerinden Bir Araştırma

Abstract

Bu çalışma, bankacılık sektöründe krediler ve kredi kartlarının banka kârlılığı üzerindeki etkilerini incelemektedir. 2021 Ocak–2024 Mart dönemine ait BDDK verileri kullanılarak bireysel ve ticari krediler ile bireysel ve kurumsal kredi kartlarının kârlılığa etkisi ROA1 (faaliyet kârı/varlıklar) ve ROA2 (net dönem kârı/varlıklar) göstergeleriyle analiz edilmiştir. Çalışma, üç faiz politikası döneminde yürütülmüştür: faiz indirimi öncesi, faiz indirimi sonrası–artırım öncesi ve faiz artışı sonrası. Regresyon analizleri, kredi ve kart türlerinin kârlılık üzerindeki etkilerini ortaya koymuştur. Bulgulara göre yüksek faiz ortamında ticari krediler kârlılığı artırırken, kurumsal kredi kartları olumsuz etkilemiştir. Düşük faiz döneminde ise kredi genişlemesi kârlılığı azaltmış, kredi kartlarının etkisi değişkenlik göstermiştir. Sonuç olarak, bankaların farklı faiz rejimlerinde esnek stratejiler geliştirmesi, özellikle ticari krediler ve kredi kartı yönetiminde dengeli politikalar izlemesi önerilmektedir.

Keywords

Banka , Karlılık , Kredi , Kredi Kartı

Ethical Statement

Bu çalışma 16-18 Mayıs 2024 tarihinde Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ev sahipliğinde gerçekleştirilen 4. Uluslararası Bankacılık Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuştur.

