Fen Eğitimi Konu Alanında Yayınlanmış Makalelerin İçerik Analizi: Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi Örneği

Year 2021, Volume: 9 Issue: 1, 101 - 119, 28.06.2021

Ayberk Bostan Sarıoğlan , Gamze Dolu , İlayda Yılmaz

Abstract

Bu çalışmanın amacı Fen Eğitimi ve Araştırmaları Derneği (FEAD) bünyesinde yayınlanan TR Dizin tarafından taranan Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi’nde (FBÖD) yer alan makalelerin belirlenen problemlere göre analiz edilmesidir. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2013 yılının Haziran ayında yayın hayatına başlamıştır. Her yıl Haziran ve Aralık aylarında birer sayı yayınlanmaktadır. İlk yayın tarihinden bugüne kadar toplam 8 cilt, 16 sayıdan oluşan ve 81 makaleyi kapsayan bir arşive sahiptir. Bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Verilerin analiz edilmesinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen veriler, dergide yer alan araştırmaların en çok nitel yöntemlerle gerçekleştirildiği göstermektedir. Makalelerin çoğu iki araştırmacı tarafından yazılmıştır. Makalelerde belirlenen örneklem grupları arasında öğretmen adayları ve ortaokul öğrencilerinin çoğunlukta olduğu belirlenmiştir. Veri toplama araçları kategorisinde testler en yüksek frekansa sahiptir. Bir öğretime yönelik yazılan makaleler değerlendirildiğinde deney tekniğinin en sık kullanıldığı ve makalelerin konu alanları incelendiğinde dergide en çok fizik en az kimya alanına yönelik makale yer aldığı görülmektedir. Dergide yayınlanan çalışmaların yoğunlaştığı konu ve alanları belirlemek için bu araştırma önemlidir. Elde edilen sonuçların, fen eğitimindeki eğilimlerin ve araştırmalardaki eksikliklerin görülmesi açısından alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

fen bilimleri öğretimi dergisi, fen eğitimi, içerik analizi

Content Analysis of Articles Published in The Subject Area of Science Education: Example of The Journal of Science Teaching

Abstract

The aim of this study is, analyzing the according to the determined problems the articles published in the Journal of Science Teaching, which is scanned by TR Index, published within the Science Education and Research Association. The Journal of Science Teaching published its first issue in June 2013. In the ongoing process, a number was issued in June and December of each year. There are a total of 81 articles published in 16 issues up to the present. In the study, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. The data were analyzed by content analysis method. As a result of the examinations, it was determined that in the articles, qualitative research methods were the most used. The majority of the articles in the journal were written by 2 authors. It was determined that, made regarding the sample groups show that the candidate teachers and elementary students are determined as the sample the most. In the category of data collection tools, it was concluded that the highest percentage frequency value was tests. Analysis data shows that in the articles experiment technique were the most used and when the science articles are examined according to subject areas, the highest percentage frequency value is physics and chemistry is the lowest. The results obtained are important as they will contribute to the literature in terms of revealing the trends in science education and the deficiencies in research.

