TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ

Year 2021, Volume: 18 Issue: 71, 671 - 688, 15.09.2021

Nedime Aslı Şirin

Abstract

Zorunlu göç kategorisinde yer alan ve devlet siyaseti şeklinde kişileri bireysel olarak veya topluluk hâlinde yaşadıkları yerlerden alıp başka bir bölgeye yerleştirme biçiminde tanımlayabileceğimiz sürgüne verilebilecek örnekler arasında II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği yönetimince günümüzün vatansız bırakılmış halkları arasında yer alan Ahıska Türklerinin Orta Asya’ya sürgün edilmesi bulunmaktadır. Sürgünün yarattığı toplumsal ve psikolojik etkiler ve toplumsal bellekte yer alışını vatansız bırakılmış Ahıska Türkleri örneği ile anlamayı amaçlayan bu makale, 2010-2013 yılları arasında gerçekleştirilmiş 1989 göçmenleri ile Ahıska Türklerinin Türkiye’ye göç ve sonrasında uyum süreçlerini karşılaştıran nitel bir araştırmaya dayanmaktadır. Bu nitel araştırma kapsamında Tekirdağ, Kocaeli, İstanbul ve Bursa’da yaşayan 1989 Bulgaristan göçmenleri ve Ahıska Türkleri ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Fakat bu makalede Kocaeli, Bursa ve İstanbul’da yaşayan Ahıska Türklerinin anlatılarına yer verilmektedir. Türkiye’de yaşayan Ahıska Türklerinin bir kısmının 1944 sürgünü ve Özbekistan’daki sürgün yaşantılarını anlattıkları bu makalede, sürgün hatıraları ve yarattığı acıların toplumsal bellek sayesinde kuşaktan kuşağa aktarılmış olduğu ve yalnızlık, yabancılık, boşluk, özlem duygularına yol açarken, köksüz ve aşağılanmış hissetmedikleri, bazı görüşmecilerin de vurguladıkları gibi, bu travmanın onların Türk kimliğini korumaları ve güçlendirmelerinde rol oynadığı sonucuna varılmıştır.

Keywords

Ahıska Türkleri, Özbekistan, Sovyetler Birliği, Sürgün, Toplumsal Hafıza.

References

• AKSOY, E. (2018). Benim Adım 1864: Çerkes Hikayeleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ALTIN, H. (2017). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Yapılan Çerkes Göçleri (Çerkes Sürgünü)”. Belgi. II/14: 580-591.
• ATİK, A. - Ş. BİLGİNER ERDOĞAN (2014). “Toplumsal Bellek ve Medya”. Atatürk İletişim Dergisi. 6: 1-16.
• AVŞAR, B. Z. - Z. TUNÇALP (1994). Sürgünde 50. Yıl – Ahıska Türkleri. TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları. No: 7.
• AYDEMİR, M. (2018). Ahıskalı Türklerin Sürgününün Son Tanıkları. Sakarya: Orhun Yayınevi.
• AYDINGÜN, A. (2002). “Ahıska (Meskhetian) Turks: Source of Conflict in the Caucasus?”.The International Journal of Human Rights. 6: 49-64.