KÜRESEL POLİTİK VE ASKERÎ STRATEJİK DÖNÜŞÜMLER KAPSAMINDA TÜRKİYE ANALİZİ

Year 2024, Volume: 2 Issue: 2, 205 - 240, 26.12.2024

Şenol Alparslan

Abstract

Bu çalışmada, iki Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş döneminin millî ve askerî stratejik anlayışları incelenerek, stratejik gelişmeler ve dönüşümler ortaya konulmuş; jeostratejik, jeopolitik ve jeoekonomik kavramlarla birlikte analiz edilerek Türkiye için bir çıkarım yapılması amaçlanmıştır. Ekonomik, politik ve askerî ortamının bulanıklaşması ve belirsizliklerin çoğalması sebebiyle günümüz uluslararası ilişkilerinde millî menfaatler belirleyici faktör olarak daha fazla öne çıkmıştır. Devletlerin jeostratejik ve jeopolitik değerleri, politik ve stratejik hedefleri, sosyal yapıları ve ekonomileri gibi millî güç unsurları farklı olduğu için millî menfaatleri de farklılıklar göstermekte ve sürekli bir çatışma ortamına sebep olmaktadır. Uluslararası ilişkiler ve ittifak yapıları menfaatlerin korunmasına dayandıkça ortaya çıkan çatışma ortamı, insani ve etik değerlerin göz ardı edilmesine sebep olmaktadır. Bu durum tehdit değerlendirmesi ve algısını sürekli değiştirmekte, çok güçlü stratejik analizler yapılmasını zorunlu hale getirmektedir. Bu bağlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin güvenlik stratejileri, millî menfaatleri ve millî politik hedefleri, gerçekçi analiz edilmiş bir tehdit değerlendirmesine göre jeopolitik ve jeoekonomik esaslara dayalı olarak belirlenmek zorundadır.

Keywords

STRATEJİ, JEOSTRATEJİ, MİLLİ GÜVENLİK, ASKERİ HARCAMALAR, JEOPOLİTİK

TURKISH ANALYSIS WITHIN THE FRAMEWORK OF STRATEGIC MILITARY TRANSFORMATION AND GLOBAL POLICY

Abstract

In this study, strategic developments and transformations are revealed by examining the national and military strategic understandings of the two World Wars and the Cold War period; It is aimed to make an inference for Türkiye by analyzing it together with geostrategic, geopolitical and geoeconomic concepts. Due to the blurring of the economic, political and military environment and the increase in uncertainties, national interests have become more prominent as the determining factor in today's international relations. Since the national power elements of the states, such as their geostrategic and geopolitical values, political and strategic goals, social structures and economies, are different, their national interests also differ and cause a constant conflict environment. As international relations and alliance structures are based on the protection of interests, the conflict environment that emerges causes human and ethical values to be ignored. This situation constantly changes the threat assessment and perception and makes it necessary to conduct very strong strategic analyses. In this context, the security strategies, national interests and national political goals of the Republic of Türkiye must be determined based on geopolitical and geoeconomic principles, according to a realistic analyzed threat assessment.