Keywords

Journal of Science Teaching, science education, content analysis

References

• Abazoğlu, İ., Yatağan, M., Yıldızhan, Y., Arifoğlu A. & Umurhan, H. (2015). Öğrencilerin matematik başarısının uluslararası fen ve matematik eğilimleri araştırması sonuçlarına göre değerlendirilmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 33-50.
• Akıncı, B., Uzun, N. & Kışoğlu, M.(2015). Fen bilimleri öğretmenlerinin meslekte karşılaştıkları problemler ve fen öğretiminde yaşadıkları zorluklar. International Journal of Human Sciences, 12(1), 1189-1215. doi: 10.14687/ijhs.v12i1.3188
• Alshamrani, S. M. & Aldahmash, A. H. (2020). 2011 ile 2017 arasında ESERA bildirilerinde yayınlanan fen eğitimi araştırma makalelerinin sistematik bir değerlendirmesi. Eğitim ve Bilim, 45(202), 1-16.
• Aydoğan, Ş. & Köksal E. A. (2017). İlköğretim fen eğitiminde kavram yanılgıları konusunda yapılmış çalışmaların içerik analizi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(2), 232-260.
• Ayvacı, H. Ş. & Bakırcı, H. (2012). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin fen öğretim süreçleriyle ilgili görüşlerinin 5E modeli açısından incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2).
• Bacanak, A., Değirmenci, S., Karamustafaoğlu, S. & Karamustafaoğlu O. (2011). E-dergilerde yayınlanan fen eğitimi makaleleri: yöntem analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(1), 119-132.
• Balbağ, M. Z., Leblebicier, K., Karaer, G., Sarıkahya, E. & Erkan, Ö. (2016). Türkiye’de fen eğitimi ve öğretimi sorunları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(3). Baran, E., Canbazoğlu Bilici, S. & Mesutoğlu, C. (2015). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) spotu geliştirme etkinliği. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 5(2), 60-69.
• Bozan, İ & Savaş, B. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerde sık görülen kavram yanılgılarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(6), 87-98.
• Bozdoğan, A. E. & Altunçekiç, A. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının 5E öğretim modelinin kullanılabilirliği hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 579-590.
• Candaş, B., Kıryak, Z., Kılınç, A., Güven, O. & Özmen, H. (2019). 2013 ve 2018 Fen Bilimleri Öğretim Programlarının Genel Eğilimler ve Yaklaşımlar Açısından Karşılaştırılması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1): 1668-1697.
• Cavas, B. (2015). Research trends in science education international: a content analysis for the last five years (2011-2015). Science Education International, 26(4), 573-588.
• Chang, Y., Chang, C. ve Tseng, Y. (2010). Trends of science education research: an automatic content analysis. Journal of Science Education and Technology, 19(4), 315-331.
• Çelikkaya, T. & Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758.
• Çepni, S. & Şahin, Ç. (2012). Effect of different teaching methods and techniques embedded in the 5E instructional model on students' learning about buoyancy force. Eurasian Journal Physics &Chemistry Education, 4(2), 97-127
• Çınar, D. (2013). Argümantasyon temelli fen öğretiminin 5. sınıf öğrencilerinin öğrenme ürünleri üzerindeki etkisi.(Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Çilingir, A. (2017). İletişim alanında içerik analizi yöntemi kullanılarak yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 148-160.
• Demirel, R. (2015). Kan basıncı konusunda argümantasyon etkinliğinin uygulanması. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 5(2), 70-90.
• Demirel, Ö. (2007). Eğitimde Program Geliştirme. Pegem Yayıncılık: Ankara. Erişim adresi: http://pegem.net/dosyalar/dokuman/15062007155458Program%20gels%20icindekiler.pdf
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799-825. doi: 10.17860/mersinefd.342260
• Dinçol Özgür, S., Odabaşı, Z. & Erdoğan, Ü. I. (2017). Öğretmen adaylarını kimya laboratuvar uygulamaları ile öğretmenlik mesleğine hazırlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 534-550.
• Doğan, H. & Tok, T. N. (2018). Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yayınlanan makalelerin incelenmesi: Eğitim ve Bilim Dergisi örneği. Current Research in Education, 4(2), 94-109.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N. & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Dolu, G. & Ürek H. (2017). PxV - V, PxV - P, PxV - 1/V için çizilen grafiklerin üniversite öğrencileri tarafından değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 191-198.
• Ebren Ozan, C. & Karamustafaoğlu, S. (2020). Araştırma sorgulamaya dayalı yaklaşımın “maddenin değişimi” ünitesinin öğretimi üzerindeki etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 599-613.
• Eğmir, E., Erdem, C. & Koçyiğit, M. (2017). Trends in educational research: A content analysis of the studies published in international journal of instruction. International Journal of Instruction, 10(3), 277-294.
