Yetişkinlerde algılanan sosyal destek ve depresyon arasındaki ilişkide minnettarlık dışavurumu ve ontolojik iyi oluşun seri aracılık etkisi

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 335 - 351, 25.12.2024

İrem Özgüner Dokuzlu , Mehmet Şakiroğlu

https://doi.org/10.57127/kpd.26024438.1239395

Abstract

Bu çalışmada, algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyi arasındaki ilişkide minnettarlık dışavurumu ve ontolojik iyi oluşun seri aracı etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Mevcut çalışma 14 Kasım 2021–12 Ocak 2022 tarihleri arasında Google Surveys aracılığıyla ulaşılan 18–64 yaş arası 270 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın veri toplama araçları Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Minnettarlık Dışavurum Ölçeği, Ontolojik İyi Oluş Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeğidir. Araştırmanın analiz aşamasında Pearson korelasyon analizi ve aracılık analizi kullanılmıştır. Pearson korelasyon analizi sonuçlarına bakıldığında, katılımcıların algılanan sosyal destek düzeyleri arttıkça depresyon puanlarının anlamlı şekilde azaldığı bulunmuştur. Bunun yanı sıra sonuçlara göre, katılımcıların minnettarlık dışavurumu ve ontolojik iyi oluş düzeyleri ile depresyon puanları arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Seri aracılık modeline göre, algılanan sosyal destek ve depresyon arasındaki ilişkide hem minnettarlık dışavurumu hem de ontolojik iyi oluşun anlamlı aracılık etkisine sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışmada algılanan sosyal destek arttıkça minnettarlık dışavurumunun arttığı, minnettarlık dışavurumu arttıkça ontolojik iyi oluşun arttığı ve buna bağlı olarak depresyon düzeyinin azaldığı bulunmuştur. Sonuç olarak, depresyonun sağaltımında kişilerin minnettarlık ifadelerini ve ontolojik iyi oluşlarını arttırmayı hedefleyen müdahalelere ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.

Keywords

algılanan sosyal destek, depresyon, minnettarlık dışavurumu, ontolojik iyi oluş

Ethical Statement

Bu çalışma için Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu'ndan onay alınmıştır (Etik Kurul Onay Kodu: E-21347915-050.04.04-100468, Toplantı tarihi ve karar sayısı: 12.11.2021-1).

Serial mediation effect of expression of gratitude and ontological well-being on the relationship between perceived social support and depression in adults

Abstract

This study aimed to investigate the serial mediation effects of expression of gratitude and ontological well-being on the relationship between perceived social support and depression level. The current research was carried out between November 14, 2021–January 12, 2022, with 270 participants aged 18–64, reached via Google Surveys. Data collection tools of the study were Multidimensional Scale of Perceived Social Support, Gratitude Expression Scale, Ontological Well-Being Scale, and Beck Depression Scale. In the analysis phase of the research, Pearson’s correlation analysis and mediation analysis were used. When the Pearson correlation analysis results were examined, it was found that as the perceived social support levels of the participants increased, their depression scores decreased significantly. Besides, it was concluded that there was a negative significant relationship between the participants' expression of gratitude and ontological well-being and their depression scores. According to the serial mediation model, it was determined that both expression of gratitude and ontological well-being have significant mediation effects on the relationship between perceived social support and depression. In the study, it was found that as perceived social support increases, expression of gratitude increases, and as expression of gratitude increases, ontological well-being increases, which in turn, the level of depression decreases. As a result, it is thought that there is a need for interventions that aim to increase people's expressions of gratitude and ontological well-being in the treatment of depression.

Keywords

perceived social support, depression, expression of gratitude, ontological well-being

Ethical Statement

Approval for this study was obtained from Aydın Adnan Menderes University Institute of Health Sciences Directorate Non-Interventional Research Ethics Committee (Ethics Committee Approval Code: E-21347915-050.04.04-100468, Meeting date and decision number: 12.11.2021-1).

