Medya Okuryazarlığından Medya Yazarokurluğuna Geçiş

Year 2024, Issue: 13, 1 - 15, 30.12.2024

Nurettin Güz

https://doi.org/10.56676/kiad.1534022

Abstract

Medya okuryazarlığına yönelik ilk çalışmalar yirminci yüzyılın sonlarında başlamış, yeni asırla birlikte farklı bir boyut kazanmıştır. Medya Okuryazarlığı başlangıçta, medya içeriklerine maruz kalanlarla ilgili farkındalık oluşturmak noktasında tartışılırken, sonraki dönemde medyaya ulaşma, içerikleri öğrenebilme, bunları yorumlayıp eleştirebilme ve bunlara alternatif oluşturma aşamalarına gelmiştir. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak yeni medyanın ortaya çıkması ve yaygınlaşması ile geleneksel medya kuruluşları ve sosyal medyanın da içerisinde bulunduğu yeni medya içerikleri de medya okuryazarlığının araştırma konusu içerisine girmiştir. Bu döneme kadar olan süreçte medya okuryazarlığı ağırlıklı olarak kurumsal medya kuruluşlarının ürettiği içeriklerle birlikte sosyal medyada üretilen içeriklere yönelik olarak medya kullanıcılarının bilgilendirilmesi merkezli olarak ele alınmıştır. Araştırmalar bu çerçevede yoğunlaşmış, ilk ve orta öğretim öğrencileri ile vatandaşların içerikleri nasıl değerlendirmeleri gerektiği ile ilgili programlar geliştirilmiştir.
Yeni medyanın yaygınlaşması ile geleneksel medya ve yine yeni medya mecralarındaki kurumsal medya içeriklerden çok daha fazlası sosyal ağlardaki gruplar tarafından üretilmeye başlamıştır. Özellikle Y, Z ve Alfa kuşaklarının büyük bölümünün haber ve bilgiyi kurumsal medya kuruluşları yerine üyesi bulunduğu sosyal ağlar ve gruplardan almaktadır. Bu durum medya okuryazarlığının farklı bir açıdan ele alınmasını zorunlu kılmıştır. Sosyal medya okuryazarlığına ilişkin araştırma ve çalışmalardan farklı olarak bu alana ilişkin çalışmaların hedef kitlesinin farklılaştırılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Sosyal ağlardaki içeriklere maruz kalan bireyler aynı zamanda bu içeriklerin üreticisi konumuna gelmiştir. O halde bu döneme kadar yapılan ve tamamı üretilen içeriklerle ilgili farkındalık yaratmayı amaçlayan çalışmalar yerine, sosyal ağlardaki içeriklerin sadece tüketicisi değil aynı zamanda üreticisi olan bireyler üzerine yoğunlaşılmasına ihtiyaç vardır. Bu farklı bakış açısıyla üretilen içeriklerdeki olumsuz etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik yapılacak “Medya Yazarokurluğu” alana yeni bir bakış açısı getirecektir. İşte bu çalışma, medya okuryazarlığını bu yönüyle tartışmayı amaçlamaktadır. Literatüre dayalı olarak hazırlanacak bu çalışmada alanla ilgili bir durum tespiti yapılmıştır. Çalışma ile “Medya Yazarokurluğu” çerçevesinde medya içerik üreticilerine yönelik bir çerçeve çizilmiştir.

Keywords

medya yazarokurluğu, medya okuryazarlığı, sosyal medya, medya etkileri

From Media Literacy to Literately Producing Digital Media

Abstract

The foundational study on media literacy originated in the late twentieth century, acquiring additional significance in the twenty-first century. In its initial phase, media literacy focused on raising awareness among individuals exposed to media content. In the subsequent phase, it evolved to include accessing media, understanding its content, interpreting and critiquing it, and developing alternative perspectives. With the emergence and widespread use of new media, including social media, both traditional and new media have become research subjects in media literacy. In this period, media literacy has mainly been discussed, focusing on informing about content produced by media organizations and social media users. Media literacy research concentrated on these topics, leading to the development of curriculums addressing how primary and secondary school students engage with media content.
With the increasing use of new media, more media organizations, both traditional and new media, have started to be created by groups on social networks. Most Y, Z, and Alfa generations receive news and information from social networks and groups they are members of rather than corporate media organizations. Therefore, it has become necessary to consider media literacy from a different perspective. Unlike studies on social media literacy, the need to differentiate the target groups of studies in this field has emerged. Individuals who consume content on social networks also act as producers of that content. As a result, instead of the studies aimed at raising awareness about the content produced until this period, there is a need to focus on individuals who are recipients and producers of content on social networks. Media literacy aimed at eliminating the adverse effects of content produced from this different perspective will bring a new perspective to the field. This article aims to discuss "Media Authorreader" from this approach. This study, grounded in a literature review, aims to identify a specific situation within the field. Additionally, it seeks to provide a descriptive analysis based on the literature. The study outlines a framework for media content producers within the scope of the 'Media Authorreader' concept.

