TRAKYA VE YIĞILCA BAL ARILARININ MORFOMETRİK YÖNTEMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI

Year 2018, Volume: 15 Issue: 2, 14 - 25, 15.05.2018

Davut Gür , M. İhsan Soysal Meral Kekeçoğlu

Abstract

Bu çalışmada, Trakya ile
Yığılca bal arısı popülasyonlarının morfolojik özellikler bakımından tanımlanması
ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma
materyali 19 farklı arılıktan 94 koloniden olmak üzere toplam 2641 işçi arı oluşturmuştur. Bal arısı popülasyonlarının kanat morfolojisi, sağ
kanatları üzerinde işaretlenen 19 noktanın Kartezyen koordinatlarına göre
geometrik morfometrik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Elde edilen veriler
SPSS.15 paket programında Diskiriminant Fonksiyon Analizi (DFA) ve çok değişkenli varyans analizi  (MANOVA) yapılarak sonuçlar koloni
ortalamaları ve bireysel veriler üzerinden değerlendirilmiştir.

Tekirdağ,
Kırklareli ve Yığılca bal arısı popülasyonları sağ ön kanat üzerinde belirlenen
20 karaktere göre karşılaştırıldığında A4, B4 ve AREA6 karakterlerinin
popülasyonları ayırmada çok önemli karakterler olduğu B3, G7, J10, K19, L13,
Q21 ve CI karakterleri gruplar arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmakta
önemlilik arz etmediği sonucu ortaya çıkmıştır (P<0,005).

 Gruplara ait koloni ortalamaları
verilerinin serpilme diyagramı incelendiğinde Yığılca,
Kırklareli ve Tekirdağ bal arısı alttürü gruplarına ait kolonilerin % 92,6’sı
kendi orijinal grupları içinde doğru olarak sınıflandırılmıştır. Çalışmada
değerlendiren üç ilin arı popülasyonları birbirlerinden önemli düzeyde farklı
bulunmuştur. Grup merkezleri birbirine en uzak popülasyonlar ise Kırklareli ve
Yığılca popülasyonlarıdır. Bu çalışmada Kırklareli bal arısı popülasyonun
ortalama CI (2.15) değeri A. m. carnica
için belirlenen standardın çok altında (2.5-2.7) bulunmuştur. Bulunan bu değer A. m. caucasica ırkına ilişkin CI (2.13)
değeri ile birebir örtüşmektedir. Bu sonuçlara göre Türkiye arı
biyo-çeşitliliği göçer arıcılığın yanı sıra ticari ana arı satışından önemli
derecede etkilenmektedir. Bu sonuçlara göre gen kaynaklarının korunması ile
ilgili acilen gerekli önlemlerin alınması Türkiye’de doğal olarak bulunan arı
gen kaynaklarının korunması için önem arz etmektedir.