References

• Abramson, L. Y., Metalsky, G. I. ve Alloy, L. B. (1989). Hopelessness depression: A theory-based subtype of depression. Psychological Review, 96(2), 358–372.
• Açıkgöz-Karaoğlu, B. (2016). Travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon arasındaki ilişkide ontolojik iyi oluşun aracılık etkisi: Bir yapısal eşitlik modellemesi çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Alsubaie, M. M., Stain, H. J., Webster, L. A. D. ve Wadman, R. (2019). The role of sources of social support on depression and quality of life for university students. International Journal of Adolescence and Youth, 24(4), 484–496.
• Araz, A. ve Erdugan, C. (2017). Minnettarlık Dışavurum Ölçeği geliştirme çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(11), 404–425.
• Arıcıoğlu, A. (2008). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Beck, A. T. ve Alford, B. (2009). Depression: Causes and treatment. University of Pennsylvania Press.
• Beck, A. T., Ward, C., Mendelson, M., Mock, J. ve Erbaugh, J. (1961). Beck Depression Inventory (BDI). Archives of General Psychiatry, 4(6), 561–571.
• Cacioppo, J. T., Hawkley, L. C., Crawford, L. E., Ernst, J. M., Burleson, M. H., Kowalewski, R. B., Malarkey, W. B., Van Cauter, E. ve Berntson, G. G. (2002). Loneliness and health: Potential mechanisms. Psychosomatic Medicine, 64(3), 407–417.
• Cohen, S. (1988). Psychosocial models of the role of social support in the etiology of physical disease. Health Psychology, 7(3), 269–297.
• Cohen, S. (2004). Social relationships and health. American Psychologist, 59(8), 676–684.
• Cooney, G. M., Dwan, K., Greig, C. A., Lawlor, D. A., Rimer, J., Waugh, F. R., McMurdo, M. ve Mead, G. E. (2013). Exercise for depression: Some benefits but better trials are needed. Cochrane Database of Systematic Reviews, (9), CD004366.
• Deichert, N. T., Fekete, E. M. ve Craven, M. (2021). Gratitude enhances the beneficial effects of social support on psychological well-being. Journal of Positive Psychology, 16(2), 168–177.
• Demirbağ, T. ve Oğuz-Duran, N. (2020). Effect of the “thank you-t” gratitude education program (Tygep-T) on gratitude levels of Turkish elementary school teachers. İlköğretim Online, 19(2), 595–611.
• Diener, E. (2006). The subjective well-being of the homeless, and lessons for happiness. Springer, 76(2), 185-205.
• Diener, E. ve Ryan, K. (2009). Subjective well-being: A general overview. South African Journal of Psychology, 39(4), 391–406.
• DSÖ. (2017). Depression and other common mental disorders global health estimates. https://apps.who.int/iris /bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf
• Durak-Batıgün, A. ve Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1–10.
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin gözden geçirilmiş for- munun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17–25.
• Emmons, R. A., McCullough, M. E. ve Tsang, J. A. (2003). The assessment of gratitude. Positive psychological assessment: A handbook of models and measures içinde (s. 327–341). American Psychological Association.
• Emmons, R. A. ve Crumpler, C. A. (2000). Gratitude as a human strength: Appraising the evidence. Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 56–69.
• Emmons, R. A. ve McCullough, M. E. (2004). The psychology of gratitude: An introduction. Oxford University Press.
• Emmons, R. A. ve Shelton, C. M. (2002). Gratitude and the science of positive psychology. Handbook of Positive Psychology, 18, 459–471.
• Emmons, R. A. ve Stern, R. (2013). Gratitude as a psychotherapeutic intervention. Journal of Clinical Psychology, 69(8), 846–855.
• Eskin, M., Ertekin, K., Harlak, H. ve Dereboy, Ç. (2008). Lise öğrencisi ergenlerde depresyonun yaygınlığı ve ilişkili olduğu etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(4), 382–389.
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. ve Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175–191.
• Feng, L. ve Yin, R. (2021). Social support and hope mediate the relationship between gratitude and depression among front-line medical staff during the pandemic of COVID-19. Frontiers in Psychology, 12, 623873.
• Froh, J. J., Sefick, W. J. ve Emmons, R. A. (2008). Counting blessings in early adolescents: An experimental study of gratitude and subjective well-being. Journal of School Psychology, 46(2), 213–233.
• Gable, S. L. ve Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Review of General Psychology, 9(2), 103–110.
• George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update. (10.baskı). Pearson.
• Greenglass, E., Fiksenbaum, L. ve Eaton, J. (2006). The relationship between coping, social support, functional disability and depression in the elderly. Anxiety, Stress and Coping, 19(1), 15–31.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. Guilford Publications.
