GİBİ BİÇİMBİRİMİNİN İŞLEVSEL DİL BİLGİSİ BAKIMINDAN ÇOK İŞLEVLİ GÖRÜNÜMÜ

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 53, 205 - 222, 15.04.2017

Seçil Hirik

Öz

Dilde anlam ve görev aracı olan tüm birimlerin birbirinden farklı veya ortaklaşan işlevleri bulunmaktadır. Bu bakımdan bir biçim- birime tek yönlü bakmak yerine tüm işlevlerinin belirlenmesi iş- levsel dil bilgisi çalışmaları için bir basamak oluşturacaktır. İşlev- sel dil bilgisinin gerekliliklerinden olan işlevsel sorgulama bir bi- çimbirimin diğer yönleriyle de ele alınması anlamına gelmektedir. Gibi biçimbirimi, pek çok çalışmada ifade ettiği anlam alanlarına göre görevsel ve kendinden önceki kelimeye gelen ekler bakımın- dan istemsel yönüyle ele alınmaktadır. Çekim edatları arasında ve görevli kelimeler içinde yer verilen gibi biçimbirimi, bu çalışmada çok işlevlilik açısından değerlendirilmiştir. Biçimbirimin, söz ko- nusu özelliklerinin yanı sıra söz dizimsel, kipsel, eşdizimsel ba- kımdan da incelenmesi yapılmıştır. Kullanım sıklığı sorgulanan gi- bi biçimbiriminin işaret ettiği anlam alanlarını karşılayan diğer bağımlı veya bağımsız biçimbirimler verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gibi, biçimbirim, işlevsel dil bilgisi, çok işlevlililk

The Morpheme “Gibi” and Its Multifunctional Aspect in Terms of Functional Grammar

Öz

All meaning and task items in language have different or common functions in language. In this regard, it is needed to study the all functions of morphemes rather than study just one function for functional/pragmatic grammar. Functional research that is the necessity of functional grammar means to be taken into account in other aspects of morphemes function. In some studies gibi have been studied by its semantic field and the valency that the suffix used before it. Gibi that is evaluated in the postpositions or func- tional words will be evaluated of its multifunction in this study. Gibi will also be studied in terms of syntactic, modality and collo- cation in this study. It has been tried to provide other bound or free morpheme units that meet the semantic fields pointed out by the formatting as the usage frequency is questioned.

Anahtar Kelimeler

Gibi, morphemes, functional grammar, multifunction- ality.

Kaynakça

• ASLAN DEMİR, Sema (2007), “İstek Kipliği, Gerçeklik ve Gerçekleştirilebilir- lik”, VII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, 2-5 Mayıs 2007, Konya, s. 1-12.
• ASLAN DEMİR, Sema (2008), Türkçede İsteme Kipliği: Semantik-Pragmatik Bir İnceleme, Grafiker Yayınları, Ankara.
• ATA, Aysu (1997), Kısasü’l-Enbiya I-II (Giriş-Metin-Tıpkıbasım-Dizin), TDK Yayınları, Ankara
• ATALAY, Besim (2006), Divanü Lûgati’t-Türk, TDK Yayınları, Ankara. BACANLI, Eyüp (2005), Türkçedeki Dolaylılık İşaretleyicilerinin Pragmatic Anlamları , Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, (Mart 2006), s. 35-47.
• BACANLI, Eyüp (2008), “Türkiye Türkçesindeki -miş Ekinin Dolaylılık ve Dolaylılık-Dışı Kullanımlarında Zamansal Atıf”, Bilig, Sayı 44, Kış 2008, s. 1-24.
• BALCI, Tahir (2003), “Edat” Bağlamında Sözcük Türlerine Yeni Bir Yakla- şım”, TÖMER Dil Dergisi, Sayı 122, Ankara, s. 7-16.
• BANGUOĞLU, Tahir (2007), Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara. BENZER, Ahmet (2008), Fiilde Zaman, Görünüş, Kip ve Kiplik, Marmara Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul.
• BİLGEGİL, Kaya (2009), Türkçe Dilbilgisi, Salkım Söğüt Yayınevi, Erzurum. BOLAND, Johanna Hendrika Geertruida (2006), Aspect, Tense and Modality: Theory, Typology, Acquisition, Vol. 1, The Institutional Repository of the University of Amsterdam.
• BOYE, Kasper (2010), “Semantic Maps and the Identification of Cross- Linguistic Generic Categories: Evidentiality and its Relation to Episte- mic Modality”, Linguistic Discovery, Vol. 8, Issue 1, pp. 4-22.
• BYBEE, Joan; FLEİSCHMAN, Suzanne (1995), Modality in Grammar and Dis- course, John Benjamins Publishing Company, USA.