Keywords

Bal Arısı, Biyoçeşitlilik, Geometrik Morfometrik

References

• Adams CD, Rohlf J F, Slice DE (2004). Geometric morphometrics: ten years Adams 2004 of progress following the ‘revolution’ Ital. J. Zool. 71, 5-16.
• Anonim (2003). Bee Research Institute Ltd. Dol. http://beedol.cz/dawino/info-sluzba.html. Erişim Tarihi:02.08.2017
• Aslan TF (1994). Trakya Bölgesi Arılarında Verimle İlgili Bazı Morfolojik Karakterlerin Yılboyu Değişimlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar.Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (basılmamış), Tekirdağ.
• Çakmak, İ. Fuchs S., Çakmak SS., Koca AÖ., Nentchev P. and Kandemir İ., "Morphometric analysis of honeybees ditributed ın northern Turkey along the black sea coast," Uludağ Arıcılık Dergisi, Vol. 14, no. 2, pp. 59-68, 2014.
• Çınar M (2006). Muğla Yöresi Bal Arısı Popülasyonlarında Morfometrik Varyasyonların Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zootekni Anabilim Dalı, İzmir,
• Dülger C (1995). Kafkas Orta Anadolu ve Erzurum bal arısı (Apis mellifera L) genotiplerinin Erzurum koşullarında performanslarının belirlenmesi ve morfolojik özellikleri. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Doğaroğlu M (1992). Arıcılık Ders Notları.Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Yayın No:42, Ders Notu No:42, Tekirdağ.
• Engel MS., "A New Interpretation of the Oldest Fossil Bee (Hymenoptera: Apidae)" Amerıcan Museum Novıtates, no. 3296, pp. 11, 2000.
• Francoy TM., Wittmann, D. Steinhage V., Drauschke M., Müller S., Cunha DR., Nascimento AM., Figueiredo VLC., Simões ZLP., De Jong D., Arias MC., and Gonçalves LS., "Morphometric and genetic changes in a population of Apis mellifera after 34 years of Africanization," Genet. Mol. Res., vol. 8, no. 2, pp. 709-717, 2009.
• Gençer HV (1996). Orta Anadolu bal arısı (A m anatoliaca) ekotiplerinin ve bunlarının çeşitli melezlerinin yapısal ve davranış özellikleri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Zootekni Anabilim Dalı, Ankara.
• Goetze GKL (1951). Der Stress und den Cubitalindex im Vorderflügel der Honigbiene. Nevses über Bienen- zeichnung und Bienen Soßen aus aller Welt. Die imme no: 3, Lidenscheid.
• Güler A (1995). Türkiye’deki Önemli Balarısı (Apis mellifera L) Irk ve Ekotiplerinin Morfolojik Özellikleri ve Performanslarının Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Doktora Tezi, Zootekni Anabilim Dalı, Adana.
• Güler A., Kaftanoglu O., "Türkiye’deki önemli bal arısı ırk ve ekotiplerinin morfolojik özellikleri-II," Turkish Journal of Veterinary Animal Science, c. 23, s. 3, ss. 571-575, 1999.
• Güler ve Bek (2002).Forewimg Angles of Honey Bee (Apis mellifera) Samples from Different
• Güler A. ve Bek Y., "Forewing angles of honey bee (Apis mellifera) samples from different regions of Turkey," Journal Of Apicultural Research, c. 41, s. 2, ss. 43-49, 2002.
• Güler A, Bek Y, Güven H, Arslan S (2004). Kafkas (a m caucasica) ve karniyol (a m carnica) arı Irklarının morfolojik ayrımında kanat organının önemi.4.Ulusal Zootekni Kongresi, 331-337.
• Güler A, Bıyık S, Güler M (2012). Batı Karadeniz Bölgesi Balarılarının (apis mellifera l.) Morfolojik karakterizasyonu. Anadolu Tarım Bilim. Derg. 2013, 28 (1): 39-4.
• Gürel F (1995). Kimi Ana Arı Üretim İşletmelerindeki Arıları (Apis Mellifera L)Morfolojik Özellikleri ve Bunlardan Hibrid Ebeveyni Hatlarını Geliştirme Olanakları. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güneş H (1994).Trakya Bölgesi Bal Arılarının Bazı Morfolojik Karakterleri Üzerinde Çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• İnci A (1993). Kafkas Arısı Seleksiyon Çalışmaları. Teknik arıcılık 40: 3-7, Ankara.