Keywords

Media authorreader, media literacy, social media, media effects.

References

• Anayasa. (t.y). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi. Erişim adresi: https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/aihs/
• Ansah, P. (1991). Uluslararası iletişimde haklar ve değerler mücadelesi. Y. Kaplan, Der., Çev. Enformasyon devrimi efsanesi (s.199-231) içinde. İstanbul: Rey Yayınları
• Aufderheide, P. (1993). Media literacy. USA Meryland: The Aspen Institute.
• Austin, E. & Johnson, K. (1997). Effects of general and alcohol-specific media literacy training on children’s decision making about alcohol. Journal of Health Communication, 2(1), 17-42.
• Berelson, B. & Janowitz, M. (1947). A Free and Responsible Press. Report of The Commission on Freedom of The Press. USA: University of Chicago.
• Binark, M. & Bek, M. G. (2010). Eleştirel medya okuryazarlığı kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Bingöl, M. (2024). Kaynaklar ve benimseme teorisi çerçevesinde Türkiye’de dijital bölünmenin incelenmesi (Doktora tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Bozarth, J. (2010). Social media for trainers. San Francisco: Pfeiffer Publish.
• Brown, J. A. (1998). Media literacy perspectives. Journal of Communication, 48(1), 44-57.
• Carlson, D. (2005). The news media’s 30-year hibernation. Nieman Reports, 59(3), 68-71.
• Castells, M. & Ince, M. (2006). Manuel Castells’le söyleşiler (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chomsky, N. (1993). Medya denetimi (Ş. Süer, Çev.). İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.
• Damlapınar, Z. (2014). Medya Okuryazarlığı Dersi tercihlerine göre ilköğretimdeki çocukların medya tutumları ve davranışları. Selçuk İletişim, 8(2), 177-191.
• Dimaggio, P., Hargitta, E., Neuman, W. R. & J. Robinson (2001). Social implications of the internet. Annual Review of Sociology, 27, 307-336.
• Dönmezer, S. (1983). Basın Suçlarında Ceza Sorumluluğu, Basın ve Basının Karşılaştığı Hukuki Sorunlar No.3. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• Grand-Clement, S. (2017). Digital learning: Education and skills in the digital age, Rand Europe. Cambridge: Westbrook Centre.
• Gunelius, S. (2011). 30-minute social media marketing: Step-by-step techniques to spread the word about your business. New York: McGraw Hill.
• Gorman, L. & Mclean, D. (2003). Media and society in the Twentieth Century: A historical introduction. Malden, USA: Blackwell Publishing.
• Güz, N. (2018). News transformation from traditional media to new media. MEDIA with its news, approaches and fractions in new media age (s.17-41) içinde. Berlin: Peter Lang.
• Herman, E. S. & Chomsky, N. (2008). Manufacturing consent: The political economy of the mass media. London: The Bodley Head.
• Herring, C. S. (2004). Content Analysis for new media: Rethinking the paradigm. New research for new media: Innovative research methodologies symposium working papers and readings (s. 47-66). Minneapolis (MN): University of Minnesota School of Journalism and Mass Communication.
• Hobbs, R. & Jensen, A. (2009). The past, present, and future of media literacy education. The National Association for Media Literacy Education’s Journal of Media Literacy Education 1, 1-11.
• Hobbs, R. (2004). Medya okuryazarlığı hareketinde yedi büyük tartışma (M. T. Bağlı, Çev.). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 122-140.
• Hobbs, R. (1998). The seven great debates in the media literacy movement. Journal of Communication, 48(1), 16-32.
• HSK (t.y.). Erişim adresi: https://www.hsk.gov.tr/uluslararasi-temel-belgeler/
• İçel, K. (1983). Devletle basın arasındaki ilişkiler, basın ve basının karşılaştığı hukuki sorunlar No.3. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• İlhan, E. & Aydoğdu, E. (2015). Medya Okuryazarlığı Dersi ve yeni medya algısına etkisi. Erciyes İletişim Dergisi, 4(1), 52-68.