• Emrahoğlu, N. & Öztürk, A. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının astronomi kavramlarını anlama seviyelerinin ve kavram yanılgılarının incelenmesi üzerine boylamsal bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 165-180.
• Güneş Koç, R. S. & Sarıkaya, M. (2020). 5E öğrenme modeli ve bağlam temelli öğretim yönteminin ışık konusunda başarı ve bilgilerin kalıcılığına etkisi. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7, 430-457.
• Karamustafaoğlu, O. & Değirmenci, S. (2018). Eğitim fakültelerinde yayınlanan fen eğitimi makalelerinin yöntem eğilimlerinin analizi. Caucasian Journal of Science, 5(2), 50-64.
• Kaya, A. Y., Fışkın, R. & Nas, S. (2013). “Safety Science” dergisinde 2006-2010 yılları arasında yayınlanan makalelerin içerik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 5(1), 121-139.
• Koçak, A. & Arun, Ö. (2013). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.
• Kula Wassink, F. & Sadi, Ö. (2016). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi yönelimleri: 2005 ile 2014 yılları arası bir içerik analizi. İlköğretim Online, 15(2), 594-614.
• Li, Y., Wang, K., Xiao, Y. & Froyd, J. E. (2020). Research and trends in STEM education: a systematic review of journal publications. International Journal of STEM Education, 7(11). DOI: 10.1186/s40594-020-00207-6.
• Lin, Z. J., Lin, T. C., Potvin, P. & Tsai, C. C. (2019). Research trends in science education from 2013 to 2017: A systematic content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 41(3), 367-387. doi: 10.1080/09500693.2018.1550274
• MEB. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (4. ve 5. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2013). İlköğretim kurumları(ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı(ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage. p.64.
• Moeed, A. (2013). Science investigation that best supports student learning: teachers' understanding of science investigation. International Journal of Environmental & Science Education, 8, 537-559.
• O’Toole,J. M., Freestone, M., McKoy, K. S. & Duckworth, B. (2018). Types, topics and trends: a ten-year review of research journals in science education. Education Sciences, 8(73). doi:10.3390/educsci8020073
• Özdemir, N. (2006). İlköğretim II. kademeki fen bilgisi öğretiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı. Denizli.
• Özmen, H. & Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Saraç, E. & Yıldırım, M. (2019). 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Academy Journal of Educational Sciences, 3(2), 138-151. doi: 10.31805/acjes.641002
• Seçken, N. & Kunduz, N. (2013). 9. Sınıf kimya dersi öğretim programlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı (1), 344-358.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Siayah, S. & Setiawan, A. R. (2020, April 13). A brief explanation of science education. EdArXiv. doi: https://doi.org/10.35542/osf.io/2evn3
• Şaşmaz Ören, F. & Sarı, K. (2019). ‘Web of Science’ veri tabanında fen eğitimi üzerine yapılan araştırmaya dayalı öğrenme stratejisi konulu çalışmaların değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 18(4), 1875-1901.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayıncılık, İstanbul.
• Tufaner, İ., Tufaner, Ç. & Dere, T. (2020). Yüksek öğretimde çevre eğitiminin yeri ve önemi. İklim Değişikliği ve Çevre, 5(1), 13–17.
• Turna, Ö. & Bolat, M. (2015). Eğitimde disiplinlerarası yaklaşımın kullanıldığı tezlerin analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 35-55
• Uyanık, G. (2019). İlkokul öğrencilerinin fen bilimleri kavramlarına ilişkin kavram yanılgılarının belirlenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 12(4), 45-54.
• Uysal, İ., Sevim, S. & Demirci, E. (2019). Analysis of the effect of the use of science journals on the students' academic achievements. Turkish Journal of Teacher Education, 8(2), 84-98.
• Uzunoğlu, M. & Büyükkasap, E. (2011). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin zekâ alanlarının tesbiti ve bu alanlar ile fen ve matematik başarıları arasındaki ilişki. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(3), 124-137.
• Yadigaroğlu, M., Demircioğlu, G. & Demircioğlu, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kimya bilgilerini günlük hayatla ilişkilendirebilme düzeyleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 795-812.
• Yener, D., Köklü, N., Yamaç, R. Z. & Yalçın, S. (2020). Analysis of the studies done on laboratories inTurkey. Journal of Turkish Science Education,17(2), 162-179. doi: 10.36681/tused.2020.19.
• Yıldırım, A. (1996). Disiplinlerarası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 89-94.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [qualitative research methods in social studies] (ss233). Ankara: Seçkin.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (2018). Fen Bilgisi Öğretmenliği Lisans Programı. Ankara.