Time-Dependent Spatial Analysis of the Relationship Between Deaths and Sulfur Dioxide and Particulate Matter Levels in Kırşehir Province (2009-2022)

Year 2024, Issue: 6, 1 - 10, 15.12.2024

Gamzenur Demir

https://doi.org/10.58606/jwgdp.1482928

Abstract

There is a relationship between human and environment as well as between disease and space. While clean air positively affects human health and quality of life, air pollution negatively affects human health and brings some diseases. In this study, the temporal and spatial structure of deaths in Kırşehir province, which is located in the Central Kızılırmak Region of the Central Anatolia Region, is analyzed. In this context, mortality data were analyzed according to gender, place, time, cause of death, and air quality. In preparation of the study, quantitative data provided from various institutions were subjected to content analysis. In this framework, data on deaths were obtained from the Turkish Statistical Institute (TurkStat). "International Classification of Diseases (ICD-10)" was used to evaluate cause of death statistics. PM10 and SO₂ were selected as pollutants in examining air quality in the province. The data used in the evaluation were downloaded from the Data Bank section of the National Air Quality Monitoring Network Website (www.havaizleme.gov.tr) of the Ministry of Environment, Urbanisation and Climate Change. The findings obtained in the study were tried to be explained by supporting them with tables and graphs made in an Excel program, and thematic maps were created using the ArcGIS10.7 application. It has been determined that deaths in both sexes have shown an increasing trend in recent years. The highest number of deaths in the province occurred in the central district. Both the number of deaths and the increase in particulate matter (PM₁₁₀) and sulfur dioxide (SO₂) were highest in winter months. It is seen that the most common cause of death in the study area is due to circulatory system diseases. Especially the higher rate of deaths due to cardiovascular diseases in winter months may be an explanation for this situation. However, the fact that respiratory system diseases, which are the most prominent diseases caused by air pollution, come in 4th place, and both death and air pollutant values are very close to each other shows that there is no significant relationship between air pollution and deaths.

Keywords

Kırşehir, Death, Gender Structure, Disease, Air Quality, Spatial Analysis

Kırşehir İlinde Ölümler ile Kükürt Dioksit ve Partikül Madde Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Zamana Bağlı Mekânsal Analizi (2009-2022)

Abstract

İnsan ve çevre arasında olduğu gibi hastalık ve mekân arasında da bir ilişki vardır. Temiz hava, insan sağlığı ve yaşam kalitesi üzerinde olumlu etki yaparken hava kirliliği, insan sağlığını olumsuz yönde etkilemekte ve birtakım hastalıkları da beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada İç Anadolu Bölgesi’nin Orta Kızılırmak Bölümü’nde yer alan Kırşehir ilinde ölümlerin zamansal ve mekânsal yapısı ele alınmıştır. Bu kapsamda ölüm verileri cinsiyet, mekân, zaman, ölüm nedeni ve hava kalitesine göre incelenmiştir. Çalışmanın hazırlanmasında çeşitli kurumlardan sağlanan nicel veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Bu çerçevede ölümlerle ilgili veriler Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) temin edilmiştir. Ölüm nedeni istatistiklerinin değerlendirilmesinde “Uluslararası Hastalık Sınıflaması (UHS-10)” kullanılmıştır. İldeki hava kalitesinin incelenmesinde kirleticiler olarak PM10 ve SO₂ seçilmiştir. Değerlendirmede kullanılan veriler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ait Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı Web Sitesinin (www.havaizleme.gov.tr) adresinde bulunan Veri Bankası bölümünden indirilmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular Excel programında yapılan tablo ve grafiklerle desteklenerek açıklanmaya çalışılmış ve ArcGIS10.7 uygulaması kullanılarak tematik haritalar oluşturulmuştur. Çalışmaya konu alınan yıllar arasında ölümlerin her iki cinste de son yıllarda artma eğilimi göstermiş olduğu belirlenmiştir. İlde en fazla ölümler Merkez ilçede meydana gelmiştir. İlde hem ölüm sayıları hem de partiküller madde (PM₁₀) ve kükürt dioksit (SO₂) artışı en fazla kış aylarında olmuştur. Çalışma sahasındaki en sık ölüm nedeninin dolaşım sistemi hastalıklarından kaynaklandığı görülmektedir. Özellikle de kardiyovasküler hastalığa bağlı ölümlerin, kış aylarında daha yüksek oranda görülmesi bu durumun bir açıklayıcısı olabilir. Fakat hava kirliliğinin sebep olduğu en belirgin hastalık olan solunum sistemi hastalıklarının 4. sırada gelmesi ve hem ölüm hem de hava kirletici değerlerinin birbirine oldukça yakın olması hava kirliliğinin ölümler arasında anlamlı bir ilişkisinin olmadığını göstermektedir.