Keywords

STRATEGY, JEOSTRATEEGY, NATIONAL SECURITY, JEOPOLICY, MILITARY EXPENDITURE

References

• ABC News. Battle of Hamel Still Considered a Turning Point. 04 July, 2008. https://www.abc.net.au/news/2008-07-04/battle-of-hamel-still-considered-turning-point/ Edinme tarihi 12 Ekim 2024.
• Akad, M. T., (2003), Strateji Üzerine. 2. Baskı, İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Alparslan, Şenol, (2023), Stratejin Kadar Başarılısın-Stratejinin El Kitabı. 1’inci Baskı, Konya: Palet Yayınları.
• Altıntaş, K. M., ve Asal, S., (2024), Özel Askerî Şirketler ve İstihbaratın Özelleştirilmesi, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Atun, A. F., (1998), İkinci Dünya Harbi’nde Kuzey Afrika Harekâtı ve Alınan Dersler. Ankara: Gnkur. Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Britannica (2024), Soldiers of Australian gasmasks. https://cdn.britannica.com/92/182992-050-58BBF17F/soldiers-Australian-gasmasks-Second-Battle-of-1915 jpg. Edinme tarihi 16 Eylül 2024.
• Çıtak, E., (2016), Bilgi Çağı Savaşı Başladı. 1. Baskı, İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
• Demirer, M. A., (2015), İkinci Dünya Savaşı ve Sonrasında Türkiye. 1. Baskı Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları-No: 301.
• Saygun, E., (2024), 21’nci yy. Dünya Düzeninde Değişim: Dinamikler, Aktörler ve Jeopolitik Yaklaşımlar, Uluslararası Sempozyum, Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Euronews, (2023), Dünyada savunma harcamaları rekor kırarken Türkiye'de son üç yıldır aralıksız düşüyor. 24 April, 2023. https://tr.euronews.com/2023/04/24/dunyada-savunma-harcamalari-rekor-kirarken-turkiyede-son-uc-yildir-araliksiz-dusuyor. Edinme tarihi 18 Eylül 2024.
• Euronews, (2023), Rusya Kıtalararasi Balistik Füze Denemesi Yaptı. 12 April, 2023. https://tr.euronews.com/2023/04/12/rusya-kitalararasi-balistik-fuze-denemesi-yapti-savas-baslikli-fuze-kazakistandaki-hedefi. Edinme tarihi 10 Ekim 2024.
• Euronews, (2023), Rusya Devlet başkanı Putin Ulusa Sesleniş Konuşması yapıyor. 21 February, 2023. https://tr.euronews.com/2023/02/21/rusya-devlet-baskani-putin-ulusa-seslenis-konusmasi-yapiyor-ukraynayasaldirilar-surecek. Edinme tarihi 15 Eylül 2024.
• Fidan, H., (2024), ABD Hegemonyasının Küresel Yayılımı. Yönetim Bilimleri Dergisi, Sayı No: 52, ss. 550-575.
• Freedman, L., (2017), Strateji. 3. Baskı, İstanbul: Alfa Basım, Yayım ve Dağıtım.
• Freidman, G. and Freidman M., (2015), Savaşın Geleceği 21. Yüzyılda Güç Teknoloji ve Amerikan Dünya Egemenliği. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Gray, C., War, (2007), Peace and International Relations and Introduction to Strategic History. First Published, London and New York, Published By Routledge.
• Gray C. S., (2009), Fighting Talk Forty Maxims On War, Peace and Strategy. Potomac Books, An Imprint Of University Of Nebraska Press, First Edition.
• Haass, R. N., (2008), The Age of Nonpolarity: What Will Follow U.S. Dominance. Foreign Affairs 87, No. 3: 44–56. http://www.jstor.org/stable/20032650.
• Hart, L. (2022), Strateji Dolaylı Tutum. Çeviren, Selma Koçak, İstanbul: Doruk Yayımcılık
• Heuser, B., (2010), The Evolution Of Strategy, Thinking War From Antiquity To The Present. Edinburg: Cambridge University Press.
• Hirst, J., (2018), Kısa Avrupa Tarihi. 3. Baskı, İstanbul: Say Yayınları. İbn-i Haldun, (2004), Mukaddime. 1. Cilt, Çeviren Halil Kendir, Ankara: İmaj Yayınları. İslam Ansiklopedisi, İkinci Dünya Savaşı. https://islamansiklopedisi.org.tr/ikinci-dunya-savasi. Edinme tarihi 12 Ekim 2024.
• Kalaycı, İ. ve Kuşçi, A., (2018), Tarih-Strateji Biliminin Gelişimi ve Türklerdeki Yansımaları. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi-Sayı 19.
• Kantarcı, Ş., (2012), Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistem: Yeni Sürecin Adı ‘Koalisyonlar Dönemi mi?’. Güvenlik Stratejileri Dergisi 8., Sayı. 16: 47-84.
