Türkiye’deki Nogay Türkleri ve Kültürleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 41, 30.06.2022

Nurefşan Çetintaş

Öz

Nogaylar günümüzde farklı coğrafyalarda varlığını devam ettiren Kıpçak Türkleridir. Nogay adı ilk Altın Orda Devleti’nde karşımıza çıkıp daha sonrasında bir boy adı olarak varlığını günümüze kadar getirmiştir. Nogayların tarihine dair bilgileri mensubu oldukları ya da savaş, yağma, ticaret ve benzeri durumlar ile temasta bulundukları devletlerin tarihinden öğrenmekteyiz. Bilgilerin dolaylı olarak elde edilmesinin başlıca nedeni ise Nogayların bozkır tarzı göçer hayat yaşamış olmalarıdır. Elde edilen bu bilgiler doğrultusunda Deşt-i Kıpçak bölgesinde bozkır tipi göçer hayat yaşadıkları ve siyasi olaylar neticesinde dağıldıkları, bir kısmının da Türkiye’ye göç ettiği bilinmektedir. Bu makalede ise Türkiye’ye göç eden ve burada uzun yıllardır yaşayan Nogay Türklerinin tarihine ve kültürlerine yer verilmiştir. Kültürleri hakkındaki bilgiler ise Eskişehir-Ankara illerindeki Nogay Türkleri ile yapılan sözlü tarih araştırmasıyla tespit edilip, bir bütün şeklinde ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nogay, Nogay Türkleri, Tatar, Göç, Kültür

Kaynakça

• Alp, A. (2011). Kazan Tatarları Arasında Milliyetçilik Akımı. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Alpargu, M. (2007). Nogaylar. T.D.V.İ.A. ss. 202-204.
• Asker, A. (2013). Nogay halkı: Siyasal bölünmüşlüğün etnik bütünlük üzerindeki tahribatı. T.D.D. s. 243-254.
• Boz, E. (2010). Eskişehir ili Alpu ilçesi Aktepe (Rıfkiye Köyü) Nogay ağzı. Uluslar Tatar Türkçesi Bilgi Şöleni, Eskişehir.
• Demirtaş, M. (2011). Osmanlıya gelen Kırım ve Kafkasya göçmenlerinin sorunları. Bilig, 57, 17-44.
• Demiryürek, M. (2017). Şeyh Şamil ve Kafkasya (Edt. M. A. Bozkuş, H. Yazar). İstanbul: Kitabevi Yayıncılık.
• Derin Paşaoğlu, D. (2009). Nogaylar, Nogay göçleri ve Türkiye'deki iskânları (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Derin Paşaoğlu, D. (2011). 28957 No’lu İrade-İ Dahiliye’ye göre Nogay Muhacirleri üzerine değerlendirme. Kültür Evreni, 3(10), 35-59.
• Derin Paşaoğlu, D. (2016). 19. yüzyıl Nogay muhacirlerine ait nüfus defterleri. History Studies, 8, 111-135.
• Derin Paşaoğlu, D. (2016). Nogayların hanlık veya ulus olma sorunsalı. TAD, 35(60), 227-289.
• Ergönenç A. D. (2013). Nogay adı ve Nogayların kökeni üzerine. T.D.D. ss. 233-242.
• Ergönenç A. D. (2018). Nogay Türkleri ve Nogay Türkçesi üzerine. ÇÜTAM, 1, 17-35.
• İpek, N. (2002). 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı. Türkler, 13, 9-27.
• Kurat, A. N. (1972). IV-XVIII. yüzyıllarda Karadeniz kuzeyindeki Türk kavim ve devletleri. Ankara: TTK.