Küresel Kent Mantığı, Kimlik ve Mekanın Kentsel Dönüşüm Projeleriyle Fragmantasyonu: Vaka Çalışması olarak Fener-Balat ve Süleymaniye
Abstract
İstanbul’un tarihi ve kültürel bölgelerini içine alan kentsel dönüşüm / soylulaştırma projelerinde,
kontrol, düzenleme ve sosyo-kültürel dinamikler bakımından kültürel yönetimin ele alınması bu
çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Tarihi semtlerde yürütülen saha çalışmalarında
‘soylulaştıran’ aktör ve soylulaşma geçiren bölge sakinlerinin nasıl pozisyon aldığı incelenirken
doğrudan gözlem, katılımcı gözlem ve derinlemesine görüşmeler yapılmış ve katılımcılara açık
uçlu sorular sorulmuştur.
Araştırmada, ampirik tutum ve düşünümsel yöntem benimsenerek, araçsal vaka çalışması
gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, soylulaştırma sürecinin sosyo-mekansal etkileri ile birlikte
kültürel irdelenebilmesi için tarihi-kültürel örüntüsüyle Dünya Miras Listesi’ne dahil edilmiş olan
iki semt olarak Süleymaniye ve Fener-Balat seçilmiştir.
Görülen o ki, kentsel yapılanmada Yeni-Osmanlıcılık türünden yaklaşımlarla yaratılan sosyal
etos denetimsiz işlemektedir. Bu nedenle, kimlik ve mekan kurgusu bakımından kolektif hafızayı
meydana getiren tarihi ve kültürel kimliğe özgü temsillerin yaşatılması meselesinde iktidar
aygıtları üzerinde durmak gerekmektedir. İncelenen kentsel dönüşüm dinamiklerinin, tarihselliğe
dayalı kolektif bilinci de dönüştürdüğü düşünülmektedir. Bu bağlamda, küresel kentleşmeyle
girift halde bulunan kolektif hafıza yönetiminin süreçle birlikte nasıl ele alındığına bakılırken,
kentsel yabancılaşma, anlamı haritalayamama, belleklerin boşaltılması ve kültürel köksüzleştirme
gibi kavramlar çalışmanın teorik perspektifini genişletmiştir.Merkezi siyasetin kurumsallaşmasıyla kentlerin araçsallaştırıldığına ve kentsel dönüşüm
anlayışında yörüngenin temeline piyasa odaklı bir modelin oturtulduğuna, hatta başka bir
deneyime yer bırakılmadığına tanık oluyoruz. Ayrıca, kültürel mirasın temellerini oluşturan
sembolik sermaye ve kolektif hafıza arasındaki ilişki kopuk gözükmektedir. Nihai olarak, kentsel
dönüşüm/soylulaştırma pratiğinde insanı merkez alan, demokratik, farklılıkların iç içe
geçebildiği ve günümüzün çok sesli kültürel bileşenlerini içine alan bir toplum idealinin
yadsınması riskiyle karşılaşılmıştır. Neoliberal kentleşme paradigmasıyla kentsel mekanın ve
yerin tasarlanması, kültürün dolayımlanması ve kolektif hafıza meselesine işaret eden yeni bir
olgu daha ortaya çıkmıştır; paketlenmiş sosyo-mekansal pratikler ve duygulara uygun olarak
tasarlanmış bir tüketim diliyle, artık ‘duyguötesi’ (postemotional) bir toplumsallaşma evresine geçildiği düşünülmektedir.
Keywords
Kentsel dönüşüm kentsel yenileme soylulaştırma / burjuvalaştırma neoliberal şehircilik Yeni Osmanlıcılık sosyal hafıza kolektif hafıza duyguötecilik simülakra zihinsel olarak anlamı haritalayamama kentsel yabancılaşma kültürel köksüzleştirme kültürel yersiz-yurtsuzlaşma yerinden etme farklı unsurların zıtlıklarına rağmen birarada oluşu.
Abstract
The aim of this study to scrutinize cultural management in terms of control, regulations and
sociocultural dynamics in the projects of urban transformation/gentrification including the
historical and cultural areas in İstanbul. This is because, the urbanscape has become both the
subject de facto and the object of the urban transformation process. Since the 1980s, particularly
with the fact that public lands have been increasingly urbanized as fragments, it became vital to
explore the traces of collective memory embodying historical-cultural identity.
Analyzing how the ‘gentrifying’ actors and the residents who are undergoing gentrification are
positioned in the historical neighbourhoods, fieldwork for this study was carried out using direct
observation, participant observation, and in-depth interviews as the data collection methods.
Study participants have been asked open-ended questions. The instrumental case study design was followed for the study employing empirical approach and reflexive method. To analyze the
cultural politics of urban transformation, along with the socio-spatial impacts of the process of
gentrification, Süleymaniye and Fener-Balat have been chosen as two districts that were included
in World Heritage List due to the historical-cultural patterns they display.
Evidently, the social ethos, created through Neo-Ottomanist approaches in urban renewal
processes, is unregulated. Thus, it is necessary to examine the apparatuses of power in the matter
of sustaining the representations of historical and cultural identity, which make up collective
memory in terms of identity and space construction. It is assumed that the dynamics of urban
transformation have also been transforming collective consciousness based on historicity. In this
context, concepts such as urban alienation, mental unmappability, the emptying of minds and
cultural uprooting, have enriched the theoretical construction of the study in analyzing the
management of collective memory that is intricately tied to the process of global urbanization.
With the institutionalization of centralized politics we are witnessing the instrumentalization of
urban space and the placement of urban transformation on a strictly market-based trajectory with
no room for an alternative path. Moreover, the relationship between symbolic capital and
collective memory as the basis of cultural heritage seems to have been ruptured. Ultimately, what
is at risk is the ideal of a human-centered, democratic community, encompassing contrapuntal
ensembles and polyphonic cultural constituents. Along with the paradigm of neoliberal
urbanization came the new phenomenon of urban space design, mediatization of culture and
collective memory. Expressed in the language of consumption, designed to fit packaged sociospatial
practices and emotions, it is argued that we now entered a postemotional socialization
stage.
Details
| Other ID | JA36EV49FP |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | March 15, 2017 |
| Submission Date | March 1, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Volume: 10 Issue: 29 |
International Refereed and Indexed Journal of Urban Culture and Management | Kent Kültürü ve Yönetimi Uluslararası Hakemli İndeksli Dergi
Information, Communication, Culture, Art and Media Services (ICAM Network) | www.icamnetwork.net
Address: Ahmet Emin Fidan Culture and Research Center, Evkaf Neigh. No: 34 Fatsa Ordu
Tel: +90452 310 20 30 Faks: +90452 310 20 30 | E-Mail: (int): info@icamnetwork.net | (TR) bilgi@icamnetwork.net