Multi Criteria Decision Making Approachez in Determining Optimal Traffic Control Strategies

Year 2024, , 551 - 567, 17.03.2024

Buket Nur Kılıç , Ömer Asal

https://doi.org/10.35674/kent.1416395

Abstract

ABSTRACT
Traffic control strategies aim to increase traffic efficiency by providing effective solutions to issues such as reducing traffic congestion, reducing the average travel time and preventing accidents. The most appropriate strategies can be determined by using factors such as analyzing the traffic situation, traffic modeling, traffic signaling systems, traffic markings and technological solutions Decoupled together. It is seen that multi-criteria decision-making approaches provide great usefulness in determining these strategies. Multi-criteria decision-making is a systematic approach used to make decisions based on multiple criteria and goals instead of a single factor. Multi-criteria decision-making allows decision-makers to sort alternatives using an appropriate scale, take into account all relevant factors and make the best possible choice. Despite this importance, it is observed that there are not enough studies in the literature on the effect of multi-criteria decision-making approaches on traffic control strategies. Considering the complex nature of the traffic phenomenon and the importance of traffic for human life, the need for academic studies to be conducted on this issue is quite high.In this study, the role of multi-criteria decision-making approaches in determining optimal traffic control strategies will be examined. Qualitative method will be used in the study. Firstly, a literature review will be conducted on the subject, and based on previous studies, existing gaps will be determined. Then, optimal traffic control strategies and multi-criteria decision-making approaches used in traffic control strategies will be explained. After this theoretical basis, multi-criteria decision-making approaches will be evaluated and some sample models will be applied in determining optimal traffic control strategies with qualitative relational analysis. The purpose of the study is to develop decision support systems and provide tools to assist decision makers in implementing traffic control strategies. The thesis of the study is that multi-criteria decision-making approaches are highly functional in determining optimal traffic control strategies.
Keywords: Traffic, Audit, Optimization, Multi-Criteria Decision-Making Approaches, Strategy.

Keywords

Traffic, Audit, Optimization, Multi-Criteria Decision-Making Approaches, Strategy.

Optimal Trafik Denetim Stratejilerinin Belirlenmesinde Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları

Abstract

Trafik denetim stratejileri, trafik sıkışıklığının azaltılması, ortalama seyahat süresinin azaltılması ve kazaların önlenmesi gibi konularda etkili çözümler sunarak trafik verimliliğini artırmayı hedeflemektedir. Trafik durumunun analiz edilmesi, trafik modellemesi, trafik sinyalizasyon sistemleri, trafik işaretlemeleri ve teknolojik çözümler gibi faktörlerin bir arada kullanılmasıyla en uygun stratejiler belirlenebilmektedir. Bu stratejilerin belirlenmesinde çok kriterli karar verme yaklaşımlarının büyük yararlılık sağladığı görülmektedir. Çok kriterli karar verme, tek bir faktör yerine birden fazla kriter ve hedefe dayalı olarak karar vermek için kullanılan sistematik bir yaklaşımdır. Çok kriterli karar verme, karar vericilerin alternatifleri uygun bir ölçek kullanarak sıralamasına, ilgili tüm faktörlerin dikkate alınmasına ve mümkün olan en iyi seçimin yapılmasına olanak tanımaktadır. Bu önemine karşın literatürde, çok kriterli karar verme yaklaşımlarının trafik denetim stratejilerine etkisine dair yeterli çalışma olmadığı görülmektedir. Trafik olgusunun karmaşık yapısı ve trafiğin insan hayatı için önemi düşünüldüğünde bu konuda yapılacak olan akademik çalışmalara duyulan ihtiyaç oldukça fazladır. Bu çalışmada optimal trafik denetim stratejilerinin belirlenmesinde çok kriterli karar verme yaklaşımlarının rolü incelenecektir. Çalışmada nitel metot kullanılacaktır. Öncelikle konu hakkında literatür taraması yapılacak olup önceki çalışmalardan hareketle, mevcut boşluklar belirlenecektir. Ardından optimal trafik denetim stratejileri ve trafik denetim stratejilerinde kullanılan çok kriterli karar verme yaklaşımları açıklanacaktır. Bu teorik temelden sonra kalitatif ilişkisel analiz ile optimal trafik denetim stratejilerinin belirlenmesinde çok kriterli karar verme yaklaşımları değerlendirilecek ve bazı örnek modeller uygulanacaktır. Çalışmanın amacı; karar destek sistemlerini geliştirmek ve trafik denetim stratejilerinin uygulanması için karar vericilere yardımcı olacak araçlar sağlamaktır. Çalışmanın tezi; çok kriterli karar verme yaklaşımlarının optimal trafik denetim stratejilerinin belirlenmesinde oldukça işlevsel olduğudur.
Anahtar Kelimeler: Trafik, Denetim, Optimizasyon, Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları, Strateji

Keywords

Trafik, Denetim, Optimizasyon, Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımları, Strateji

