Modern demokrasilerin gelişimine paralel olarak hangi hükümet sisteminin tercih edilmesi gerektiğine yönelik tartışmalar da yeni bir boyut kazanmış ve bu konuda çeşitli alternatifler sunulmuştur. Literatüre bir parça göz atıldığında bu konuda yapılmış birçok çalışmanın olduğu anlaşılmaktadır.
Ülkemizde hükümet sistemi arayışı özellikle 1982 Anayasası’nın yürürlüğe girmesinden sonra büyük bir ivme kazanmıştır. Merhum Cumhurbaşkanlarımızdan Turgut Özal ile başlayan hükümet sistemi tartışmaları, yine merhum Cumhurbaşkanımız Süleyman Demirel ile gündemde tutulmuştur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, hükümet sistemi arayışları içerisindeki talebin başkanlık sistemi yönünde olduğudur. 1982 Anayasası ile kabul edilen parlamenter hükümet sistemindeki ilk önemli değişiklik, 2007 Anayasa değişikliğiyle cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi esasının benimsenmesidir. Anılan değişikliği 2017 değişikliği izlemiştir. 2017 değişikliği öncesinde, öncekilere oranla daha yoğun bir şekilde başkanlık sistemi üzerinde yapılan tartışmalar “Türk Tipi Başkanlık Sistemi” adıyla yol haritasından çıkmış ve sonuç olarak “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine” geçilmiştir. Anılan değişiklik ile birlikte 1876 Anayasası’ndan beri uyguladığımız parlamenter hükümet sistem terk edilmiş ve yeni bir model benimsenmiştir. Ancak teorik bir karşılaştırma yapıldığı takdirde, benimsenen yeni hükümet modelinin dünya üzerinde kabul görmüş sistemlerle uyuşmadığı, başkanlık sisteminin temel özellikleri ile de önemli farklılıklar arz ettiği, kendine özgü denenmemiş bir prototip olduğu anlaşılmaktadır.
Bu çalışmada okuyucuya genel kabul görmüş olan hükümet sistemlerinin temel özellikleri sunulduktan sonra, anılan sistemlerin ülkemizde uygulanan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile karşılaştırılması yapılmış ve benimsenen yeni sistemin hangi hükümet modelinin özelliklerini taşıdığı tartışılmıştır. Yine kuvvetler ayrılığı ilkesi bağlamında yasama ve yürütme organlarının birbirleriyle etkileşim mekanizmaları çerçevesinde cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin uygulanmasında görülebilecek olumsuzluklar değerlendirilmiştir.
Saf Başkanlık Sistemi Başbakancı Başkanlık Sistemi Başkancı Parlamenter Sistem Başkanlı Parlamenter Sistem, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Law in Context |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Early Pub Date | May 30, 2023 |
Publication Date | June 1, 2023 |
Submission Date | March 22, 2023 |
Published in Issue | Year 2023 Volume: 1 Issue: 1 |