II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Yayınlanan Propaganda Afişlerinde Kadın Rolünün Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi

Year 2024, Issue: 7, 213 - 235, 28.12.2024

Mehmet Işık

https://doi.org/10.51118/konsan.2024.50

Abstract

II. Dünya savaşı geçmişte yapılan savaşlar arasında en çok insan kaybının yaşandığı savaşlardan birisi olarak bilinmektedir. Savaş sırasında savaşa katılan devletlerin, erkekleri askere göndermesiyle birlikte iş gücünde yaşanan eksiklikler kadınlara olan ihtiyacı artmıştır. Kadınlara sadece iş gücü olarak değil, savaş alanında hemşire olarak, ülke içerisinde ise erkeklere motivasyon kaynağı olması için ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaçlara hızlı dönüşler alabilmek içinse grafik tanıtım ürünlerinden afişler, propaganda amacıyla kullanılmıştır. Savaşa katılan ülkelerin yaşadıkları zorluklar kadar savaşa katılmayan ülkelerinde zarar gördükleri söylenebilir. Bu ülkeler ekonomik kriz yaşamamak ve halkın milli duygularını sürekli olarak zinde tutabilmek için propaganda afişleri yayınlamışlardır. Özellikle sanayi devrimiyle birlikte kadına olan değerin ve güvenin artması propaganda afişlerine de yansımış ve kadın afişlerde rol almıştır. II. Dünya Savaşı sırasında mihver ve müttefik devletlerin propaganda stratejilerinde kadının rolü ile savaşa dahil olmayan Türkiye'de yayınlanan propaganda afişlerindeki kadın figürlerinin yorumlaması ele alınmıştır. Göstergebilimsel bir yaklaşımla yapılan bu inceleme, afişlerdeki kadın rollerinin toplumun algısını nasıl şekillendirdiğini ve kadınların bu süreçte nasıl temsil edildiğini anlamayı amaçlamaktadır. Makale, kadın imajlarının propaganda amaçlı kullanımını ve bu imajların ideolojik mesajların iletiminde nasıl etkili olduğunu analiz etmektedir.

Keywords

II. Dünya Savaşı, Grafik Tasarım, Propaganda Afişleri, Kadının Rolü

Semiotic Analysis Of The Role Of Women In Propaganda Posters Published In Turkey During The Second World War

Abstract

The Second World War is known as one of the conflicts in history that resulted in the greatest loss of human life. During the war, with men being sent to the frontlines by the participating states, the labor force shortage increased the demand for women. Women were not only needed in the workforce but also as nurses on the battlefield and as sources of motivation for men within the country. In order to respond quickly to these needs, graphic promotional products such as posters were used for propaganda purposes. It can be said that non-participating countries also suffered, albeit not to the same extent as those involved in the war. These countries published propaganda posters to prevent economic crises and to keep the national spirit alive. Particularly with the Industrial Revolution, the value and trust placed in women increased, which was reflected in propaganda posters where women began to play a role. This study examines the role of women in the propaganda strategies of both Axis and Allied powers during the Second World War, as well as the depiction of women in the propaganda posters published in neutral Turkey. Through a semiotic approach, the study aims to understand how the roles of women in the posters shaped societal perceptions and how women were represented during this period. The article analyzes the use of female imagery for propaganda purposes and how these images were effective in conveying ideological messages.

Keywords

World War II, Graphic Design, Propaganda Posters, Role of Women.