• He, A., Hui, Q. ve Liu, H. (2015). The relationship between social support and loneliness among college students: Mediating role of gratitude. Chinese Journal of Clinical Psychology, 23, 150–155.
• Hill, P. L., Allemand, M. ve Roberts, B. W. (2013). Examining the pathways between gratitude and self-rated physical health across adulthood. Personality and Individual Differences, 54(1), 92–96.
• Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Envanterinin geçerliliği üzerine bir çalışma. Türk Psikoloji Dergisi, 6, 118–126.
• Ioannou, M., Kassianos, A. P. ve Symeou, M. (2019). Coping with depressive symptoms in young adults: Perceived social support protects against depressive symptoms only under moderate levels of stress. Frontiers in Psychology, 9, 2780.
• Iodice, J. A., Malouff, J. M. ve Schutte, N. S. (2021). The association between gratitude and depression: A meta-analysis. International Journal of Depression and Anxiety, 4(1), 24.
• Işık, E. (2003). Duygudurum bozuklukları. Depresyon ve bipolar bozukluklar içinde (s. 20–32). Görsel Sanatlar Matbaacılık.
• Jackowska, M., Brown, J., Ronaldson, A. ve Steptoe, A. (2016). The impact of a brief gratitude intervention on subjective well-being, biology and sleep. Journal of Health Psychology, 21(10), 2207–2217.
• Kaba, İ. (2020). Ontolojik iyi-oluş (yaşam projesi). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 143–154.
• Karataş, Z. (2012). Ergenlerin algılanan sosyal destek ve sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 257–271.
• Karataşoğlu, Y. (2019). Ebeveynden algılanan psikolojik kontrol ve depresyon ilişkisinde ontolojik iyi oluşun aracı rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Kashdan, T. B., Uswatte, G. ve Julian, T. (2006). Gratitude and hedonic and eudaimonic well-being in Vietnam war veterans. Behaviour Research and Therapy, 44(2), 177–199.
• Kerr, S. L., O’Donovan, A. ve Pepping, C. A. (2015). Can gratitude and kindness interventions enhance well-being in a clinical sample? Journal of Happiness Studies, 16(1), 17–36.
• Kılınç, H. ve Sevim, S. A. (2005). Ergenlerde yalnızlık ve bilişsel çarpıtmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 67–89.
• Kocatepe, E. (2020). “Teşekkür Ederim” Minnettarlık Eğitim Programı (TEMEP)’nın okul psikolojik danışmanlarının minnettarlık düzeyleri üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kubacka, K. E., Finkenauer, C., Rusbult, C. E. ve Keijsers, L. (2011). Maintaining close relationships: Gratitude as a motivator and a detector of maintenance behavior. Personality and Social Psychology Bulletin, 37(10), 1362–1375.
• Kuzu-Taşçı, D. (2014). Erken dönem uyumsuz şemalar ile depresyon ilişkisinin açıklanmasında ontolojik iyi oluş değişkeninin aracı rolü: Bir yol analizi çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Lambert, N. M., Fincham, F. D. ve Stillman, T. F. (2012). Gratitude and depressive symptoms: The role of positive reframing and positive emotion. Cognition & Emotion, 26(4), 615–633.
• Landor, M. (2013) Building happiness, resilience and motivation in adolescents: A positive psychology curriculum for well-being. Educational Psychology in Practice, 29(3), 329–330.
• Maslow, A. (1954). Motivation and personality. Harper.
• Măirean, C., Turliuc, M. N. ve Arghire, D. (2019). The relationship between trait gratitude and psychological well-being university students: The mediating role of affective state and the moderating role of state gratitude. Journal of Happiness Studies, 20(5), 1359–1377.
• McCanlies, E. C., Gu, J. K., Andrew, M. E. ve Violanti, J. M. (2018). The effect of social support, gratitude, resilience and satisfaction with life on depressive symptoms among police officers following Hurricane Katrina. International Journal of Social Psychiatry, 64(1), 63–72.
• McCullough, M. E., Emmons, R. A. ve Tsang, J. A. (2002). The grateful disposition: A conceptual and empirical topography. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 112–127.
• McCullough, M. E., Tsang, J. A. ve Emmons, R. A. (2004). Gratitude in intermediate affective terrain: Links of grateful moods to individual differences and daily emotional experience. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 295–309.
• Moreh, S. ve O’Lawrence, H. (2016). Common risk factors associated with adolescent and young adult depression. Journal of Health and Human Services Administration, 39(2), 283–310.
• Nezlek, J. B., Newman, D. B. ve Thrash, T. M. (2017). A daily diary study of relationships between feelings of gratitude and well-being. Journal of Positive Psychology, 12(4), 323–332.
• Norris, F. H. ve Kaniasty, K. (1996). Received and perceived social support in times of stress: A test of the social support deterioration deterrence model. Journal of Personality and Social Psychology, 71(3), 498–511.
