İbnü’z-Zerkâle ve Astronomi Bilimine Katkıları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 413 - 422, 25.06.2021

Yaşar Emrah Koşdaş

Öz

Müslümanlar, Hz. Peygamber döneminden itibaren, hem gök cisimlerine olan merakları hem de ibadetlerini zamanında yerine getirme kaygısıyla, astronomi ve gök cisimlerine ilgi duymuşlardır. Özellikle 830 tarihinde Beytü’l-Hikme’nin kurulmasıyla daha profesyonel bir şekle evirilen bu ilgi, zamanla büyüyerek İslam dünyasının birçok bölgesine yayılmıştır. O zamana kadar benzerine pek az rastlanan rasathanelerin artmasıyla da bu alanda birçok uzmanın yetişmesi sağlanmıştır. Kendi dönemlerindeki mevcut astronomi düşüncelerini, bilimsel gözlem ve deneylere dayanarak eleştiren bu bilim insanları, bugün kabul edilen modern astronominin oluşmasına önemli derecede katkı sağlamıştır. Bu katkı, doğu İslam dünyasında olduğu gibi, dönemin İslam dünyasının en batısında bulunan Endülüs’de de kendini göstermiştir. İslam tarihi içinde güzide bir yeri olan bu topraklarda, yaklaşık sekiz asır boyunca önemli sanat, edebiyat ve bilim insanları yetişmiştir. Bu çalışmada mevzu bahis edilen İbnü’z-Zerkâle ise, Endülüs’lü bilim insanlarının en önemlilerinden olmuştur. Yapmış olduğu gözlem ve deneylerle yeni bir astronomi anlayışının doğmasına sebep olan İbnü’z-Zerkâle, insanlığın ortak malı olan bilimin ilerlemesine önemli derecede katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Endülüs, Astronomi, İbnü’z-Zerkâle

Kaynakça

• Adıgüzel, Cumhur Ersin, “Matematik-Astronomi”. İslam Tarihi ve Medeniyeti Külliyatı. 4/210İstanbul: Siyer Yayınları, 2018.
• Bayraktar, Mehmet. İslam’da Bilim ve Teknoloji Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Pingree, David. “Indian Astronomy in Medieval Spain”. The Formation of Al-Andalus. ed. Julia Samso – Maribel Fierro. 2/336. USA: Ashgate, 1998.
• Dizer, Muammer. “İbnü’z-Zerkâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/243. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• İbnu’l-Kıftî, Ebü’l-Hasen Cemâlüddîn Alî b. Yûsuf b. İbrâhîm b. Abdilvâhid eş-Şeybânî. İhbâru’l-Ulemâ bi’Ahbâri’l-Hukemâ. Leipzig: Dieterich’Sche Verlagsbuchhandlung, 1903.
• İbnü’l-Ebbâr, Abdillâh b. Abdirrahmân b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Kudâî. et-Tekmile li’kitâbi’s-sıla. Beyrut: Dâru Fikr, 1995.
• Sarıçam, İbrahim. İslam Medeniyeti Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• Sezgin, Fuat. İslam Bilimler Tarihi Üzerine Konferanslar. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.
• Sezgin, Fuat. İslam’da Bilim ve Teknik. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008.
• Şeyban, Lütfi. Endülüs. İstanbul: Albaraka Türk Yayınları, 2014.