• İnceoğlu, Y. (2016). Medyayı doğru okumak. M.C. Şimşek & N. Türkoğlu (Ed.), Medya Okuryazarlığı (s.19-24), içinde. İstanbul: Pales Yayınları.
• Keane, J. (1993). Medya ve demokrasi (H. Şahin, Çev., 2. basım). İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Kellner, D. & Share, J. (2005). Toward critical media literacy: Core concepts, debates, organizations, and policy. Discourse: Studies In The Cultural Politics Of Education, 26(3), 369-386.
• Klieber, P. (2009). Document classification through data mining social media networks. Florida: Stetson University.
• Lazarsfeld, P., Berelson, B. & H. Gaudet (1944). The People’s choice: How the voter makes up his mind in a presidential election. New York: Duell, Sloan, and Pearce
• Lippmann, W. (1965). Public opinion. New York: The Free Press.
• Livingston, S. (2004). What is media literacy? Intermedia, 32 (3), 18-20.
• Manovich, L. (2001). The language of new media. USA: Massachusetts Institute of Technology.
• Macbride, S., vd. (1980). Communication and society today and tomorrow: Many voices one world. London: Kogan Page.
• Mcmillan, J. S. (2006). Eploring models of ınteractivity from multiple research traditions: Users, documents and systems. A. Lievrouw & S. Livingstone (Ed.), Handbook of New Media: Social Shaping and Social Consequences of ICTs (s.205–229) içinde. Leah London: Sage Publications.
• Mcquail, D. (1994). Kitle iletişim kuramı (A. H. Yüksel, Çev.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• MEB (2018). Medya Okuryazarlığı Dersi öğretim programı. Ankara: MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Neelamalar, M. & Chitra, P. (2009). New media and society: A study on the impact of social networking sites on Indian youth. Estudos em Comunicacao, 6(1), 125-145.
• Negroponte, N. (1996). Dijital dünya (Z. Dicleli, Çev.). İstanbul: Türk Henkel Dergisi Yayınları.
• Neumann, N. E. (1998). Kamuoyu (M. Özkök, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Oblak, T. (2005). The lack of interactivity and hypertextuality in online media. Gazette: The International Journal For Communication Studies, 67(1), 87-106.
• Pavlik, J. (1998). New media technology: Cultural and commercial perspectives (2. edition). Boston: Allyn and Bacon.
• Pekman, C. (2016). Avrupa Birliğinde medya okuryazarlığı. M.C. Şimşek, N. Türkoğlu (Ed.), Medya Okuryazarlığı (s. 37-45) içinde. İstanbul: Pales Yayınları.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On The Horizon, 9(5), 1-6.
• RTÜK (2022). Gençlerin medya kullanımı ve dijital okuryazarlık araştırması. Erişim adresi:https://www.rtuk.gov.tr/genclerin-medya-kullanimi-ve-dijital-okuryazarlik-arastirmasi-2022/4402.
• RTÜK (2013). Türkiye’de çocukların medya kullanma alışkanlıkları araştırması. İstanbul: Bizim Matbaa.
• RTÜK (2012). Medya Okuryazarlığı Dersi araştırması. Ankara: RTÜK Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı
• Schramm, W. (1957). Responsibility in mass communication. USA: Harper.
• Sezer, N. (2019). Türkiye’de medya okuryazarlığı eğitimine ilişkin ilk girişimler ve sonrası. N. Sezer, N. Y. Sert (Der.), Medya okuryazarlığı üzerine (s.53-144) içinde Konya: Eğitim Yayınevi.
• Third, A., Bellerose, D., Diniz De Oliveira, J., Lala, G. ve Theakstone, G. (2017). Young and Online: Children’s Perspectives on Life in the Digital Age, The State of the World’s Children 2017 Companion Report. Sydney: Western Sydney University
• UNESCO (2006). Media education, Ed. D. Frau-Meigs, UNESCO, Paris: L’exprimeur.
• Van Dijk, J. (2004). Digital media. J. D. H. Downing (Ed.), The Sage Handbook of Media Studies (s. 145-163) içinde. London: Sage Publications.
• We Are Social (2024, 31 Ocak). The State Of Digital In January 2024, Digital 2024: 5 Billion Social Media Users. Erişim adresi: https://wearesocial.com/us/.