• Öksüz, Y., Ayvalı, M., Coşkun, K., Baba, M. ve İnci, A. (2011). Algılanan sosyal destekle akılcı olmayan davranışlar ilişkisi. International Journal of Social Science, 4(1), 119–136.
• Peterson, C. (2000). The future of optimism. American Psychologist, 55(1), 44–55.
• Roberts, R. C. (2004). The blessings of gratitude: A conceptual analysis. The Psychology of Gratitude içinde (s. 58–78). Oxford University Press.
• Rueger, S. Y., Malecki, C. K., Pyun, Y., Aycock, C. ve Coyle, S. (2016). A meta-analytic review of the association between perceived social support and depression in childhood and adolescence. Psychological Bulletin, 142(10), 1017–1067.
• Sachs-Ericsson, N., Carr, D., Sheffler, J., Preston, T. J., Kiosses, D. ve Hajcak, G. (2021). Cognitive reappraisal and the association between depressive symptoms and perceived social support among older adults. Aging and Mental Health, 25(3), 453–461.
• Scardera, S., Perret, L. C., Ouellet-Morin, I., Gariépy, G., Juster, R. P., Boivin, M., Turecki, G., Tremblay, R. E., Côté, S. ve Geoffroy, M. C. (2020). Association of social support during adolescence with depression, anxiety, and suicidal ideation in young adults. JAMA Network Open, 3(12), e2027491.
• Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N. ve Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: Empirical validation of interventions. The American Psychologist, 60(5), 410–421.
• Seligman, M. E., Rashid, T. ve Parks, A. C. (2006). Positive psychotherapy. American Psychologist, 61(8), 774–788.
• Seligman, M. E. ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology. An introduction. The American Psychologist, 55(1), 5–14.
• Sin, N. L. ve Lyubomirsky, S. (2009). Enhancing well‐being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice‐friendly meta‐analysis. Journal of Clinical Psychology, 65(5), 467–487.
• Suldo, S. M. ve Huebner, E. S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence? School Psychology Quarterly, 19(2), 93–105.
• Şimşek, Ö. F. (2009). Happiness revisited: Ontological well-being as a theory-based construct of subjective well-being. Journal of Happiness Studies, 10, 505–522.
• Şimşek, Ö. F. ve Kocayörük, E. (2013). Affective reactions to one’s whole life: Preliminary development and validation of the Ontological Well-Being Scale. Journal of Happiness Studies, 14(1), 309–343.
• Tanış, B. B. (2019). Depresyon ve sosyal destek ilişkisinde sosyal beceri ve duygusal farkındalığın aracı rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Topal, E. (2016). Çocukluk çağı travmaları ile ruh sağlığı ilişkisinde ontolojik iyi-oluş düzeyinin aracılık etkisinin yapısal eşitlik modellemesi ile test edilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Topkaya, N. ve Büyükgöze-Kavas, A. (2015). Algılanan sosyal destek, yaşam doyumu, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve niyet arasındaki ilişkiler: Bir model. Electronic Turkish Studies, 10(2), 979–993.
• TÜİK. (2017). Sağlık istatistikleri yıllığı. https://ohsad.org/wp-content/uploads/2018/12/28310saglik-istatistikleri-yilligi-2017pdf.pdf
• Türkseven, E., Öner, C., Çetin, H. ve Şimşek, E. E. (2020). Yaşlı bireylerde algılanan sosyal destek ile yaşam doyumu ilişkisi: Bir saha çalışması. Eurasian Journal of Family Medicine, 9(1), 51–56.
• Watkins, P. C., Woodward, K., Stone, T. ve Kolts, R. L. (2003). Gratitude and happiness: Development of a measure of gratitude, and relationships with subjective well-being. Social Behavior and Personality, 31(5), 431–452.
• Wood, Alex M., Maltby, J., Gillett, R., Linley, P. A. ve Joseph, S. (2008). The role of gratitude in the development of social support, stress, and depression: Two longitudinal studies. Journal of Research in Personality, 42(4), 854–871.
• Yalçın, İ. (2015). İyi oluş ve sosyal destek arasındaki ilişkiler: Türkiye’de yapılmış çalışmaların meta analizi. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(1), 21–32.
• Yavuzer, Y., Albayrak, G. ve Keldal, G. (2018). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişki: Problem çözme becerilerinin aracılık etkisi. Hacettepe Egitim Dergisi, 33(1), 242–255.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin geliştirilmesi, güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 81–87.
• Zhang, Y. ve Jin, S. (2016). The impact of social support on postpartum depression: The mediator role of self-efficacy. Journal of Health Psychology, 21(5), 720–726.
• Zhou, X. ve Wu, X. (2016). Understanding the roles of gratitude and social support in posttraumatic growth among adolescents after Ya’an earthquake: A longitudinal study. Personality and Individual Differences, 101, 4–8.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (2010). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30–41.