References

• Atış, C., & Kurtlar, M. (2023). Türkiye’deki özel ve kamu sermayeli mevduat bankalarında alınan ücret ve komisyonların aktif kârlılığına etkisi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 50–59.
• Aydemir, R., Kadıoğlu, M. K., & Övenç, G. (2022). Türkiye’deki konvansiyonel ve katılım bankacılığının karşılaştırmalı analizi: Ücret ve komisyon gelirleri, mevduat faizleri ve kârlılık. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 8(1), 78–105.
• Beybur, M. (2021). Covid-19’un Türk bankacılık sektöründeki mevduat ve katılım bankalarının kârlılık düzeyleri üzerindeki etkisi. Third Sector Social Economic Review, 56(4), 2627–2646.
• Box, G. E. P., Jenkins, G. M., Reinsel, G. C., & Ljung, G. M. (2015). Time series analysis: Forecasting and control (5th ed.). Wiley.
• Bumin, M. (2023). Türk bankacılık sektöründe mevduat bankalarının kârlılık performansını etkileyen faktörlerin panel regresyon analizi ile belirlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (100), 135–152.
• Çelik, S., & Kaya, F. (2019). Banka kârlılığına etki eden mikro değişkenler: Türk bankacılık sektörü üzerine bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 765–788.
• Demir, S. (2015). Bireysel kredilerin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dizgil, E. (2017). Türkiye’deki mevduat bankalarının kârlılığını etkileyen mikro düzeyli faktörler üzerine ampirik bir araştırma. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 11(2), 31–52.
• Enders, W. (2014). Applied econometric time series (4th ed.). Wiley.
• Erbir, M. (2020). Özel sermayeli mevduat bankalarında kârlılığa etki eden faktörler. Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi, 1(2), 43–62.
• Erdoğan, A., & Acar, E. (2020). Bankacılık sektöründe kârlılığı etkileyen bankaya özgü faktörler: Türkiye’de faaliyet gösteren özel sermayeli mevduat bankaları üzerine bir çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 57(654), 77–98.
• Göçer, H., & Cengiz, S. (2024). Bankacılık sektöründe kârlılığın belirleyicileri üzerine karşılaştırmalı bir analiz. İşletme Bilimi Dergisi, 12(1), 38–64.
• Gökçe, H., & Küçükkaplan, İ. (2018). Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların sağladığı kredilerin yapısı, dağılımı ve kârlılığa etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 153–169.
• Greene, W. H. (2018). Econometric analysis (8th ed.). Pearson.
• Güler, S. (2019). Banka kârlılık oranlarının panel veri analizi ile değerlendirilmesi: Türkiye’de faaliyet gösteren mevduat ve katılım bankalarının karşılaştırılması. İzmir Democracy University Social Sciences Journal, 2(2), 173–190.
• Hamilton, J. D. (1994). Time series analysis. Princeton University Press.
• Işık, Ö., Yalman, İ. N., & Koşaroğlu, Ş. M. (2017). Türkiye’de mevduat bankalarının kârlılığını etkileyen faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1), 362–380.
• Kara, A. Ç., Babuşcu, Ş., & Hazar, A. (2022). Orta-büyük ölçekli mevduat bankalarında kredi riskinin aktif kârlılığına etkisi: Türkiye örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), 19–39.
• Karakuş, R., & Küçük, İ. Z. Ş. Y. (2019). Ticari bankalarda kârlılığın içsel belirleyicileri: Yerli ve yabancı sermayeli bankalarda karşılaştırmalı analiz. The Journal of Academic Social Science Studies, 9(62), 379–398.
• Kurt, D. (2023). Türkiye’de bankacılık sektöründe kârlılığı belirleyen faktörlerin panel veri analizi (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Küçükbay, F. (2017). Banka kârlılığını etkileyen faktörler: Avrupa Birliği bankaları ve Türk bankaları arasında karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(1), 137–149.
• Lai, T. L., & Xing, H. (2008). Statistical models and methods for financial markets. Springer.
• Massey Jr, F. J. (1951). The Kolmogorov-Smirnov test for goodness of fit. Journal of the American Statistical Association, 46(253), 68–78.
• Özmen, S. (2022). Türk bankacılık sisteminde yerli yabancı banka ayrımı ile kârlılığı etkileyen faktörlerin panel veri modeliyle analiz edilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi].
• Özşuca, E. A. (2019). Küresel kriz sonrasında Türkiye’de para politikasının banka kârlılığı üzerindeki etkisi. [Yayınlanmamış çalışma].
• Razali, N. M., & Wah, Y. B. (2011). Power comparisons of Shapiro-Wilk, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors and Anderson-Darling tests. Journal of Statistical Modeling and Analytics, 2(1), 21–33.
• Reis, Ş. G., Kılıç, Y., & Buğan, M. F. (2016). Banka kârlılığını etkileyen faktörler: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (72), 21–36.
• Rousseeuw, P. J., & Leroy, A. M. (2003). Robust regression and outlier detection. John Wiley & Sons.
• Sarıtaş, H., Kangallı Uyar, S. G., & Gökçe, A. (2016). Banka kârlılığı ile finansal oranlar ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin sistem dinamik panel veri modeli ile analizi: Türkiye araştırması. [Makale].
• Sen, P. K. (1968). Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s tau. Journal of the American Statistical Association, 63(324), 1379–1389.
• Sezal, L. (2024). Bankaların kârlılığına etki eden faktörlerin tespiti: Türk bankacılık sektörü için Toda-Yamamoto nedensellik testi bulguları. Verimlilik Dergisi, 58(2), 215–230.
• Shapiro, S. S., & Wilk, M. B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrika, 52(3–4), 591–611.
• Tekşen, Ö., & Çelik, M. (2018). Kredi türlerinin takipteki krediler oranına etkisi: Varlık temelli krediler yüksek takipteki krediler oranı için bir kalkan mı? Muhasebe ve Finansman Dergisi, (79), 95–110.
• Theil, H. (1950). A rank-invariant method of linear and polynomial regression analysis. Indagationes Mathematicae, 12(85), 173.
• Türkdönmez, C. S., & Babuşçu, Ş. (2019). Bankaların kârlılık performansını etkileyen faktörler. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 37–54.
• Wilcox, R. (2017). Modern statistics for the social and behavioral sciences: A practical introduction. Chapman and Hall/CRC.
• Wooldridge, J. M. (2019). Introductory econometrics: A modern approach (7th ed.). Cengage Learning.
• Yıldır, K., & İltaş, Y. (2021). Bankacılık sektöründe kârlılığı belirleyen faktörlerin analizi: Türkiye örneği (2003–2019). Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 228–240.
• Yılmaz, Y., & Karaaslan, İ. (2024). Banka kârlılığının belirleyicileri: Türk bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. Financial Analysis/Mali Çözüm Dergisi, 34(181).