Keywords

Kırşehir, Ölüm, Cinsiyet Yapısı, Hastalık, Hava Kalitesi, Mekansal Analiz

References

• Akturan, S., Gümüş, B., Özer, Ö., Balandız, H. ve Erenler, A.K. (2019). “TÜİK Verilerine Göre Türkiye’de 2009 ve 2016 Yılları Arasındaki Ölüm Oranları Ve Nedenleri”. Konuralp Tıp Dergisi, 11(1), 9-16.
• Becker S, Weng S. (1998). Seasonal patterns of deaths in Matlab, Bangladesh. Int J Epidemiol. 27(5), 814-823.
• Brunekreef, B. & Holgate, S.T. (2002). Air pollution and health, Lancet 360, 1233–1242.
• Çapraz, Ö. (2013). İstanbul’da 2007-2012 Yılları Arasında Hava Kirliliğinin Ölümler Üzerindeki Etkilerinin Modellenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Derriennic, F., Richardson, S., Mollie, A., Lellouch, J. (1989). İki Fransız Şehrinde Kükürt Dioksit Kirliliğinin Mortalite Üzerindeki Kısa Vadeli Etkileri, Uluslararası Epidemiyoloji Dergisi, 18(1), Sayfa 186–197.
• Durduran, S.S. ve Durduran, Y. (2009). “Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Kalp ve Solunum Yolu Hastalıklarının Mekansal Dağılımının Belirlenmesi: Konya Örneği”. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 24(3), 19-28.
• Güler, Ç. ve Çobanoğlu, Z. (1994). Çevresel Etki Değerlendirmesi. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No: 36, Ankara.
• Günay, S. (2009). “Ölüm Oranı Haritalarının Önemi ve Haritalanması”. 2.Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 222-231.
• Güzel, Ş., & Özer, P. (2022). Türkiye’de Hava Kirliliği ve Sağlık Harcamaları. Sağlık Ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 4(2), 186-202.
• İlkılıç, C., & Behçet, R. (2006). Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı ve Çevre Üzerindeki Etkisi. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 5(1), 66-72.
• Kampa, M. & Castanas, E. (2008). Human health effects of air pollution. Environ. Pollut. 151, 362–367.
• Kantürk-Yiğit, G. (2011). “Türkiye’de Sağlık Coğrafyası Çalışmaları Üzerine Bir Değerlendirme”. Nature Sciences, 6(1), 30-41.
• Manisalidis, I., Stavropoulou, E., Stavropoulos, A., & Bezirtzoglou, E. (2020). Environmental and health impacts of air pollution: A review. Frontiers in Public Health, 8, 14.
• Mermit-Çilingir, B. (2016). Hava Kirliliği ve Akciğer. Çağdaş Tıp Dergisi, 6(1)-Ek (Olgu Sunumları), 131-137.
• Timor, A. (2012). “Tıbbi Coğrafya: Kapsamı ve Amacı”. Coğrafya Dergisi, 0(4), 303-319.
• Wilkins, K. (1995). Causes of death: how the sexes differ. Health Rep. 7(2), 33-50.
• Yılmaz, B. (2018). “Manisa’da Partikül Madde (PM10) Kirliliğinin Değerlendirilmesi”. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 626-633.
• Karagözoğlu, S., & Asav, E. (2021). Kükürtdioksit Düzeylerinin Kırklareli İl Merkezindeki Ölümler Üzerine Etkisinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 618-627.