II. GAZİ GİRAY HAN'IN (BİN DEVLET GİRAY HAN) LEH KRALI III. ZİGMUNT'A YAZDIĞI ŞUBAT 1592 TARİHLİ BİTİK

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 46, 99 - 117, 30.06.2015

Mehmet Arpacı

Öz

Kırım Hanlığından günümüze ulaşan belge külliyatı içinde yabancı devletlerle yapılmış diplomatik yazışmalar büyük bir yer tutar. Kırım Hanlığının siyasi, sosyal ve kültürel durumu ile ilgili önemli kaynak belgeler olan bu diplomatik yazışmalar, aynı zamanda Hanlığın resmî yazı dili hakkında da bize önemli bilgiler sunar. Bilindiği gibi Kırım Hanlığı, siyasi, kültürel ve diplomatik açıdan Altın Orda Hanlığı geleneğini sürdüren, Karadeniz'in kuzeyinde hüküm sürmüş bir devlettir. Bununla birlikte Osmanlı Devletine bağlandıktan sonra, hanlığın resmî yazışmalarında Osmanlı etkisi baskın bir şekilde görülür. Özellikle Osmanlı sultanlarıyla yapılan yazışmalarda bu etki daha açık kendini gösterir. Bu makalede ele alınan 1592 tarihli II. Gazi Giray Han'ın Le- histan-Litvanya kralına gönderdiği resmi mektup ise Kırım Hanlığının resmî yazışmalarındaki üslup farklılığını göstermesi bakımından dikkate değerdir. Mektup, yabancı devletlere gönderilen diğer bitikler gibi Osmanlı ile yapılan yazışmalardan dil ve üslup açısından ayrılmaktadır. Çalışmamızda mektubun içerik olarak Kırım tarihi içindeki yeri ve önemi vurgulanarak belgenin dil ve üslup özelliklerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kırım Hanlığı, Diplomatik Yazışmalar, Kırım Diplomasi Geleneği, Bitik., Kırım Hanlığı, Diplomatik Yazışmalar, Kırım Diplomasi Geleneği, Bitik.

Kaynakça

• BİLGE Mustafa L. (1989). "Akkirman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.2: 269-270, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• CLAUSON Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford (ED).
• DERİN-PAŞAOĞLU Derya (2014). "Altın Orda ve Kırım Sahasında Bozkır Aristokrasisinin Güçlü Temsilcileri: Emir Rektemür ve Şirin Mirzalar”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, XXXIII (56): 147-190.
• DOERFER Gerard (1963-75), Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen, I-IV, Wiesbaden (TMEN). DTC: bk. NADELYAYEV vd. (1969).