References

• Adıgüzel, O. (2009). Personel Seçiminin Analitik Hiyerarşisi Prosesi Yöntemiyle Gerçekleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24).
• Aksakal, E., & Dağdeviren, M.(2010). ANP ve DEMATEL Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4).
• Akyüz, Y., Bozdoğan, T., & Hantekin, E.(2011). TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 73-92.
• Ayçin, E. (2019). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Bardakci, K. C., & Aydın Göl, E. (2017). Trafik Ağlarını Bölüntüleyerek Formel Kontrol Stratejilerinin Üretilmesi.
• Beğenirbaş, M., Kurtay, K. G., Dağıstanlı, H. A. ve Altundaş, A. (2023). Savunma Tedarik Sürecinde Çalışanlarda Etkili Kriterlerin Önemlilik Düzeyinin Bulanık Dematel Yöntemleriyle Belirlenmesi. Savunma Bilimleri Dergisi, 2(43).
• Dağdeviren, M., Diyar, AKAY, & Mustafa, KURT (2004). İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi Ve Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2).
• Dalbudak Eda (2022). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Üzerine Literatür İncelemesi. GAUNIIBFD,4(1).
• Demir, G., ve Kartal, M. (2020). Güncel Çok Kriterli Karar Verme teknikleri. Akademisyen Kitabevi.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1).
• Dinçer, S. E., ve Emre, EKİN (2022). Bilgi Teknolojileri Yatırım Projelerinin Risk ve Başarı Faktörlerinin Belirlenmesinde DEMATEL Yöntemiyle Çözüm Yaklaşımı. Eurasian Econometrics Statistics Emprical Economics Journal, 37-53.
• Dursun, M. (2018). Atık Su Yönetimi İçin Bütünleşik Bulanık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemi. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30(1), 209-217.
• Ecemiş, Ö. G. D. O., ve Yaykaşlı, Ö. G. M. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Sürdürülebilir Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(83).
• Fidan Ahmet(2022). Kentiçi Ulaşımda Sürdürülebilir Modellerin Kent Dirençliliğine Etkisi. Çizgi Kitabevi, İstanbul.
• Fidan, A. (2016). Akıllı Trafik Sistemleri, İller ve Belediyeler Dergisi, 818(819).
• Genç Tolga, (2013). PROMETHEE yöntemi ve GAIA düzlemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 133-154.
• Gülsün, B., ve Gonca, C. K. (2019). Adaptif Trafik Yönetim Sistemleri. OHS ACADEMY, 2(1), 32-40.
• Mesiha, SAAT(2000). Çok Amaçlı Karar Vermede Bir Yaklaşım: Analitik Hiyerarşi Yöntemi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Mustafa, SOBA(2012). Promethee Yöntemi Kullanarak En Uygun Panelvan Otomobil Seçimi ve Bir Uygulama. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(28).
• Organ, A. (2013). Bulanık Dematel Yöntemiyle Makine Seçimini Etkileyen Kriterlerin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172.
• Ömürbek, N., & Mercan, Y. (2014). İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının Topsis ve Electre Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 237-266.
• Ömürbek, N., Üstündağ, S., ve Helvacıoğlu, Ö. C. (2013). Kuruluş Yeri Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı: Isparta Bölgesinde Bir Uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21).
• Öndeş, T., Çalı, M. S., Aydın, S., & Ali, Muti. (2020). Türkiye’de Bulunan Ticari Bankalar İle Katilim Bankalari’nin Electre Yöntemi İle Performans Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 689-710.
• Özarpa, C., Kınacı, B. F., & Avcı, İ. (2021). Kent İçi Akıllı Ulaşımda Karma Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Yeni Hat Kurulumunun Belirlenmesi. Kent Akademisi, 14(4).
• Özen, Y. D. Ö., & Koçak, A. (2017). Bulanık Analitik Hiyerarşi ve Bulanık Dematel Yöntemleri Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlaması Yazılım Seçimi ve Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(3), 929-957.
• Roy, B.(1991). The outranking approach and the foundations of ELECTRE methods. Theory and decision, 31.
• Şenkayas, H., & Hekimoğlu, H. (2013). Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi Problemine PROMETHEE Yöntemi Uygulaması. Verimlilik Dergisi, (2), 63-80.
• Tekgöz, H., Kolukısa, N., & Karabatak, M. (2022). Trafik Işıklarının Optimum Planlaması İçin Çizge Tabanlı Çözüm Önerisi. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 34(1), 15-23.
• Genç Tolga, (2013). PROMETHEE Yöntemi ve GAIA Düzlemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1).
• Uslu, A., Kızıloğlu, K., İşleyen, S. K., ve Kahya, E. (2017). Okul Yeri Seçiminde Coğrafi Bilgi Sistemine Dayalı AHP-TOPSIS Yaklaşımı: Ankara İli Örneği. Politeknik Dergisi, 20(4).
• Ustasüleyman, T. (2009). Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi: Ahs-Topsis Yöntemi. Bankacılar Dergisi, 69, 33-43.
• Yılmaz, E. (1999). Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinin Çözümü. DOA Dergisi, 5, 95-122.
• Yücel, M., & Ulutaş, A. (2009). Çok Kriterli Karar Yöntemlerinden Electre Yöntemiyle Malatya’da Bir Kargo Firması İçin Yer Seçimi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 327-344.
• Zhou, P., Ang, B. W., Poh, K. L. (2006). Decision Analysis in Energy and Environmental Modeling: an Update. Energy, 31 (14).