• Kekeçoğlu M, Sosysal Mİ (2010) "Genetic Diversity Of Bee Ecotypes in Turkey and evidence for geographical differences", Romanian Biotechnological Letters, 15 no 5: 5646-5653, 2010.
• Kekeçoğlu, M., Bouga, M.İ., Soysal, İ. and Harizanis, P. (2007). Morphometrics as a tool for the study of genetic variability of honey bees. JOTAF/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1), 7-15.
• Kambur M (2017). Türkiye bal arısı (apis mellifera l.) biyoçeşitliliğinin geometrik morfometrik yöntemler ile belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce.
• Kandemir İ., Kence M. ve Kence A., "Genetic and morphometric variation in honeybee (Apis mellifera) population of Turkey," Apidologie, vol. 31, pp. 343-356, 2000.
• Kandemir İ., Kence M. ve Kence A., "Morphometric and electrophoretic variation in different honeybees (Apis mellifera) population," Turk J Vet Anim Sci, Vol. 29, pp. 885-890, 2005.
• Kandemir İ, Kence M, Sheppard W, Kence A (2006a). Mitochondrial DNA variation in honey bee (Apis mellifera L) populations from Turkey. Journal of Apicultural Research and bee World. 45 (1): 33-38.
• Kandemir İ., Özkan A. and Fuchs S., "Reevaluation of honeybee (Apis mellifera) microtaxonomy: a geometric morphometric approach," Apidologie, vol. 42, no. 5, pp. 618-627, 2011.
• Karacaoglu M, Fıratlı Ç (1998). Bazı Anadolu bal arısı ekotipleri (Apis m. anatoliaca) ve melezlerinin özellikleri I, morfolojik özellikleri Turk J. Vet. Anim. 22:17-21.
• Kauhausen-Keller D (1991). . Biometrische unterscheidung zwischen Apis mellifera carnica Poll. Und allen anderen rassen von Apis mellifera. Apidologie. Vol. 22, pp. 97-103.
• Kaftanoğlu O, Kumova U, Bek Y (1993). GAP Bölgesindeki Çesitli Balarısı (Apis mellifera L) Irklarının Performanslarının Saptanması ve Bölgedeki Mevcut Arı Irklarının Islahı Olanakları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi GAP yayınları, No:74.
• Kekeçoğlu M (2007). Türkiye Bal Arılarının mtDNA ve Kimi Morfolojik özellikleri Bakımından Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Araştırma. Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Öztürk AY (1990). Morphometric Analysis of Some Turkish Honeybees. (Apis mellifera L) MSc Thesis (Unpublished) University of Wales College of Cardiff, U K, 75 p.
• Palmer M, Smith D, Kaftanoğlu O (2000). Turkish Honey Bee: Genetik variation and Evidence for a Fourth of Apis mellifera mtDNA 91(1).
• Reinsch ve ark. (1991). Morphologischer Vergleich von Völkern der'Landbiene' in Niedersachsen mit typischer Apls mellifera carnica und Apis mellifera mellifera. Apidologie 22 (1):75-80.
• Rohlf FJ. and and Marcus LF., "A revolution in morphometrics," Trends in Ecology & Evolution, vol. 8, no. 4, pp. 129-132, 1993.
• Ruttner F (1969). Biometrische Charakterisierung der Österreichischen Carnica-Biene. Zeitschrift tur Bienenforschung. 9, 11-12. Verlag.
• Ruttner F, Tassencourt L, Louveaux J (1978). Biometrical-Statistical analysis of the geographic variability of Apis mellifera L Apidologie. 9: 363-381.
• Ruttner F., Biogeography and Taxonomy of Honeybees, 1th ed., Berlin, Germany: Springer Verlag, 1988, pp. 284.
• Smith D, Slaymaker A, Palmer M, Kaftanoğlu O (1997). Turkish honey bees belong to east Mediterranean mitochondrial lineage Apidologie, 28: 269-274.
• Settar, A."Ege Bölgesi Arı Tipleri Ve Gezginci Arıcılık Üzerine Arastırmalar," Doktora tezi, Ege Ziraai Arastırma Enstitüsü, İzmir, Türkiye, 1983.
• SPSS for Windows, Release 15.0. Standard Version, SPSS Inc., (www.SPSS.com.tr).
• Tofilski A, "Using geometric morphometrics and standard morphometry to discriminate three honeybee subspecies," Apidologie, Vol. 39, no. 5, pp.558-563 2008.
• Turan H (2011). Trakya bölgesi balarısında (Apis mellifera L) geometrik morfometrik çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Tekirdağ.