İletişim Çalışmalarında Etki Paradigması ve İzleyici Kavramsallaştırması: Anglo-Amerikan Çalışmaların Türkiye'deki Çalışmalara Yansıması

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 392 - 416, 28.12.2024

Zühre Canay Güven , Engin Sarı

https://doi.org/10.53281/kritik.1530883

Öz

İzleyici kavramsallaştırması iletişim alanının kuruluşunda ve gelişiminde oldukça önemli meselelerden birisidir. Bu çalışmanın konusu iletişim çalışmalarını kuran etki paradigmasındaki izleyici kavramsallaştırmasını Türkiye’deki çalışmalarla kıyaslamalı olarak incelemektir. Türkiye’de yürütülen izleyici araştırmalarının Anglo-Amerikan kitle iletişim araştırmaları ile kesiştiği ve ayrıldığı noktaları ele almayı amaçlayan bu çalışmada 1987-2015 yılları arasında iletişim fakültelerinde gerçekleştirilen lisansüstü tezler ve makaleler literatür taraması yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Anglo-Amerikan kitle iletişim araştırmalarının paradigmatik gelişimi, metodolojik ve teorik konumları ile Türkiye’de gerçekleştirilen izleyici kavramsallaştırması bağlamındaki araştırmaların kesişim noktasında “izleyici”nin etkiye açık olarak tarif edilmesi varken, çalışmaların arka planındaki motivasyonlar, üniversite ve pazar araştırmaları ortaklıkları konusunda farklı yönelimleri olduğu görülmüştür. Önemli bir toplumsal modernleşme aracı olarak Türkiye’de televizyon mecrasının araştırmalarda sıklıkla yer aldığı görülmüş, bu anlayışın sadece televizyonun bir medya olarak gelişimini değil, televizyon temelinde tüm medya ve iletişim araştırmalarının bilimsel yönelimini de belirlediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etki Paradigması, İzleyici Araştırması, İletişim Çalışmaları

COMPARATIVE ANALYSIS of DOMINANT PARADIGM and AUDIENCE CONCEPTUALIZATION: ANGLO-AMERICAN INFLUENCE on COMMUNICATION STUDIES in TURKEY

Öz

Audience concept is pivotal in shaping and advancing the field of communication studies. This research examines the conceptualization of the audience within the dominant paradigm in communication studies, drawing comparative insights from studies conducted in Turkey. Through an analysis rooted in the audience notion within the dominant paradigm conducted in two different geographic contexts, this study aims to shed light on the intersections and disparities between audience research in Turkey and Anglo-American mass communication studies. To achieve this, literature review method was employed, focusing on postgraduate theses and articles conducted in communication faculties between 1987 and 2015. The findings pinpoint several nexus points in paradigmatic evolution, methodological approaches, and theoretical stances between Anglo-American mass communication research and audience conceptualization studies in Turkey. In light of this, the study asserts a notable trend where television assumes a significant role in communication studies in Turkey, recognized for its contribution to societal modernization.

Anahtar Kelimeler

Dominant Paradigm, Audience Studies, Communucation Studies

Kaynakça

• Abadan, N. (1964). Türkiye’nin üç büyük şehrinde radyo ile ilgili halkoyu yoklaması. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 19(3), 71–101.
• Abercrombie, N. ve Longhurst, B. (1998). Audiences: A sociological theory of performance and imagination. Thousand Oaks.
• Akça, İ., Benli, F. ve Sabit, A. (2001). Geç kapitalizm, yeni sağ ve yeni üniversite. Birikim, 142, 57–69.
• Akman, Z. (1995). Ankara gecekondu gençliğinin eğitimine ve kentleşmesine televizyon yayınlarının etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Alasuutari, P. (1999). Introduction: three phases of reception studies. P. Alasuutari, (Ed.), Rethinking the Media Audience içinde (1-21). Londra: Sage.
• Albayrak, M. (1996). Atatürkçü düşünce sistemi ve liberalizm ekonomik ve siyasal bakımdan bir karşılaştırma denemesi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 5(18), 89–121.
• Altun, A. (1995). Türkiye’de gazetecilik ve gazeteciler. Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği.
• Ang, I. (1985). Watching Dallas: Soap opera and the melodramatic imagination. London: Methuen.
• Arun, Ö. (2010). Sosyal araştırmanın üçlemesi: Neden ölçeriz? Neyi ölçebiliriz? Nasıl ölçmeliyiz?. Radyo Vizyon, 10(10), 5–9.
• Aziz, A. (1968). Radyo ve köy yayınları. Ankara: TRT Merkez Program Dairesi Yayınları.