Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Devlet Okullarında İlkokul Eğitimine Dair Öğretmen Görüşleri: Sinop İli Örneği

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 529 - 546, 07.09.2017

Hüseyin Vehbi İmamoğlu , Erem Çalışkan

Öz

Geçtiğimiz on yılda Ortadoğu’daki politik ortam giderek daha gergin ve karmaşık bir hale gelmiş ve bölge halkı kitleler halinde Türkiye’ye sığınmıştır. Yoğunluğu artarak devam eden sığınmacı ve sığınma talebindeki ailelerin çocukları da yine politik baskı, çatışma ve ekonomik sıkıntılara maruz kalmaktadır. Türkiye, uyguladığı açık kapı politikasıyla mağdur insanlara yardım eli uzatılmıştır. Bu durumun çocuklar açısından ortaya çıkardığı sorunların en önemlisi eğitimdir. Bu çalışmanın amacı bu durumdaki öğrencilerin devlet okullarındaki eğitimleriyle ilgili olarak mevcut ya da çıkabilecek sorunlara dair öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesidir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için nitel araştırma yöntemi kullanılarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın modelini nitel araştırma yöntemlerinden tümevarım analizi modeli oluşturmaktadır. Nitel araştırma, bir konuda derinlemesine bilgi toplamayı içeren bir araştırma biçimidir. Olaylarla ilgili veriler doğal ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmaya çalışılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmede araştırmacı önceden sormayı planladığı soruları içeren görüşme protokolünü hazırlar. Buna rağmen gerekirse görüşmenin akışına bağlı olarak bazı yan veya alt sorular da yöneltilebilir ve kişinin yanıtlarını açması sağlanabilir. Yabancı uyruklu öğrencilerin devlet okullarında eğitimlerine dair öğretmen görüşlerine ulaşılmaya çalışılırken şu sorulara cevap aranmıştır: Yabancı Uyruklu Öğrenci kimdir? İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve okul yönetiminden yabancı uyruklu öğrencilere verilen eğitim hakkında ne gibi bilgi ve destek veriliyor? Okullara verilen bir program var mıdır? Okullarda nasıl bir eğitim veriliyor? Yabancı uyruklu öğrencilerin devlet okullarına yerleştirilmesine ilişkin öğretmen bakışları nasıldır? Araştırmanın kapsamı Sinop ili Fatih İlkokulu ve Cumhuriyet İlkokulu öğretmenlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemiyle belirlenmiş 20 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler analiz edilmeden önce, araştırmacılar veri döküm dosyası hazırlanmış ve daha sonra tümevarım yoluyla analiz edilmiştir. Hazırlanan anahtar kavram listeleri karşılaştırılmış ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Analiz aşamasında kategoriler belirlenmiştir. Belirlenen kategoriler, kodların ve temaların tümüne ilişkin veri oluşturmak anlamına gelmektedir. Yabancı Uyruklu Öğrenci tanımı, düzenli düzensiz göçmenleri, Türkiye’de bulunan diplomat ailelerinin çocuklarını ve hiçbir devlet uyruğunda bulunmayan tüm çocukları içermektedir. Bu araştırmada, etnik çatışma nedeniyle zorunlu olarak aniden ülkelerini terk etmek zorunda kalan savaş mağduru sığınmacı ailelerinin çocuklarının eğitimiyle ilgili öğretmen görüşleri değerlendirilmiştir. Türkiye’de özellikle kamp dışı eğitime dair bir boşluk ve düzensizlik olduğu ve dil sorunu yaşamaları nedeniyle, nitelikli bir eğitim sağlanamadığı gözlemlenmektedir. Araştırma sırasında Yabancı Uyruklu Öğrenci nitelemesiyle çoğunluk Suriyeli öğrenciler olmakla beraber, Afgan, İran ve Irak uyruklu öğrencilerin de içinde bulunduğu bir ortamda öğretmenlerin bu öğrencilerin eğitiminde zorlandıkları ve acil çözüm yöntemlerinin oluşumuna dair beklentileri saptanmıştır. Yabancı uyruklu öğrenciler konusu, artık Türkiye eğitim sisteminin bir gerçeği haline dönüşmüştür. Göçlerin başlangıçta geçici olduğu düşünülmüştür. Ancak uluslararası gelişmeler sonucunda henüz tam anlamıyla olmasa da kalıcı veya uzun süreli olacakları aşikâr hale gelmiştir. Böylece bu insanların çocukları, devlet okullarına kabul edilmeye başlamıştır. Ancak devletin ve Bakanlığın bu duruma hazırlıklı olmamasından dolayı bazı problemlerin yaşanması kaçınılmaz olmuştur. Uygulanmakta olan mevcut politikaların yetersiz olduğu öğretmenler nazarında da dile getirilmiştir. Bu durum çözümlenmesi gereken acil bir durum haline gelmiştir. Bu nedenle yabancı uyruklu öğrencilerle ilgili eğitim sisteminde uzun vadeli planlar yapılması zorunluluk arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı, sığınmacı, göç, öğrenci, okul, eğitim

