CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİNDE SEÇMENLER TARAFINDAN ADAY GÖSTERİLME BİÇİMİNE ALTERNATİF BİR MODEL ÖNERİSİ: E-DEVLET KAPISI SİSTEMİ

Year 2023, Volume: 9 Issue: 2-1 - KAYFOR23 Özel Sayısı, 222 - 237, 31.12.2023

Zeynep Duyar , Metehan Bekleviş

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nde Cumhurbaşkanı, meclisteki milletvekilleri tarafından seçilirken, 2007 yılında yapılan referandum sonucunda Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi kabul edildi. 2014 yılında, Cumhurbaşkanı ilk kez halkoylaması ile seçilerek göreve geldi. Türkiye’de 2017 yılında gerçekleşen referandumla hükümet sistemi değiştirilerek Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçiş yapıldı. Cumhurbaşkanlığı için aday gösterme hakkının seçmenlere tanınması, yeni hükümet sistemi düzenlemesinin en dikkat çekici yönlerinden biridir. Bu düzenlemeye göre, Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek süre içinde Cumhurbaşkanı adayı olma niteliklerini taşıyan kişi veya kişilerin en az 100.000 kişi tarafından aday gösterilerek Cumhurbaşkanlığı seçim yarışına girmesi mümkündür. Seçmenlerin imza atarak aday gösterme süreçleri kayıtlı oldukları ilçe seçim kuruluna gitme, bizzat başvuru yapma ve yalnızca bir aday için imza atma hakkı olarak işlemektedir. Seçmenlerin aday gösterme sürecine bizzat katılması, hem seçmenler hem de ilçe seçim kurulu çalışanları açısından ciddi bir yük getirmektedir. Ayrıca hem zamanın hem de kamu kaynaklarının tasarruflu kullanılmamasına ve verimlilik ilkesini zedeleyici bir unsur haline gelmektedir. Bu çalışma, genel itibariyle Türkiye’de gerçekleştirilen Cumhurbaşkanı seçimlerinde seçmenlerin aday gösterme sürecini e-devlet kapısı sistemine taşıyarak hızlı ve düşük maliyetle ilerlemesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanlığı seçiminde seçmen tarafından aday gösterilme sürecinin bürokratik yükünün azaltılmasına yönelik bir model önerisi sunulmaktadır. Geçmişten bugüne cumhurbaşkanı seçilme usulüne ayrıntılı olarak yer verilip ardından model önerisi detaylandırılmaktadır.

Keywords

Cumhurbaşkanı Seçimi, Aday Gösterme, Seçmen, E-Devlet Kapısı.

References

• Arslan, Y., (2000), “I. Dönem TBMM’de ‘İcra Vekilleri Riyaseti (Hükümet Başkanlığı)nın Statüsü ve TBMM Reisi’nin İcra ile İlgili Yetki ve Sorumluluğu”, Atatürk Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 61-67.
• Arsel, İ., (1965), Türk Anayasa Hukukun Umumi Esasları, I. Kitap, Ankara.
• Coşkun, Ş., Davut, Ş., (2013), “Cumhurbaşkanının Seçimi, Yetkileri ve Görevleri Açısından Türkiye Ve Fransa’nın Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı: 3, 182-229.
• E-Devlet Kapısı. (2023). https://www.turkiye.gov.tr/edevlet-istatistikleri, Erişim Tarihi: 01.10.2023.
• İba, Ş., (2008), Anayasa Hukuku ve Siyasal Kurumlar, Ankara: Turhan Kitabevi.
• İba, Şerif (2021), “1924 Anayasası’nın Hazırlık ve Kanunlaşma Süreci Üzerine”, Yasama Dergisi, Sayı: 44, Temmuz-Aralık, 43-60.
• İnan, A. A., (2022), Medeni Bilgiler-Gazi M. Kemal, İstanbul: Örgün Yayınları-Kültür Dizisi, 14. Baskı.
• Kaboğlu, İ. Ö., (2021), Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), İstanbul: Legal Yayıncılık, 16. Baskı.
• Koçak, B., (2021), “Osmanlı-Türk Anayasaları Üzerinde Gerçekleştirilen Önemli Değişiklikler” , Avrasya Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, 76-100.
• Nohutçu, A., (2018), “Türkiye Siyasetinde ve Hükümet Sisteminde Yeni Dönem”, Türkiye’nin Siyasal Hayatı, Eds. Adem Çaylak ve Seyit Ali Avcu, Ankara: Savaş Yayınevi, Ankara.
• Özbudun, E., (1992), 1921 Anayasası, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Özbudun, E., (2008), Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özbudun, E., (2022), Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, Gözden Geçirilmiş 22. Baskı.
• Özkul, F., (2011), “1982 Anayasasında Cumhurbaşkanı”,(Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk K., Kırışık, F., ve Durdu, M., (2022), “1921 Anayasasından Günümüze Türkiye’de Cumhurbaşkanının Güvenlik Politikalarındaki Rolü”, HKÜHFD, 12(23), 57-76.
• Tavaş, İ. H., (2007), “Türk Anayasalarında Cumhurbaşkanı Seçimi” , Yasama Dergisi, Sayı: 5, Nisan-Mayıs-Haziran, 27-56.
• Tekin, Y., Okutan, Ç., (2019), Türk Siyasal Hayatı, Ankara: Orion Kitabevi.
• Tuncer, E., (2003), Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), Ankara: Tesav Yayınları, Yayın No: 24.
• Tuncer, E., (2013), 19923’ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, Tesav Yayınları, Ankara.
• TASAM (2011), “Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Üzerine” https://tasam.org/tr-TR/Icerik/2446/cumhurbaskanligi_secimleri_uzerine#_ftn20, Erişim Tarihi: 10.10.2023.
• TBMM Tutanak Dergisi (2009), “Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in 1 Ekim 1999 Tarihinde, TBMM’nin Yeni Yasama Yılında Yaptığı Açılış Konuşması”, 21. Dönem, 2. Yasama Yılı, C.13.
• Yavuz, B., (2008), “2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Tereddütler ve Çözüm Yolları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, 1173-1214.
• YSK. (2014). https://www.ysk.gov.tr/tr/onikinci-cumhurbaskani-secimi/3456, Erişim Tarihi: 27.09.2023.
• YSK. (2017). https://www.ysk.gov.tr/tr/16-nisan-2017-anayasa-degisikligi-halkoylamasi/5002 ,Erişim Tarihi: 30.09.2023.
• YSK. (2018). https://www.ysk.gov.tr/tr/24-haziran-2018-secimleri/77536, Erişim Tarihi: 01.10.2023.
• YSK. (2023). https://www.ysk.gov.tr/tr/14-mayis-2023-secimleri/82491, Erişim Tarihi: 01.10.2023
• 1921 Anayasası, Kabul Tarihi: 20/1/1337 (1921)
• 1924 Anayasası, Kabul Tarihi: 20/4/1340 (1924)
• 1961 Anayasası, Kabul Tarihi: 9/7/1961
• 1982 Anayasası, Kabul Tarihi:18/10/1982
• 5678 Sayılı Kanun, Kabul Tarihi: 31/5/2007
• 6271 Sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu, Kabul Tarihi : 19/1/2012
• 2021/14 Genelge, “Cumhurbaşkanlığından Tasarruf Tedbirleri”, Resmi Gazete: 30. 06. 2021, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/06/20210630-15.pdf , Erişim Tarihi: 01.10.2023.