References

• Acun, F. (2007). Görsel Verilerde Kadın İmajı (1923-1960). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007(16), 91-112.
• Akan, M. (2017). Sovyet Propaganda Afişlerinde “Doğu” İmgesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), 77-102.
• Ayhan, A. (2007). Propaganda Nedir?. İstanbul: Literatürk.
• Arslan, M. (2016). 2. Dünya Savaşı ve Türkiye’de Savaş Ekonomisi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 2(2), 1-14.
• Boyraz, B., & Cantürk, A. (2014). Amerika Birleşik Devletleri Örnekleminde İkinci Dünya Savaşı Dönemi Askeri Propaganda Posterleri. Journal of International Social Research, 7(33).
• Bulduklu, E. (2018). Anadolu Selçuklu Dönemi Kubadabad Sarayı çini figürlerinin göstergebilimsel açıdan incelenmesi (Master's thesis, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
• Çakı, C. (2018a). İkinci Dünya Savaşı'ndaki Propaganda Savaşlarında Çizgi Filmin Rolü: Nazi Almanyası ve Amerika Birleşik Devletleri Üzerine İnceleme. Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, 1(2), 51-63.
• Çakı, C. (2018b). Nazi Almanyası Etkisindeki İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin Propaganda Posterleri Üzerine İnceleme. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 11(2), 252-272.
• Çakı, C. & Gülada, M. O. (2018a). İkinci Dünya Savaşı Dönemi Sovyet Propaganda Afişlerinin Mizah Çekciliği Bağlamında İncelenmesi: Adolf Hitler Figürü Örneği Üzerinden Görsel Analiz. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi.
• Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018b). 2. Dünya Savaşı'nda Kullanılan Sovyet Propaganda Posterlerinde Coşku Çekiciliği Bağlamında Kadınların Temsili. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(2-Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi), 157-176.
• Çakı, C., & Gülada, M. O. (2018c). Nazizm ideolojisinde alman kadınları:" Ns-Frauen-Warte" propaganda dergisi üzerine inceleme. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 2(2), 89-105.
• Çeken, B., & Arslan, A. A. (2016). İmgelerin göstergebilimsel çözümlenmesi “film afişi örneği”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Çeken, M. B., & Ersan, M. (2022). II. Dünya Savaşı Döneminde Propaganda Afişleri: ABD ve Almanya Örneği. Ulakbilge, 72: s. 477–488. doi: 10.7816/ulakbilge-10-72-05.
• Delil S. (2023). Hareketli Posterlerde Grafik Tasarımın Rolü Üzerıne Bir İnceleme. Sanat Eğitimi Dergisi (SED), vol.11, no.1, pp.10-19.
• Dumanlı, D. (2011). Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Kadın İmgesinin Kullanımı; Bir İçerik Analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2).
• Ergül, N. (2021). Göstergebilimsel İmge Analizi: “Muhsinbey Film Afişi Örneği’’. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(44), 1608-1612.
• Evcin, E. (2016). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Turizm ve Propaganda. Journal of Modern Turkish History Studies/Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16(33).
• Gülada, M. O. (2019). İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği'nin Casusluk Karşıtı Propagandasının Posterlerdeki Sunumu. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 3(1), 49-68.
• Güvenilir T. & Şeker Ç. (2018). II. Dünya Savaşı Propaganda Afişlerinde Kullanılan İmgelerin Göstergebilimsel Çözümlemesi “A.B.D. Örneği”. Journal of Social and Humanities Sciences Resarch, 1085-1101.
• Işık, M., & Eşitti, Ş. (2015). I. Dünya Savaşı Propaganda Afişlerinde Kadın Temsillerinin Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Göstergebilimsel İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi; Yıl: 2015 Cilt: 70 Sayı: 3.
• Kavoğlu, S. (2018). II. Dünya Savaşı’nda Kadınlara Yönelik Hazırlanan Afişlerin Göstergebilimsel Çözümlemesi: “Women’s Land Army” Örneği. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (29), 111-124.
• Kaya, Y. (2024). Milli Birlik Komitesi Döneminde Türkiye’nin Dış Politikası (1960-1961). Medeniyet ve Toplum Dergisi, 8(1), 83-100.
• Kınık, A. (2023). Grafik Tasarım ve Geri Kazanım. Konya Sanat, (6), 136-149.
• Kınık, M., & Yılmaz, M. (2023). Futbol Kulüplerinin Amblem-Logolarında Yer Alan Somut ve Somut Olmayan Kültür Varlıkları. Konya Sanat, (6), 150-166.
• Kıran, A. (1990). Dilbilim-göstergebilim ilişkileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1, 51-62. Kozlu, D. (2009). Modernizm Sonrası Postmodern Hareket İçinde Kadının Yeri. Art-e Sanat Dergisi, 2(3), 1-15.
• Mahaney D. (2002). Propaganda Posters. OAH Magazine of History, 16(3), 41-46. Pease, A. (1997). Beden Dili. İstanbul: Rota Yayın Yapım.
• Sarıahmetoğlu, N., & Kemaloğlu, İ. (2016). İkinci Dünya Savaşı ve Türk Dünyası. Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları, İstanbul.
• Sarıçoban, G. (2020). İkinci Dünya Savaşı döneminde (1939-1945) Türk dış politikası. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(4), 1755-1777.
• Şimşek S. (2006). Reklam ve Geleneksel İmgeler. Nüve Kültür Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Ünalp, F. R. (2020). İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin Savaş Dışı Kalma Politikaları ve Sonuçları. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (45), 201-221.
• Yavuzer, A. (2014). 1. Ve 2. Dünya Savaşları Sırasında Basılan Savaş Afişleri. Master's thesis, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• URL -1: https://www.pinterest.co.uk/pin/834291899696905381/?lp=true (Erişim Tarihi: 20.03.2024).
• URL-2: https://www.europeana.eu/portal/en/record/08547/sgml_eu_php_obj_p0006434.html (Erişim Tarihi: 05.04.2024).
• URL-3: https://twitter.com/tr__grafik/status/1067423305462939648 (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
• URL-4: https://rankersta.com/media/2024108586061409009 (Erişim Tarihi: 15.06.2024).