• Kavuncu S., (2013), Nükleer Silahsızlanma Yolunda Start Süreci, Bilge Strateji Dergisi, Cilt 5, Sayı 8, ss.119-148
• Kaya, F., (2023), https://www.aa.com.tr/tr/analiz/3-soruda-turkiyenin-nato-seruveni-ve-ittifaktaki-rolu/2862843# Edinme tarihi 11 Ekim 2024.
• Koyuncu, M. C., (2022), Çin’in Yeni Stratejisi: Küresel Güvenlik Girişimi. https://www.ankasam.org/cinin-yeni-stratejisi-kuresel-guvenlik-girisimi/ Edinme tarihi 22 Eylül 2024.
• Körpe Ö. Editör, Alp, B., (2021), Operatif Seviye Kapsamlı Harekât Planlama Süreci: Harekât Bölgesi Komutanının Yetkilendirilmesi. İstanbul: Millî Savunma Üniversitesi Yayınları.
• Körpe Ö., Editör, (2021), Yirminci Yüzyılda Askerî Planlama ve Operatif Sanat-1, 2’nci Dünya Savaşı Muharebelerinin Analizi. İstanbul: Milli Savunma Üniversitesi Merkez Basım ve Yayınevi.
• Kruszewski C., (1940), Almanya’nın Lebensraum’u. American Political Science Review, Cilt 34, Sayı 5, Ekim 1940, s. 964-975, Cambridge University Press tarafından, 02 Eylül 2013’de yayımlanmıştır.
• Ludendorff, E., (2020), Topyekûn Harp. 2. Baskı, Erhan Çiftci (Ed.), Çev. Aynur Onur Çifci-Erhan Çifci, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Luttwak, E. N., (1990), From Geopolitics to Geo-Economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce. No. 20, pp. 17-23, Published by: Center for the National Interest.
• Mercan, E., (2013), Birinci Dünya Savaşı’nın Stratejik Silahı Denizaltılar ve Çanakkale Cephesindeki Rolü, Türkiye Günlüğü Dergisi, Sayı 113.
• Örmeci, O., (2015), Yeni Soğuk Savaş Ortamında Dış Politika 2012-2015. 1. Baskı, İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
• Parker, G., (2017), Cambridge Savaş Tarihi. 3. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Reliefweb. (2024), Dünya sağlık harcamalarının da yaklaşık %80'i yüksek gelirli ülkelerde gerçekleşmiştir. World Health Statistics. 2024 Report. Edinme tarihi 18 Eylül 2024.https://reliefweb.int/report/world/world-health-statistics.
• SIPRI Fact Sheet. (2024), Trends in International Arms Transfers. April 2024. Edinme tarihi 17 Eylül 2024.
• Süvari, K., (2014), Birinci Dünya Savaşında Kimyasal Silahların Kullanılması. 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı, 2. Cilt, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Yayınları,
• Stephens, A. ve Baker, N., (2009), Savaşı Anlamak, 21. Yüzyıl için Strateji. Çeviren: Süleyman Yazır, Ankara: Phoenix Yayınları,
• Soy, B., (2007), Lord Palmerston’un Osmanlı Toprak Bütünlüğünü Koruma Siyaseti. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD-7), s. 141-168.
• Tetlock, P. ve Gardner, D., (2018), Süper Tahmin, İsabetli Tahmin ve İyi Yargının Bilim ve Sanatı. İstanbul: Optimist Yayınları.
• Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi Sakarya Meydan Muharebesi ve Sonraki Harekât. (1995), 2’nci Cilt, 5’inci Kısım 2’nci Kitap, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Ünal, U., Ed., (2013), Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 130, İstanbul Seçil Ofset.
• Yılmaz, S., (2009), Ulusal Savunma: Strateji, Teknoloji, Savaş. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Yılmaz, S., (2015), Millî Güvenlik Teorisi. Sayfalar 201-248, Ankara: Kripto Basım Yayım,
• Yılmaz, S. (2015). Türk Savaş Sanatı ve Stratejisi. Edinme tarihi 09 Eylül 2024. https://www.academia.edu/7647965/T%C3%Bcrk_Sava%C5%9FSanat%C4%B1_ve_Strateji.
• Yeşiltaş, M., (2024), Yeni Dünya Düzeni Beklentisi Gerçekçi mi? SETA Vakfı. Edinme tarihi 25 Eylül 2024. https://www.setav.org/yorum/yeni-dunya-duzeni-beklentisi-gercekci-mi.
• Wohlstetter, A. J., (1979), Swords from Plowshares: The Military Potential of Civilian Nuclear Energy. First Edition, Chicago: University of Chicago Press.