Kaynakça

• Adıgüzel, M. S. (1994). Türkmen Öğrencilerinin Türkiye Türkçesi Öğrenim Problemleri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başak, C. (2011). Mülteciler, Sιğιnmacιlar ve Yasa Dιşι Göçmenler. Ankara: İçişleri Bakanlιğι Genel Yayιn No: 686. Biggs, J. (1999). Teaching International Students: Teaching For Quality Learning at University. England: SRHE and Open University Press.
• Çağlar, A. (1997). Yeni Bir Göçmen Türü: Türk Üniversitelerinde Yabancı Uyruklu Öğrenci Olmak. II. Ulusal Sosyoloji Kongresi. Toplum ve Göç: 20-21-22 Kasım 1996-Mersin: Bildiri (152-162). Ankara: DİE ve Sosyoloji Derneği Yayını.
• Dağaşan, D. (1994). Orta Asya Türk Cumhuriyetleri`nden (Azerbaycan-Özbekistan-Kazakistan) Gelen Öğrencilerin Türkiye Türkçesine İntibakta Karşılaştıkları Güçlükler. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dinçer, O. B., Federici, V., Ferris, E., Karaca, S., Kirişçi, K. ve Özmenek Çarmıklı, E. (2013). Suriyeli Mülteciler Krizi ve Türkiye Sonu Gelmeyen Misafirlik. Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu & Brookings Enstitüsü.
• Güçer, M., Karaca, S. ve Dinçer, O. B. (2013). Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı Suriyeli Mülteciler Alan Araştırması. USAK Sosyal Araştırmalar Merkezi. USAK Rapor No: 13-04.
• Hayes, R. L., and Lin, H. (1994). Coming to America: Developing Social Support Systems For İnternational Students. Journal of Multicultural Counseling and Development. 22/7-16.
• Amnesty İnternational: Amnesty International Publications (2009). İki Arada Bir Derede. International Secretariat Peter Benenson House 1 Easton Street London. United Kingdom.
• Kirişçi, K. (2014). Misafirliğin Ötesine Geçerken: Türkiye’nin “Suriyeli Mülteciler” Sınavı. Çev.: Sema Karaca. Brookıngs Enstitüsü & Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK). Ankara.
• Kvale, S. (1996). Inter Views: An Introduction to Qualitative Research Interviewing. Thousand Oaks. CA: Sage. Mutlu, S. (2007). Türkiye’de Yaşanan Gecekondulaşma Süreci ve Çözüm Arayışları: Ankara Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods, (2. Edition). Sage Publications. London. TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu (2012). Sakarya İlinde Serbest İkamete Tâbi Sığınmacılar Hakkında İnceleme Raporu. 24. Dönem 3. Yasama Yılı. s. 3.
• Sakız, H. (2016). Göçmen Çocuklar ve Okul Kültürleri: Bir Bütünleşme Önerisi. Göç Dergisi. C. 3 Sayı: 1. ss. 65-81.
• Seydi, A. R. (2014). “Türkiye’nin Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Sorununun Çözümüne Yönelik İzlediği Politikalar”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Nisan 2014. Sayı: 31. ss. 267-305.
• Soyutürk, M. (2000). Balkan Ülkelerinden Eğitim-Öğretim İçin Gelen Öğrencilerin (Batı Trakya Örneği) Sosyal Yapıya Uyumları. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Suriyeli Sığınmacılar ve Sağlık Hizmetleri Raporu (2014). Yayına Hazırlayanlar: TTB Sağlık ve Politika Çalışma Grubu ve TTB Halk Sağlığı Kolu ile birlikte Dr. Mehmet Zencir ve Dr. Aslı Davas. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları.
• Wiersma, W. (1995). Research Methods in Education: An Introduction. (6. Edition), Mass: Allyn and Bacon, Boston.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İNTERNET KAYNAKLARI
• http://gusam.org/suriyeli-yabancilarin-yasal-statusu/ 12.01.2014 tarihinde edinilmiştir.
• http://denizli.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/24023256_201421saylgenelge.pdf 06.04.2015 tarihinde edinilmiştir.
• https://www.afad.gov.tr/Dokuman/TR/79-20150209111636-webformatisuriyedenturkiyeyenufushareketleri.pdf, 06.04.2015 tarihinde edinilmiştir.
• http://www.dunyabulteni.net/servisler/haberYazdir/221066/haber, 16.04.2015 tarihinde edinilmiştir.
• http://www.sabah.com.tr/egitim/2012/09/28/ogretmen-atamalariyla-ilgili-kritik-aciklama, 16.04.2015 tarihinde edinilmiştir.